تازه ورودهای بورس بخوانند

۱۳۹۹/۰۳/۲۲ ۱۲:۱۵ چاپ کد خبر: 111228
به گزارش لنگرخبر، بازار بورس و اوراق بهادار تهران در بازه سه ماهه منتهی به اواخر اردیبهشت با ثبت رقم خیره کننده بازدهی 200 درصدی، بسیاری از سرمایه گذاران و فعالان را با سود های کلان مواجه کرد. طی چنین سود هایی که در بازه زمانی مذکور حتی با خرید سهام زیان ده نیز به دست می آمد، اعتمادبه نفس معامله گری و تحلیلگری حتی به تازه واردان هم منتقل شد. درنهایت اما در یک ماه گذشته نوسانات منفی در دل بازار سهام جا خوش کردند. البته هرچند روند بازار صعودی بوده و روز گذشته شاخص به سقف یک میلیون و 150هزاری نیز رسیده، اما در طول یک ماه منتهی به خرداد، شاخص 16 روز را با منفی ها سر کرده است. در این مدت بسیاری از سهامداران یا ضرر های هنگفتی دیده اند یا روند کسب سودشان با کندی قابل توجهی روبه رو شده و شیرینی سود های چندماه گذشته را از آنها گرفته است. خروج هزارمیلیارد تومان پول توسط حقیقی ها از بازار طی پنج روز معاملاتی اخیر موید همین نکته است که منفی های بازار عده ای را مجبور به خروج از بازار کرده است. مشخص است حضور بلندمدت و موفقیت آمیز در بازار نیازمند تخصص و مهارت بسیار بالایی است، در غیر این صورت نتیجه همانی می شود که می بینیم؛ عده ای با مثبت ها می آیند و با منفی ها می روند. از همین رو یکی از مواردی که همه کارشناسان مالی و قدیمی های بازار سرمایه بر سر آن توافق دارند، این است که برای کنترل رفتارهای هیجانی غیرحرفه ای ها و تازه واردهای بازار سرمایه، بهتر است این افراد تا زمانی که اطلاعات تخصصی و آموزش کافی دریافت نکرده اند، به جای سرمایه گذاری مستقیم و اقدام به خرید و فروش مستقیم سهام، از طریق صندوق های سرمایه گذاری که به نوعی شرکت با واسطه در بازار سهام تلقی می شود، سرمایه گذاری کنند. این موضوع در کنار کنترل رفتارهای هیجانی تازه واردها که به نوعی روندهای آتی بازار سرمایه را نیز دچار نوسان می کند، به خود آنان نیز کمک خواهد کرد بیشترین سود را از بازار سرمایه کسب کنند، چراکه الگوی کارکردی صندوق های سرمایه گذاری تهیه یک سبد متنوعی از سهام است. سود 293 درصدی صندوق های سرمایه گذاری در یک سال درحال حاضر در بازار سهام تهران 203 صندوق در هفت رسته فعالیت می کنند. شیوه فعالیت این صندوق ها به این شکل است که تازه واردهای بازار سرمایه و غیرحرفه ای ها که وقت یا اطلاعات کافی از حضور در بازار نداشته، می توانند با مراجعه به این صندوق ها و خریداری واحد های آنها به طرق مختلف سود های متفاوتی را کسب کنند. در این گزارش مفصلا درمورد هر هفت نوع صندوق فعال در بازار سرمایه ایران صحبت شده است. طبق آنچه در ادامه، بحث خواهد شد، صندوق های سهامی برای ریسک پذیر ها، صندوق های درآمد ثابت برای ریسک گریز ها و صندوق های مختلط برای ریسک متوسط ها، گزینه های مناسبی برای سرمایه گذاری است. از سوی دیگر، پیگیری تحرکات این صندوق ها می تواند روند شناسایی خوبی تلقی شود؛ به این صورت که میزان پول نقد صندوق ها نشان خواهد داد که آنها در آینده ای نه چندان دور در جایگاه فروشنده خواهند بود یا خریدار که هرکدام از این دو موقعیت با توجه به دارایی بسیار بالای صندوق ها، تعیین کننده مثبت ها و منفی های بازار می شود. در یک سال اخیر و تا 20/3/99 صندوق های سهامی به طور میانگین با 293درصد بازدهی بیشترین سود را نصیب سرمایه گذاران خود کرده و بعد از آن صندوق های مختلط با 178درصد و درآمد ثابت ها با 38درصد قرار دارند. درحال حاضر ارزش دارایی های تمامی صندوق ها در حدود 255 هزار میلیارد بوده که رقم قابل توجهی است. در این گزارش «فرهیختگان» با بررسی ریز جزئیات بخش های مهم هر صندوق در هر دسته از انواع صندوق ها، صندوق های گروه؛ سهامی، مختلط و درآمد ثابت را به افراد مختلف پیشنهاد می دهد. تخصص حلقه مفقوده بورسی ها با توجه به اهمیت حفظ ارزش پول و سرمایه در برابر تورم و بحران های اقتصادی، عمدتا افراد جامعه به سمت فعالیت در بازار های مالی سوق داده می شوند. این گونه فعالیت ها در حین رکودی تر شدن اوضاع تورمی اقتصاد، رنگ وبوی سوداگرانه تری پیدا خواهند کرد و عمده سرمایه ها در مسیر دارایی های بادوامی چون طلا، سکه، مسکن و خودرو قرار خواهند گرفت که از نقدشوندگی نسبتا بالایی نیز برخوردارند. فعالیت در بازار های نام برده، بیشتر از داشتن سواد اقتصادی یا حتی آکادمیک، نیازمند تجربه و پس انداز های بالایی است که با توجه به قرار گرفتن خط فقر ماهیانه در اقتصاد ما روی عدد  3.5 میلیون، تامین آن جز از عهده دهک های بالایی جامعه برنخواهد آمد. در کنار بازار های نام برده اما بازار سهام نیز وجود دارد که به دلیل امکان فعالیت حتی با سرمایه های اندک از اشتراک بیشتری بین دهک ها و طبقات متفاوت جامعه برخوردار است. نقل اینکه تا چه میزان هدایت پس انداز های جامعه به این بازار و کاهش سوداگری در بازار های موازی می تواند برای رشد و تولید در اقتصاد کشور مثمرثمر باشد، زیاد رفته است، اما هجوم بالای سرمایه گذاران در بازه ای محدود امکان طرح مباحث آموزشی و احتیاطی را گرفت. دهک های پایین درآمدی که توانایی خرید مسکن یا عضو شدن در بین سهامداران کارخانه های پتروشیمی، دارویی و... را نداشته و از امکان احداث بنگاه های اقتصادی ولو کوچک نیز برخوردار نیستند، می توانند در بازار سهام به خرید و فروش سهام همان شرکت ها و بنگاه های مرتبط با بسیاری از حوزه ها ازجمله مسکن، پتروشیمی و... اقدام کنند. اما بزرگ ترین چالش موجود برای فعالیت های سازنده عمده مردم، برای اقتصاد کشور و بازدهی خودشان در بازار سهام نیازمندی این بازار به تخصص و احاطه بر بسیاری از تحلیل های بنیادی و نموداری است. حالا که بسیاری از مردم چه با واسطه سهام عدالت و چه جو حاکم بر اقتصاد کشور پا به عرصه سهام گذاشته اند، نیاز است تمایزات مهارتی در این بازار با بازار هایی چون خودرو، طلا و مسکن درک و برای افزایش آن تلاش شود. علت تاکید بر افزایش مهارت در این بازار این بوده که با توجه به وجود اقلیتی با مهارت بسیار بالا و بعضا رانت های اطلاعاتی امکان سوءاستفاده از اقشار مختلف سرمایه گذاران بالاتر رفته است و از طرفی فعالیت های ناآگاهانه و گاهی هیجانی، بسیاری از فعالان را دچار ضرر های سنگینی خواهد کرد.  تازه واردهای بورس چگونه بالاترین سود را کسب کنند؟ نظرسنجی های بین المللی نشان می دهند تنها پنج درصد از فعالان واردشده به بازار های مالی مانند بازار سهام به طور بلندمدت در آن خواهند ماند و 95 درصد از آنها به دلایل مختلف در طول سال های ابتدایی جدا خواهند شد. یکی از دلایل این اتفاق احتمالا افت وخیز سود های سرمایه گذاران در سال های متفاوت است که طاقت آنها را برای ماندگاری خود و سرمایه هایشان در بازار طاق خواهد کرد، درست مانند سال های 92 تا 94 که بازار سهام کشور با رکود ورود افراد و پس اندازها روبه رو شده بود. به هر ترتیب حالا که بازار سهام با سیل عظیمی از افراد و پس انداز های کم و زیاد آنها روبه رو شده، لازم است سرمایه های آنها در بلندمدت در بازار حفظ و از خروج شان تا حد امکان جلوگیری شود. یکی از راه های کنترل نقدینگی در بازار سهام همین بازدهی مساعد بازار در بلندمدت نسبت به دیگر بازار ها خواهد بود که ریل گذاری این هدف برعهده دولت و سازمان بورس و بخشی دیگر برعهده سرمایه گذاران خواهد بود. به این صورت که باید سرمایه گذاران با آگاهی کامل در بازار فعالیت کنند و با خرید و فروش های خود سعی در رشد سهام و صنایع ارزنده داشته باشند. فعالان در وهله اول می توانند اقدام به دریافت کد کارگزاری کنند و به طور مستقیم خود به خرید و فروش سهام شرکت ها بپردازند. در این مرحله مشخص است که ریسک بسیار بالایی مخصوصا در شرایط هیجانی سرمایه گذاران را تهدید می کند و هر تصمیم هیجانی یا به دور از آگاهی می تواند ضرر های سنگینی را به آنها متحمل کند. در مرحله دوم یا غیرمستقیم افراد می توانند با مراجعه به انواع صندوق های سرمایه گذاری فعال در بازار سهام اقدام به خرید و فروش های کم ریسک تری کنند. درواقع در بلندمدت، هم به سود بازار و هم به سود افراد خواهد بود که فعالانی که وقت یا اطلاعات کافی ندارند اما از پس انداز بلااستفاده ای برخوردارند با استفاده از صندوق های سرمایه گذاری اقدام به سرمایه گذاری در مجموعه ای از سهام و سایر اوراق بهادار کنند. صندوق های سرمایه گذاری ابزاری غیرمستقیم برای سرمایه گذاری بوده که در عین بازدهی های بعضا بسیار بالاتر از سپرده گذاری بانکی از مزایایی چون کاهش ریسک سرمایه گذاری های مستقیم در بازار سهام، نظارت و شفافیت اطلاعاتی، نقدشوندگی نسبتا بالا، هدایتگری سرمایه ها به سمت سرمایه گذاری های مولد و...  برخوردارند. با استفاده از این صندوق ها حتی می توان پس انداز های بسیار کم را با کنترل ریسک سرمایه گذاری کرد. صندوق های سرمایه گذاری با جمع آوری پول ها، بسته به نوع خود اقدام به سرمایه گذاری منابع جمع آوری شده در سهام، سپرده های بانکی و اوراق مشارکت می کنند.  21 صندوق با بازدهی بالا تر از بازار براساس آمارهای مرکز پردازش اطلاعات مالی سازمان بورس، درحال حاضر خالص ارزش دارایی تمامی این صندوق های سرمایه گذاری 256 هزار و 338 میلیارد تومان بوده که از این مقدار به طور میانگین 41.7 درصد از دارایی ها یعنی حدود 107 هزار میلیارد تومان آن نقد بوده و احتمالا در بانک ها نگهداری می شود. میزان نقدبودن صندوق ها مولفه ای است که به طور روزانه درحال تغییر بوده، به طوری که این مقدار در حدود 10 روز پیش برابر با 70 درصد و 174 هزار میلیارد بوده است. 203 صندوق فعال در بازار سرمایه ایران به طور متوسط در یک سال اخیر بازدهی 180 درصدی را ثبت کرده اند که به دلیل رشد بازار در سال اخیر، بازدهی قابل توجه و قابل قبولی محسوب می شود. شاخص کل (هم وزن) که وزن یکسانی را برای انواع و اقسام سهامی کوچک و بزرگ درنظر می گیرد، در یک سال اخیر رشد 531 درصدی و شاخص کل رشد 385 درصدی داشته است. همچنین این شاخص ها در یک ماهه اخیر که روند بازار اصلاحی بوده، با بازدهی 8.6 و 8.7 درصدی همراه بوده که در این میان صندوق های سرمایه گذاری از بازدهی 4.5 درصدی برخوردار بوده اند. هرچند آمار و ارقام بالابودن بازدهی شاخص کل یا هم وزن نشان دهنده این موضوع است که عمده افراد در یک سال اخیر سودهای مثبتی را کسب کرده اند اما با مقایسه بازده ها در بازه های زمانی متفاوت می توان تشخیص داد که سودآوری و بازدهی صندوق های سرمایه گذاری از ثبات بالاتری برخوردار بوده است. همان طور که گفته شد صندوق های سرمایه گذاری در هفت نوع متفاوت مشغول به فعالیت هستند که به صورت تفکیکی نیز صندوق های درآمد ثابت با 80، صندوق های مختلط با 20 و صندوق های سهامی با 65 صندوق بیشترین تراکم را داشته و درکنار اینها، صندوق های بازارگردان با 32، صندوق های جسورانه با دو و صندوق های طلا و پروژه نیز به ترتیب با چهار و یک صندوق در حال فعالیت هستند. برای جذابیت این صندوق ها کافی است بدانید که در این لیست 203 تایی، 21 صندوق بازدهی بالاتری از شاخص کل که 385 درصد است، داشته اند. به عنوان مثال صندوق ارزش کاوان آینده که در لیست صندوق های سرمایه گذاری بوده در یک سال اخیر از بازدهی 610 درصدی برخوردار بوده و صندوق مشترک نواندیشان نیز که از لیست صندوق های مختلط است بازدهی 263 درصدی را تجربه کرده است.  بازدهی 273 درصدی سهامی ها در یک سال اخیر به دلیل اینکه بخش اصلی سبد صندوق های سهامی را سهام تشکیل می دهد نام آنها را صندوق های سرمایه گذاری سهامی گذاشته و فعالیت در چنین صندوق هایی به معنای پذیرش ریسک و درعین حال انتظار سود بیشتر نسبت به دارایی های سرمایه گذاری بدون ریسک مانند اوراق بدهی و سپرده بانکی است. البته مدیریت صندوق با کمک ابزارهای مشتقه مالی و دانش حرفه ای ریسک صندوق را کاهش می دهد؛ ولی به علت ماهیت ریسکی بودن سهام، نمی تواند ریسک صندوق را صفر کند. این صندوق ها در طول زمان و به طور میانگین 80 درصد از دارایی های خود را تبدیل به سهام کرده و 20 درصد باقی مانده را در سپرده و اوراق بانکی نگه می دارند. افرادی که درعین نداشتن تخصص یا وقت کافی جهت فعالیت در بازار سهام، از ریسک پذیری نسبتا بالایی برخودار هستند و در بلندمدت به دنبال کسب بازدهی بالاتر از بازدهی بازار هستند، صندوق های سهامی بهترین پیشنهاد برای آنها خواهد بود. این صندوق ها سبد های سهامی خود را درقالب واحد ارائه می دهند به این صورت که هرکس می تواند به عنوان مثال 50 واحد از صندوق سرمایه گذاری سهامی A را خریداری کند و از بالا رفتن قیمت هر واحد، سود کسب کند. 65 صندوق سهامی در بازار سرمایه کشور فعال بوده که برخلاف دیگر صندوق ها تقسیم سود دوره ای نیز در اساسنامه آنها وجود ندارد. این صندوق ها همبستگی بسیار زیادی به روند شاخص داشته، به طوری که حتی سهام تشکیل دهنده واحد های خود را براساس جایگاه آنها در بازار انتخاب می کنند. هرچند به دلیل تاخیر 24 ساعتی در خرید یا فروش واحد های سرمایه گذاری این صندوق ها از درجه نقدشوندگی کمتری نسبت به خرید مستقیم سهام برخوردارند، اما آمار نشان می دهد این صندوق ها با ثبت بازدهی 293 درصدی در یک سال اخیر تنها حدود 90 درصد از بازدهی بازار عقب تر بوده اند. در لیست 65 تایی صندوق های سرمایه گذاری سهامی؛ صندوق ارزش کاوان آینده، مشترک نقش جهان، مشترک بورسیران، سهام بزرگ کاردان و سهام کیان به ترتیب با بازدهی های 610، 483، 470، 464 و 458 درصد، بیشترین بازدهی را داشته و درمقابل صندوق قابل معامله امین تدبیرگران فردا با بازدهی 220 درصد کمترین بازده را داشته است. بازدهی سالانه دو صندوق قابل معامله بذر امیدآفرین و اعتبار سهام ایرانیان سودمند مدبران نیز ثبت نشده است. از طرف دیگر بین این صندوق ها 16 صندوق بازدهی بالا تر از شاخص کل یعنی 385 درصد را کسب کرده اند و مابقی صندوق ها نیز به جز یک مورد بازدهی هایی بین 220 تا 385 درصد داشته اند. هم اکنون ارزش کل دارایی های صندوق های سرمایه گذاری در حدود 30 هزار میلیارد بوده که در حدود 6 هزار میلیارد آن درحال حاضر نقد بوده و باقی سهام است. حدود پنج هزار و 800 میلیارد از مبالغ نقد دراختیار صندوق ها برای حفظ ریسک های موردنظر خود به صورت سپرده های بانکی نگهداری می شود.  صندوق های سرمایه گذاری مختلط کم ریسک و سودده صندوق های مختلط ازجمله صندوق های کم ریسک و البته سودده هستند. این صندوق ها، نوعی صندوق سرمایه گذاری مشترکند که نسبت تقریبا مساوی از دارایی را در سهام و اوراق با درآمد ثابت سرمایه گذاری می کنند. ریسک این صندوق ها نسبت به صندوق های سهامی کمتر است و در عین حال اغلب ریسک و بازده بالاتری از صندوق های سرمایه گذاری درآمد ثابت دارند. درواقع می توان صندوق های مختلط را حد میانی صندوق های سهامی و صندوق های با درآمد ثابت به لحاظ ریسک و بازده احتمالی مورد انتظار دانست. صندوق های مختلط عموما بین حداقل ۴۰ و حداکثر ۶۰ درصد منابع خود را به صورت اوراق با درآمد ثابت و سپرده های بانکی نگهداری می کنند و مجازند الباقی وجوه را تا سقف ۶۰ درصد در ترکیبی از سهام و حق تقدم سهام سرمایه گذاری کنند. 20 صندوق سرمایه گذاری مختلط در بازار سرمایه از حدود 11 سال پیش شروع به کار کرده اند که براساس داده های منتشرشده به طور میانگین دارای بازدهی 179 درصدی در یک سال اخیر بوده اند. در میان این 20 صندوق، مشترک نواندیشان با بازدهی 263 درصدی بالا ترین بازدهی را در میان صندوق های مختلط داشته و بعد از آن صندوق های یکم نیکوکاری آگاه، نیکوکاری ماندگار پاسارگاد و توسعه پست بانک به ترتیب با 230،  205 و 203 بازدهی در رتبه های بعدی قرار داشتند. در مقابل صندوق گنجینه مهر با 154 درصد و صندوق سپهر آتی با 153 درصد کمترین بازدهی ها را در بین 20 صندوق مختلط داشته اند. همان طور که مشخص است این صندوق ها دارای ریسک پایین تر و به مراتب بازدهی کمتری از صندوق های سهامی بوده، اما با وجود 179درصد بازدهی سالانه در وضعیت بسیار مناسب تری نسبت به سود های بانکی قرار دارند. بازدهی 179 درصدی در یک سال اخیر در مقایسه با نرخ سود های نهایتا 15 درصدی بانک ها برای سپرده های بلندمدت، ارجحیت این صندوق ها را نسبت به بانک ها برای کسانی نشان می دهد که سرمایه کم و تجربه ناکافی جهت فعالیت در بازار های مختلف دارند. در حال حاضر ارزش دارایی های صندوق های مختلط دوهزار و 777 میلیارد تومان است که از این میزان 36 درصد آن یعنی چیزی حدود هزار میلیارد تومان به صورت نقد در بانک ها نگهداری می شود. بیشتر صندوق های سرمایه گذاری مختلط هم مانند صندوق های سرمایه گذاری در سهام، پرداخت سود نقدی به صورت دوره ای ندارند و سود ناشی از عملکرد صندوق به صورت افزایش بهای واحدهای صندوق دیده می شود.  212 هزار میلیارد تومان دارایی صندوق های درآمد ثابت صندوق سرمایه گذاری با درآمد ثابت یکی دیگر از انواع هفتگانه صندوق هاست که با حداقل ریسک، بازدهی مناسبی را نصیب سرمایه گذاران می ‏کند و اشخاصی که در صندوق سرمایه گذاری با درآمد ثابت سرمایه گذاری می کنند افراد ریسک گریزی هستند که می خواهند سود قابل قبولی هم به دست بیاورند. در صندوق سرمایه گذاری با درآمد ثابت به دلیل اینکه ریسک حداقل است، 70 تا 90 درصد از دارایی های صندوق را در گواهی سپرده بانکی، اوراق مشارکت و سایر اوراق بهادار با درآمد ثابت سرمایه گذاری می کنند و درنهایت با توجه به صلاحدید مدیر صندوق، باقی مانده دارایی صندوق در بازار سرمایه که پرریسک است، سرمایه گذاری خواهد شد. این صندوق ها که مانند صندوق های سهامی و مختلط با انتشار واحد های سرمایه گذاری (Unit) اقدام به جمع آوری پول های افراد حقیقی و حقوقی می کنند، به طور معمول حداقل سود را نیز تضمین می کنند. این نوع سرمایه گذاری در مقایسه با سرمایه گذاری های موازی خود مانند سپرده گذاری در بانک، ایده آل تر محسوب می شود و عموما بازدهی بالاتری را نصیب سرمایه گذاران خود خواهد کرد. به عنوان نمونه صندوق مشترک صنعت و معدن پربازده ترین صندوق درمیان درآمد ثابت ها بوده که بازدهی سالانه 72درصدی را ثبت کرده است. این صندوق همچنین از آغاز فعالیت 11ساله خود، بازدهی 380 درصدی را رقم زده است. مقایسه بازدهی 70 درصدی صندوق سرمایه گذاری مشترک صنعت و معدن با بازدهی 15 تا 18 درصدی نرخ سودی که سپرده گذاران از بانک ها دریافت می کنند، قابل قیاس نبودن بازدهی این دو نوع سرمایه گذاری را به خوبی نشان می دهد. درحال حاضر 80صندوق سرمایه گذاری درآمد ثابت در کشور فعالند که به لحاظ تعداد در مقایسه با دیگر صندوق ها در رتبه اول قرار دارند. این صندوق ها همچنین با اختلاف بسیار نسبت به دو صندوق گفته شده در حدود 212 هزار میلیارد تومان ارزش دارایی را به نام خود ثبت کرده اند که 80 درصد یعنی تقریبا 170 هزار میلیارد تومان آن نقد است و به طور متنوعی از اوراق مشارکت، سپرده بانکی و وجه نقد نگهداری می شود. حجم بالای دارایی های صندوق های درآمد ثابت نشان می دهد بخش اعظمی از فعالان بازار به ریسک های کمتر و در عوض بازدهی تضمینی تری علاقه مندند. از طرف دیگر اگر نرخ سود بانکی را 20 درصد در سال در نظر بگیریم، 67 صندوق از 80 صندوق درآمد ثابت، بازدهی بالاتر از نرخ سود بانکی را داشته اند. این در حالی است که 12 صندوق نیز سود دو تا سه برابری را نسبت به بانک ها به سرمایه گذاران خود پرداخت کرده اند. در یک سال منتهی به 20 خرداد 99 سه صندوق صنعت و معدن، مشترک اندیشه فردا و نیکوکاری دانشگاه الزهرا(س) با بازدهی های 72، 70 و 69 درصد بیشترین بازدهی را در بین صندوق های درآمد ثابت داشته اند و در طرف دیگر نیز دو صندوق امید انصار و مشترک بانک مسکن به ترتیب با 19 و 2 درصد، پایین ترین بازدهی های سالیانه را کسب کرده اند. لازم به ذکر است نقدشوندگی این صندوق ها در مقابل بانک ها دارای تاخیر 24 تا 48 ساعته است.  صندوق های بازارگردان کمی متفاوت تر از دیگر صندوق ها مارکت میکر (Market Maker) معادل «بازارساز» بوده که این اصطلاح در بورس تهران با نام «بازارگردان» نامیده می شود. بازارساز ها یا بازارگردان ها، عمدتا شرکت های حقوقی هستند که با هدف کسب سود و جلوگیری از نوسانات قیمت دارایی ها اقدام به خریدوفروش و کنترل دارایی ها می کنند. در بازار سرمایه ایران صندوق های سرمایه گذاری بازارگردانی تشکیل شده که دارای چنین ماهیت عملکردی بوده اما به دلیل دارایی محدود 9 هزار میلیارد تومانی ای که دارند، گستره عملیاتی بالایی ندارد. این صندوق ها درواقع برای دورکردن بازار سرمایه از نوسانات شدید به وجود آمده تا سهام را متعادل نگه داشته و مانع از ایجاد صف خریدوفروش شوند و درعین حال ارزش سهام را به ارزش ذاتی آن نزدیک کنند. بنابراین با فعالیت گسترده چنین صندوق هایی، صف های خریدوفروش بی مورد از بین رفته و معاملات روان تر خواهد شد که در نتیجه آن، قدرت نقدشوندگی سهام بالا می رود و از دستکاری قیمت سهام توسط برخی سودجویان بازار جلوگیری می شود. این صندوق ها اصولا توسط خانواده ای از سهام که مرتبط به هم هستند ایجاد و توسط خود آنها اداره می شوند. به عنوان مثال گروه سهام شرکت های زیرنظر بانک ملی، صندوقی بازارگردانی ایجاد می کند تا با بازارگردانی سهام این شرکت ها، ارزش سهام آنها را حفظ کند و همچنین سودجویان نتوانند در تغییر ارزش ذاتی سهام دخالت داشته باشند. مشتریان این صندوق ها فقط شرکت های حقوقی بوده که با هدف به حداقل رساندن سهام خود وارد این صندوق ها می شوند. این صندوق ها به طور غیرمستقیم مزایایی چون حفظ ارزش ذاتی بازار، کنترل نوسانات و... خواهند داشت. طی هفت سال اخیر، 33 صندوق سرمایه گذاری بازارگردان در کشور فعال شده که عمده آنها صندوق های تشکیل شده ازسوی بانک ها و هلدینگ های آنها هستند. صندوق سرمایه گذاری اختصاصی بازارگردانی گروه دی، گروه گردشگری ایرانیان و پست بانک ایران سه صندوق بازارگردان با بازدهی های بسیار بالا تر از شاخص کل بوده که به ترتیب 735، 460 و 406 درصد بازدهی را درکنار اهداف کنترل گر خود کسب کرده اند. هرچند صندوق های بازارگردانی در بلندمدت کمک شایانی برای دوری از نوسانات شدید در بازار سرمایه خواهند بود اما توجه به این صندوق ها در بازار سرمایه ایران بسیار محدود بوده به طوری که تنها 33 صندوق با دارایی 9 هزار میلیارد تومانی در حال فعالیت هستند که از این میزان نیز در 20 خرداد سال جاری 9 هزار میلیارد تومان آن نقد بوده است. به وضوح مشخص است زمانی که ارزش معاملات روزانه بازار چهارهزار میلیارد تومان بوده، حتی سرمایه کل صندوق های بازارگردان توانایی کنترل نوسانات بخش بسیار کوچکی از بازار را نخواهد داشت. بنابراین با پیشرفت های بازار سرمایه و بالا رفتن ارزش و حجم معاملات در مدت اخیر ضروری است که توجه بیشتری به افزایش کمی وکیفی این نوع صندوق ها ازسوی سازمان بورس، دولت و همچنین بنگاه ها وجود داشته باشد. صندوق های جسورانه و پروژه کم رمق ترین در ایران صندوق جسورانه (Venture Capital Fund) نوعی صندوق سرمایه گذاری مشترک (تامین مالی) است که پول را از سرمایه گذارانی که قصد مشارکت دارند، گردآوری کرده و مبالغ موردنظر را در کسب وکارهای نوپای کوچک و متوسط (استارتاپ ها) که پتانسیل رشد بالایی دارند، سرمایه گذاری می کند. همان طور که از نام این صندوق ها مشخص است، ریسک بالایی سرمایه گذاران را در این نوع سرمایه گذاری تهدید می کند. این صندوق ها عمدتا 50 تا 60 درصد دارایی های خود را روی سهام پروژه های نوپا سرمایه گذاری می کنند و مابقی در اوراق با درآمد ثابت یا به صورت سپرده های بانکی سرمایه گذاری می شود. درحال حاضر تنها دو صندوق جسورانه لوتوس و آرمان آتی در کشور فعال بوده که عملکرد مناسبی را هم ثبت نکرده اند. این دو صندوق از آغاز فعالیت سه ساله خود بازدهی های منفی 72 و 58 درصدی را ثبت کرده اند. از طرفی کل دارایی دراختیار آنها رقم 47 میلیارد تومان را نشان می دهد. بنابراین واضح است که طی چند سال اخیر توجه شایانی به پیشرفت و توسعه این صندوق ها نشده. واحدهای سرمایه گذاری صندوق های جسورانه به دلیل ریسک بالا تنها توسط نهادهای مالی و افراد ثروتمند تهیه می شوند درحالی که برای سرمایه گذاری در صندوق های تامین مالی توسط حقیقی ها و افراد معمولی، صندوق های سرمایه گذاری پروژه فراهم شده است. در صندوق های سرمایه گذاری پروژه ای معمولا چیزی بیشتر از ۹۰ درصد سرمایه روی پروژه موردنظر سرمایه گذاری می شود. درحال حاضر تنها صندوق پروژه ای فعال در ایران صندوق سرمایه گذاری آرمان پرند مپنا است این صندوق از نوع قابل معامله در بورس انرژی است. این صندوق دارایی ای در حدود هزار میلیارد تومان دراختیار دارد که صددرصد آن را در پروژه ها سرمایه گذاری کرده و درحال حاضر پول نقدی دراختیار ندارد.  صندوق های سرمایه گذاری طلا با بازدهی 60 درصدی مردم برای حفظ ارزش پول خود دربرابر تورم، علاقه زیادی به سرمایه گذاری در بازار طلا و سکه دارند، اما خریدوفروش در این بازارها به این راحتی ها نیست و کسانی که وارد این نوع سرمایه گذاری ها می شوند باید ریسک هایی چون تقلبی بودن، گران خریدن و... را هم بپذیرند. در سال های اخیر اما با ورود صندوق های سرمایه گذاری با پشتوانه طلا علاقه مندان به این بازار می توانند به جای خرید طلا و سکه به صورت فیزیکی از این صندوق ها برای سرمایه گذاری استفاده کنند که ریسک های به مراتب کمتری دارند. هر فرد حقیقی یا حقوقی می تواند مانند سایر سهام به خریدوفروش اوراق این نوع صندوق ها بپردازد. درحال حاضر در بازار بورس اوراق بهادار ایران فقط چهار صندوق مبتنی بر طلا فعال هستند که شامل سکه طلای زرافشان (با نماد زر)، طلای لوتوس (طلا)، طلای کیان (گوهر) و صندوق سرمایه گذاری طلای مفید (عیار) هستند. این صندوق ها اگرچه دارای نقدشوندگی نسبتا پایینی هستند اما سرمایه گذاری در آنها ریسک سرمایه گذاری مستقیم در طلا و سکه را پوشش می دهد. صندوق سرمایه گذاری طلای لوتوس و طلای کیان با بازدهی 60 درصدی در یک سال اخیر، بالاتر از دو صندوق دیگر بوده اند.
همرسانی کنید:

طراحی و پیاده سازی توسط: بیدسان