به گزارش لنگرخبر، سید علیرضا میرخورسندی لنگرودی کارشناس حفاظت محیط زیست لنگرود و کارشناس ارشد کشاورزی طی یادداشتی نوشت: گیاه سنبل آبی که به انگلیسی به آن (Common water hyacinth) می گویند با نام علمی (Eichhornia crassipes) شناخته می شود و نام گونه ای آبزی بومی حوضه آمازون است. این گیاه مهم ترین علف هرز آبزی و پرهزینه ترین علف هرز دنیا است که به دلیل زیبایی و معرفی به عنوان گل زینتی به سرعت در جهان تکثیر یافته است. طبق گزارش اتحادیه بین المللی حفاظت از طبیعت (IUCN) یکی از ۱۰ علف هرز مهاجم دنیا و طبق گزارش برنامه محیط زیست ملل متحد، مهم ترین گیاه مهاجم آبزی دنیا است.

در سطح بین المللی نیم قرن تلاش برای مهار این گیاه ناکام مانده است. در ایالات متحده، عدم توانایی در کنترل سنبل آبی منجر شد، کنگره در سال ۱۹۵۹ مدیریت سنبل آبی را به بخش پدافند غیرعامل ارتش امریکا واگذار کند. در هند نیز باعث خسارت وسیع به مزارع برنج شد تا جایی که در حال حاضر ازنظر اهمیت و خسارت علف های هرز در کشور هند، سنبل آبی و آزولا به ترتیب رتبه نخست و چهارم را دارند. قوانین مصوبه کشورهای فیجی، استرالیا و چند کشور آفریقایی با بیش از ۷۰ سال قدمت، تولید، تکثیر و پرورش سنبل آبی را ممنوع اعلام کرده اند.

اولین گزارش رسمی از حضور این گونه در ایران از سال 1390 در تالاب عینک رشت منتشرشده و به دلیل وجود شرایط مساعد محیطی، با سرعت تکثیر بسیار زیاد، عرصه های آب های شیرین را به تصرف خود درآورده است. سرعت رشد این گیاه در شرایط مساعد گیلان به حدی است که می تواند در یک دوره ۱۵ روزه سطح اشغالی خود را به دو برابر افزایش دهد. تنوع روش های تکثیر همچون تکثیر با ساقه های هوایی، استولون و بذر، سرعت رشد این علف هرز آبی را چند برابر می کند. طول عمر 15 تا 30 ساله، بذردهی و جوانه زنی در طول سال های متمادی، زیست توده ده تا صد برابری نسبت به گیاهان زراعی که در حدود 400 الی 500 تن زیست توده در هکتار است و هدردهی ۱۳ برابری آب نسبت به سطح آزاد آب ازجمله ویژگی های انحصاری و خطرناک این گونه مهاجم است. سنبل آبی به واسطه شناور بودن ریشه ها و جابه جایی آسان از طریق جریان آب و ورود به شالیزارها به راحتی منتشر می شود. جذب شدید عناصر غذایی و نور که منجر به تولید زیست توده حجیم و متراکم و کاهش اکسیژن و نور در آب می گردد و همچنین ترشح ترکیبات آللوپاتیک که باعث نابودی گیاهان و جانوران ازجمله انواع گیاهان آبزی، ماهی، مار، قورباغه و لاک پشت می گردد از دیگر خصوصیات این گیاه آبزی است. نکته مثبت حضور سنبل آبی در ماندآبها، کاهش بوی نامطبوع برای ساکنان مناطق مجاور است. به استثناء آب های شور، این علف هرز می تواند در تالاب ها، آب بندان ها، مصب رودخانه ها، استخرها ازجمله استخرهای پرورش ماهی، مانداب های جنگلی، باتلاق ها و زیست گاه های آبی کم عمق، رودخانه های دارای جریان کند و هر مکان آب شیرین غنی از عناصر غذایی، رشد و گسترش یابد و تمامی سطح منطقه را همچون یک هیولای غول پیکر به زیر سیطره خود درآورد.

به طورکلی برای مقابله با علف های هرز سه روش وجود دارد، مبارزه مکانیکی، بیولوژیک و شیمیایی. در مورد این گونه خاص و در شرایط فعلی به دلایل متعدد که در این مقوله نمی گنجد بهترین روش، مبارزه مکانیکی است. بدین معنی که با استفاده از نیروی انسانی، قایق و ادوات مکانیکی اقدام به خارج نمودن این گیاه از زیستگاه خودنماییم. بدیهی است که بهترین زمان برای شروع مبارزه زمانی است که توده گیاهی در حداقل سطح اشغال قرار دارد (حداکثر پایان اردیبهشت ماه) و به گلدهی و بذرافشانی نرسیده باشد.

در سال های اخیر به دلیل هزینه سنگین مبارزه مکانیکی که شامل نیروی انسانی، سوخت، ادوات و غیره می باشد، شاهد کم توجهی نهادهای متولی در مبارزه با سنبل آبی هستیم. شاید کماکان اهمیت خطرات ناشی از بی توجهی در مقابله با سنبل آبی به درستی تبیین نشده است. هرچقدر زمان مبارزه با این گیاه به تعویق بیفتد، مبارزه با آن سخت تر و هزینه های مقابله بیشتر خواهد شد. در حال حاضر گسترش سنبل آبی در رودخانه لنگرود، در محدوده شهر چاف و چمخاله به مرحله بسیار خطرناک رسیده است، به طوری که تقریباً تمام شاخه های فرعی رودخانه و انهار و کانال های آب رسانی مزارع آلوده شده اند و در جای جای این منطقه ردپای آن به وضوح قابل مشاهده است.

به استناد بند 2 ماده 55 قانون شهرداری ها در حوزه شهرها، شهرداری متولی پاک سازی انهار بوده و در این مورد خاص مستند به قانون توزیع عادلانه آب و آیین نامه های اجرایی آن در کنار امور منابع آب شهرستان می بایست نسبت به فراهم آوردن امکانات مقابله حداکثری با سنبل آبی اقدام نمایند. بدیهی است که سازمان حفاظت محیط زیست نیز به عنوان یک نهاد ناظر و نه اجرایی، وظیفه همکاری با دو ارگان ذکرشده را دارد. به نظر می رسد در سطح شهرستان، عزم لازم برای مبارزه با این هیولای سبز وجود ندارد؛ چراکه با رسیدن شرایط گسترش سنبل آبی به مرحله بسیار خطرناک و آلودگی آب ها به سطح بحرانی فعلی، نه تنها ستاد پدافند غیرعامل شهرستان کماکان به برگزاری جلسات بسنده می کند، بلکه نهادهای متولی همچون شهرداری چاف و چمخاله و امور منابع آب به اقدامات نمادین چندروزه اقدام نموده اند که به هیچ وجه با ابعاد فاجعه همخوانی ندارد.



در سنوات گذشته صرفاً اداره حفاظت محیط زیست شهرستان وارد فاز اجرایی شده و علیرغم وظیفه نظارتی و نه اجرایی، با همراهی اداره زندان های شهرستان و همراهی نسبی سایر نهادهای متولی و با بهره گیری از امکانات استانی، عملیات پاک سازی را به میزان قابل قبولی انجام داده است.

مع الوصف در دو سال گذشته علیرغم مکاتبات انجام شده و جلسات متعدد برگزارشده به دلایل مختلف، عملیات پاک سازی توسط متولیان امر در سطح محدود انجام شده و بیشتر جنبه تبلیغاتی داشته است. بی توجهی به گسترش این گونه مهاجم که مقابله با آن در شرایط مبارزه تهاجمی و استاندارد می تواند تا سی سال به طول بینجامد، در سال های آتی با صرف هزینه های مالی و انسانی بسیار زیادی مواجه خواهد شد و شاید غیرممکن گردد و بدون تردید اولین و بیشترین زیان متوجه کشاورزان منطقه خواهد بود.

با از دست رفتن زمان مبارزه در سال جاری و قطع شدن زنجیره پاک سازی هرساله، تنها راه موفقیت قطعی در مقابل هیولای سبز آب های شیرین لنگرود، ورود کلیه ادارات مرتبط شهرستان با بهره گیری از همه امکانات استانی و بسیج مالی، تجهیزاتی و انسانی ساکنین و کشاورزان منطقه طی چند سال متوالی و آن هم در ابتدای فصل رشد سنبل آبی است.

انتهای پیام/
همرسانی کنید:

طراحی و پیاده سازی توسط: بیدسان