به گزارش خبرگزاری مهر محمد قسیم عثمانی در برنامه تلویزیونی غیرمحرمانه با موضوع «یارانه های نقدی و معیشتی» عدم موفقیت قانون هدفمندی یارانه ها در اجرا را به سه موضوع مرتبط دانست و گفت: اولین دلیل عدم اجرای قانونی بود که مجلس به تصویب آن پرداخت و متأسفانه دولت نهم قانون را به درستی اجرا نکرد. این قانون قرار بود به کاهش فاصله طبقانی، کمک به اقشار آسیب پذیر جامعه و اصلاح الگوی مصرف منجر شود، لیکن هیچ کدام از این اهداف محقق نشد و بخش عمده قانون که بحث تأمین بیمه ها و کمک به دولت، بخش خصوصی و بود، اجرا نشد و تمامی قانون هدفمندی یارانه ها به یارانه نقدی خلاصه شد.

وی به مسئله مهم دیگری اشاره کرد و گفت: تا دولت نگاه رأی مدارانه به موضوعات نداشته باشد، موفقیت در اجرای درست قانون صورت نخواهد گرفت. نگاه به این قانون باید عامه پسند و پوپولیستی باشد.

رئیس هیئت عالی نظارت سازمان حسابرسی کل کشور افزود: هدف در این قانون کمک به اقشار آسیب پذیر بود، لیکن بواسطه این قانون نه تنها کمکی صورت نگرفت بلکه باعث فشار بیشتر بر اقشار آسیب پذیر شد. وقتی در سال ۴۲ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان پخش می شود و منابع ملی را میان اقشار پخش می کنیم و سالانه ۳۱ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان یارانه معیشتی پرداخت می شود، باید در نظر داشت که این منابع تنها منابع مردم فعلی نیستند و برای نسل های آینده نیز می باشد.

وی اضافه کرد: با افزایش نقدینگی، تورم و کاهش قدرت خرید مردم عملاً به جای اینکه به اقشار آسیب پذیر کمکی شود، فاصله طبقاتی افزایش پیدا کرد و اغنیا، غنی تر و فقرا فقیرتر شدند.
عثمانی اذعان داشت: با افزایش یارانه ها شاید در کوتاه مدت اثر تسکینی بر زندگی خانوارها داشته باشد اما در میان مدت و بلند مدت نه تنها کمکی نمی کند بلکه معیشت را برای خانواده ها سخت تر خواهد کرد.

وی عنوان کرد: از ابتدای اجرای این قانون، حدود ۵۰۰ هزار میلیارد تومان پخش شد، بدون اینکه باعث ایجاد سرمایه گذاری، اشتغال و تولید شود.

عثمانی افزود: برای اصلاح قانون هدفمندی یارانه ها در گام نخست نیازمند شهامت مجلس برای اصلاح بر اساس منفعت کشور و شهامت اجرای قانون بواسطه دولت هستیم. با برداشتن این دو قدم می توان امیدوار بود که بخشی از اقتصاد کشور به سمتی پیش رود که ما را به هدف نزدیک تر کند. در غیر این صورت با ادامه روند قبلی وضعیت بدین شکل خواهد ماند و همچنان اختلاف طبقاتی تشدید خواهد شد.

وی عنوان کرد: باید دولت، مجلس و حاکمیت به تعریف ساختاری جامع و مانع بپردازد، ساختاری که در آن مشکلات قابل حل باشد.

عثمانی معتقد است در شرایط فعلی با ساختار فعلی هرگز مجلس نمی تواند به تصویب قانونی بپردازد که منجر به اصلاح اساسی و ریشه ای شود و دولت نیز قانونی را اجرا نخواهد کرد که منجر به این اتفاق شود به این دلیل که این اتفاقات به مثابه جراحی است و برای مردم همراه با درد است. به همین دلیل نه مجلس حاضر است که مردم را به سختی سوق دهد و نه دولت حاضر به انجام چنین کاری است. بنابراین؛ باید اتفاقی دیگری صورت بگیرد و کل حاکمیت می بایست برای این ساختار معیوب فکری کرده و این ساختار را اصلاح کنند، باید قالب کلی اصلاح شود و از کل به جز برسیم.

در قانون هدفمندی یارانه ها قادر به غربالگری نبودیم / یارانه ها به تمامی اقشار جامعه پرداخت شد

حسین میرزایی کارشناس حوزه رفاه اجتماعی در ادامه این برنامه گفت: در بحث هدفمند کردن یارانه ها قدم اول داشتن زیرساخت اولیه و قوی است، اینکه بدانیم باید به چه جایی و چه کسی و چرا این یارانه پرداخت شود. اساساً در بسیاری از حوزه ها یارانه برای جبران رفاه از دست رفته و یا بخشی از خدماتی بخشی از افراد جامعه است که حاکمیت در قالب یارانه ها تلاش بر جبران بخشی از آن می کنند.

وی با تاکید بر اینکه در قانون هدفمندی یارانه ها قادر به غربالگری نبودیم، افزود: سال ۸۹ باید یک نظام داده در کشور شکل می گرفت تا بر اساس آن قانون اجرا شود لیکن متأسفانه به دلیل اینکه امکان خوشه بندی یا دهک بندی وجود نداشت، عملاً هدفمندی به درستی صورت نگرفت و یارانه ها به تمامی اقشار جامعه پرداخت شد.

میرزایی اضافه کرد: از سال ۸۹ به بعد برای اصلاح نظام یارانه ها نتوانستیم تصمیم سختی بگیریم. تصمیم سخت بدین معناست که نباید به سه دهک بالا یارانه تعلق می گرفت و تنها به پنج دهک پایین جامعه یارانه پرداخت می شد.

وی با بیان اینکه در خصوص یارانه ها باید تعیین تکلیف کرد، گفت: داده های مربوط به هدفمندی یارانه ها باید به روز رسانی شود. نظام داده خوبی در کشور وجود دارد و تنها نیازمند جریان داده پایدار هستیم و زیرساخت تغییر در نظام توزیع یارانه ها به واسطه این داده ها وجود دارد.

ایران بهشت ثروتمندان است / یارانه ها باید تنها مختص اقشار ضعیف جامعه باشد

قدیری ابیانه دانش آموخته مدیریت راهبردی، استراتژیست درباره یارانه های نقدی و معیشتی عنوان کرد: دلیل افزایش پیدا نکردن یارانه های نقدی اشتباه بودن سیستم توزیع یارانه هاست.

وی با بیان اینکه ایران به دلیل سیاست های غلط، بهشت ثروتمندان است، گفت: نفت موجود در کشور برای مردم است و تمامی مردم از فرآورده های آن دارای حق مساوی هستند. در حالی که این فرآورده و در واقع یارانه های پنهان بیشتر نصیب کسانی می شود که پرمصرف تر باشد. این در حالی است که در سیستم توزیع یارانه باید هر ایرانی به سهم خود از بیت المال برسد.

قدیری ابیانه با اشاره به اینکه باید نرخ محصولات و خدمات واقعی شود، گفت: اساس مشکل ما این است که از ابتدا عنوان شد که باید قیمت ها ارزان شود در حالی که هر محصولی باید قیمت واقعی خود را داشته باشد.

وی افزود: باید جراحی اقتصادی صورت بگیرد، جراحی اقتصادی نیز درد دارد. اگر خواستار تحقق عدالت هستیم، یارانه ها باید تنها مختص اقشار ضعیف جامعه باشد.

نظام یارانه ها منطق اقتصادی و سیاسی نداشت

حسین راغفر استاد دانشگاه و اقتصاددان همچنین خاطرنشان کرد: دلیل عدم موفقیت نظام یارانه ها نبود منطق اقتصادی و منطق سیاسی است. به همین دلیل از ابتدا به پیامدهای ناشی از پرداخت یارانه ها توجه نشد و نقدهای مفصلی در پرداخت یارانه نقدی صورت گرفت.

وی با بیان اینکه یارانه های نقدی در هیچ جای دنیا موفق نبوده و نخواهد بود گفت: یارانه های نقدی زمانی موفق خواهد بود که به کسانی که استحقاق دریافت آن را دارند، پرداخت شود.

راغفر همچنین گفت: هنگامی که طرح یارانه ها آغاز شد، ابتدا در مجلس بحث بر سر آن بود که یارانه ها به دو دهک پرداخت شود که به سه و پنج دهک و سپس به همه جمعیت گسترش پیدا کرد. محاسبات نشان می داد که بیش از ۴۰ درصد از جمعیت استحقاق دریافت یارانه ها را نداشته و منابع بسیار بزرگی که به اقتصاد کشور تزریق شد، باعث ایجاد اختلالات گسترده ای در نظام اقتصادی کشور شد، از جمله آنها تورمی بود که به کشور وارد شد. محاسبات همان سال ها نشان می داد که در مقابل هر هزار میلیارد تومانی که به اقتصاد کشور تزریق و باعث افزایش نقدینگی می شد، یک درصد تورم افزایش پیدا می کرد.

وی اضافه کرد: قربانیان اصلی این سیاست ها همان طبقات محرومی بود که قرار بود به آنها کمک شود. به دلیل اینکه تورم خود نظامی بازتوزیعی است که به زیان گروه پایین درآمدی و به نفع ثروتمندان است. در واقع تورم حاصل، فاصله شدیدی بین فقرا و ثروتمندان ایجاد کرد.

راغفر تاکید کرد: این تورم یک سیاست بازتوزیعی و مالیاتی است که از فقرا به نفع ثروتمندان گرفته می شود. ارزش دارایی های ثروتمندان با تورم افزایش یافته و فاصله فقرا با حداقل های زندگی بیشتر می شود.

وی افزود: امروزه به دلیل ظرفیت های هوش مصنوعی شناسایی را سهل تر کرده منتهی عزم سیاسی برای انجام یک روش درست وجود ندارد بلکه منافع وجود دارد و بخش بیشتر کسانی که صاحب قدرت هستند، از این روش منتفع هستند. بنابراین؛ نیازمند روشی مناسب می باشد.

راغفر خاطرنشان کرد: تنها راه عادلانه تبدیل منابع طبیعی مانند نفت تبدیل آنها به سرمایه های انسانی و طبیعی دیگر و زیرساخت هاست.

وی افزود: در همه جای دنیا یارانه های نقدی بدین شکل سبب بروز مشکلاتی می شوند و با شکست مواجه شده، می بایست فرصت های شغلی و رشد برای مردم فراهم شود و آموزش و پرورش رایگان و مناسب در اختیار مردم قرار گیرد.

راغفر در پایان گفت: باید نظام برنامه ای مشخص داشته باشیم و این نظام را نمی توان از کشوری دیگر کپی کرد و می بایست متناسب با شرایط کنونی ایران صورت بگیرد. متأسفانه راه حل های ارائه شده متناسب با شرایط عادی است در حالی که کشور ما در شرایط بحرانی قرار گرفته است. بنابراین؛ باید یک نظام برنامه ای متناسب با شرایط کنونی که در آن منابع موجود کفایت تأمین نظام های اساسی را نمی دهد، سهمیه بندی شود.