شوراهای اسلامی شهر و روستا به عنوان یک نهاد مردمی از سال 1378 و پس از اولین دوره برگزاری انتخابات سراسری شوراهای اسلامی کشور در 17 اسفند سال 1377 فعالیت خود را آغاز کرد.

اگرچه بر اساس اصل صد قانون اساسی، شوراهای اسلامی شهرو روستا به عنوان نهادی نوپا در اوایل دهه ی سوم انقلاب در جهت ارتقای سطح کارآمدی نظام تاسیس شد اما آنچنان که انتظار می رفت در روند زندگی جاری مردم شهر و روستا تاثیر گذار نبوده است.

از آنجایی که شوراهای شهر و روستا در این سالها تلاش کرده اند تا خدمات بسیاری را به مردم شهر و روستای خود ارائه کنند اما باز کوتاهی هایی دیده می شود که حتی گاه آسیب های بسیاری را به شهر ها وارد کرده است، بر این اساس کارشناسان و نمایندگان مردم در مجلس بر این باورند که باید با آسیب شناسی، نقاط قوت و ضعف عملکردی این پارلمان های محلی را شناسایی و در جهت رفع آن بر آمد.

"مشارکت" اصل اساسی شوراهای شهر و روستا است

غلامعلی جعفرزاده ایمن آبادی در گفت وگو با خبرنگار اجتماعی خانه ملت می گوید: وقتی صحبت از واگذاری امور مردم به مردم و حکومت مردم سالاری می شود، بهترین کار اعتنا به شوراهای شهر و روستاست. مردم از بین خود نمایندگان محلی انتخاب می کنند و همین سلسله مراتب به راس حاکمیت می رسد. بخش شوراها علی رغم اهمیتی که دارند در این سالها مغفول مانده و چون نتوانستیم از وجود شوراها استفاده کنیم  به هر دلیل در حال حاضر شوراها موفقیتی ندارند.

البته علی نوذر پور معاون امور شهرداری های سازمان شهرداری ها و دهیاری های کشور هم گفته است: نبود موفقیت در شوراها  به حوزه مشارکت آنها بر می گردد و در این سال ها تنها در بخش انتخاب اعضای شورا مشارکت شکل گرفته است و شهروندان افراد دارای صلاحیت را برای نمایندگی خود انتخاب می کنند ولی در ادامه مشارکت استمرار ندارد، درحالی که شوراها باید بتوانند در اداره امور شهر و روستا مردم را دخیل کنند، مشارکتی همه جانبه در حوزه اتخاذ تصمیم گیری و برنامه ریزی و در مرحله بعد نظارت که به مشارکت مردمی معنا می دهد.

سید شکرخدا موسوی نماینده مردم اهواز در مجلس شورای اسلامی با اعتقاد به اینکه اصل شورا به معنی مشارکت مردم در اداره بخش، شهر و روستا است به خبرنگار خبرگزاری خانه ملت می گوید: قانون اساسی اصل مشارکت شوراهای شهر و روستا در اداره شهر را به وضوح مشخص کرده است. نفس وجود شوراها بر اساس نظام مردم سالاری دینی در جمهوری اسلامی است که البته عملکرد آنها می تواند کارنامه درخشانی یا منفی را ارائه کند.

اما رضا صابری نماینده مردم رامیان و آزادشهر در مجلس شورای اسلامی  در همین زمینه می گوید: شوراها برای بالا بردن مشارکت مردم در توسعه و عمران شهر و روستا نقش بسیار موثری دارند که کمبود میزان منابع و امکاناتی که در اختیار داشته اند سبب شده نتوانند راهبردهای خوبی برای پاسخگویی به مردم شهر و روستا فراهم آورند.

دولت باید به شوراها اعتماد کند

غلامعلی جعفرزاده ایمن آبادی نماینده مردم رشت در مجلس نهم اما معتقد است باید اعتمادسازی به شوراها صورت بگیرد و حاکمیت و دولت مصمم به واگذاری امور به شوراها شوند. حتی خدماتی مثل آب، برق و گاز را می توان به شهرداری و شوراها سپرد. هرچند لازم است تا شوراها هم نشان دهند که از ظرفیت بالایی برخوردارند.

رضا صابری نماینده مردم رامیان و آزادشهر در مجلس شورای اسلامی نیز می گوید: یکی از علل توسعه در کشور ما توجه به جایگاه شوراهاست اما متاسفانه امروز یکی از گلایه های اعضای شوراهای اسلامی این است که آنها در نظام مدیریت همچنان بخشی از مدیریت کشوری شناخته نمی شوند و در جریان دموکراسی حاکم بر جامعه با موانع جدی رو به رو هستند.

وی همچنین معتقد است: با این روند شوراها به اهداف اصلی خود نمی رسند و حتی در خصوص بسیاری از مشکلاتی که پیگیری می شوند و یا تذکر می دهند، پاسخ منطقی و درستی برای آن پیدا نمی کنند.  از این رو لازم است در سالی که به نام " دولت و ملت؛ همدلی و همزبانی" نام گرفته است، دولت به شوراها نزدیکتر شود.

"شورا" بهترین مصداق نماینده مردم

رضا صابری شوراها را بهترین مصداق نمایندگان ملت می داند و می گوید: ضروری است دولت از پشت میزهای سنگین حاکمیتی خود را خارج کند و به حرف مردم گوش بسپارد و آنها را در مسیر حل مشکلات یاری کند.

غلامعلی جعفرزاده ایمن آبادی هم می گوید: شوراها باید بخش نظارت عالی داشته باشند و هرآنچه در امور اجرایی و نظارتی حاکمیتی نیست باید به شوراها واگذار شود و مردم هم باید نهایتا تلاش کنند متخصصانی که اشرافیت کامل بر امور اجرایی دارند را به شوراها هدایت کنند تا دولت هم بتواند وظایف بیشتری را بر دوش شوراها واگذار کند.

لزوم اصلاح قانون شوراها / عملکرد شورای عالی استان ها بسیار ضعیف است

با وجود اینکه انتظارات بسیاری از این نماینگان مردم وجود دارد اما انتقادهایی هم به قانون شوراهای شهر و روستا وجود دارد تا جایی که امروزه اما و اگرهای بسیاری در خصوص اصلاح این قانون به گوش می رسد.

غلامعلی جعفرزاده ایمن آبادی نماینده مردم رشت، به روزرسانی قوانین شوراها را لازم می داند و می گوید: قانون باید این اجازه را به نمایندگان مردم در شوراها بدهد تا نقطه نظرات خود از شوراهای محلی و روستا تا شوراهای شهر و استان ها به گوش نمایندگان مجلس برسد. لذا مجلس این آمادگی  را دارد که قوانینی که مانع فعالیت شوراها هستند را روان سازی و اصلاح کند.

رضا صابری نیز می گوید: اصلاح قانون شوراها چندی است آغاز شد اما از سرعت کافی برخوردار نیست و در واقع دولت هم اهتمام جدی برای اصلاح قانون شوراها ندارد و بسیاری از اقدامات دولت در شهر، مخل انضباط شهری و منافع شهری شده است. همچنین نقص قانونی در شوراها سبب شده تا شوراها نتوانند نقش هماهنگ کننده در مدیریت شهری ایفا کنند.

سید شکرخدا موسوی نماینده مردم اهواز و باوی البته معتقد است: قانون شوراها باید تغییراتی بکند از این جهت که وزارت کشور و شورای نگهبان لازم است در تایید صلاحیت اعضای شورای شهر و شهرداران شهرهای بزرگ همانند نماینده های مجلس سخت گیری هایی انجام دهند.

وی می گوید: باید در ساختار و قوانین داخلی شورا و همچنین گلوگاه ورودی افراد به شورا هم تجدید نظر صورت بگیرد تا اعضای متخصص و با تقوا بتوانند شهرداران مناسب را انتخاب کنند.

جعفرزاده ایمن آبادی درباره چگونگی اصلاح قانون شوراها می گوید: در این زمینه شوراهای عالی استان ها نیز علاوه بر دولت می توانند به مجلس پیشنهادی در قالب لایحه ارائه کند که متاسفانه تا به امروز شاهد فعالیتی از سوی آنها نبودیم.

لابی گری و وجود افراد غیر حرفه ای شوراها را به انحلال می کشاند

علاوه بر مشکلات قانونی پیش روی شوراها، گاه چالش هایی بر سر راه آنها قرار می گیرد که حتی منجر به انحلال شورای شهر یا روستای می شود. چیزی که چندان عجیب و غریب هم نیست و در این عمر کوتاه شوراهای شهر و روستا در شهرهای مختلف شاهد آن بوده ایم.

رضا صابری، نماینده مردم رامیان و آزادشهر در مجلس شورای اسلامی معتقد است: با وجود معایب و نواقص قانونی بروز اینچنین چالش هایی طبیعی است.

وی می گوید: سهم این چالش ها در مجموع اقداماتی که شوراها با کمترین هزینه برای مردم انجام می دهند قابل توجه نیست.

جعفرزاده ایمن آبادی نماینده مردم رشت اما معتقد است: برای اینکه به نهاد واقعی شورا برسیم باید این خطاها را پشت سر بگذاریم منتهی تکرار نباید صورت بگیرد اما برای رشد و تعالی اشکالاتی در روند به وجود خواهد آمد. هرچند این خطاها گاه به انحلال شورای رسیده است از همین جهت لازم است تا افراد با سوابق مدیریتی، اجرایی و انقلابی در دوره های بعد به شوراها ورود پیدا کنند.

وی این نابسامانی ها را تا جایی می داند که سبب شده تا شوراهای شهر به شورای شهرداری تبدیل شوند.

سید شکرخدا موسوی نماینده مردم اهواز و باوی هم با بیان اینکه در امور نهاد شورا ایراداتی وجود دارد می گوید: امروزه شوراهای شهر به شورای شهرداری تبدیل شده اند به نحوی که نظارتی بر عملکرد شهرداری ندارند. تا جایی که در برخی مناطق نه تنها شهرداران سبب پیشرفت و توسعه شهر و روستا نشده اند بلکه مانعی بر سر راه شهرها قرار گرفته اند.

وی لابی گری را ایراد دیگری در امور شوراها می داند و می گوید: شوراها زمانی برای رسیدن به چشم انداز شهرها و روستا ها صرف نمی کنند و توجهی به طرح های جامع و تفصیلی ندارند و عملا کارهای اصلی شهر رها شده و به کارهای حاشیه ای پرداخته اند.

نماینده مردم اهواز و باوی با اشاره به موضوعاتی چون زمین خواری که به شدت در حال افزایش است، می گوید: جای سوال دارد که در این میان جایگاه شورا ها و شهرداری کجاست. متاسفانه شوراها بیشتر به دنبال مناصب هستند تا ضوابط.

علل و عوامل خارجی سبب انحلال شورای شهر اهواز شد

سید شکرخدا موسوی نماینده مردم اهواز و باوی با بیان اینکه شورای شهر اهواز یکی از شورای هایی بود که در چند سال گذشته منحل شد، یادآور شد: انحلال شورای شهر اهواز به دلایل متعددی صورت گرفت که بیشتر به عوامل خارج از شورا مربوط است و عوامل درونی کم رنگ تر بود. شورای امروز اهواز هم که به وظیفه قانونی خود عمل می کند تا حدودی مورد نقد است.

وی ضمن انتقاد از لابی گری برای انتخاب شهردار و اعضای شورا، می گوید: پرداختن به ایرادات شوراها و شهرداری لازم است چرا که سبب ارتقای آگاهی مردم می شود و مردم باید بدانند شورا محلی برای لابی گری و مافیاگری و ... نیست و افراد شاخص و تحصیل کرده با رای مردم باید وارد شوراها شوند. به عنوان مثال در برخی شهرها پیمانکارانی که خود سالها پشت در شهرداری در انتظار دریافت پروژه خود بودند حالا خود شهردار شده اند.

نماینده مردم اهواز و باوی معتقد است: ایرادات و مشکلات برای شورای شهر تهران کمتر از دیگر مناطق است و این به دلیل حضور نمایندگان دولت و مجلس و وزرا و البته نهاد مقام معظم رهبری در پایتخت است. تا جایی که کمک های میلیاردی دولت شامل شهرداری تهران می شود و کمتر از 10 درصد به کلان شهرهای دیگر تعلق می گیرد.

با توجه به اینکه عمر شوراهای شهر و روستا تنها کمتر از دو دهه است و هنوز مشکلات و چالش های پیش روی آنهاست، امید می رود تا با اصلاح قانون شوراها اداره شهرها و روستاها به شکل قانونمند و در راستای رفع مشکلات جاری مردم صورت بگیرد. همانطور که حضرت آیت الله خامنه ای فرمودند: اهمیت شوراهای اسلامی شهر و روستا تا جایی است که اگر رخ دهد سبب افزایش «اعتماد عمومی» خواهد شد./

همرسانی کنید:

طراحی و پیاده سازی توسط: بیدسان