محمدحسین امینی: «همین چندروزه دو نفر از مقامات رسمی آمریکا تهدید نظامی کردند... میگویند اگر چنین نشود، چنان نشود، ممکن است ما حمله ی نظامی به ایران بکنیم؛ اولاً که غلط می کنید؛ ثانیاً من در زمان رئیس جمهور قبلی آمریکا - آن وقت هم تهدید می کردند –  هم گفتم که دوران بزن ودررو تمام شده»[1] این جملات واکنش رهبر معظم انقلاب به اظهارات جو بایدن معاون اول رئیس جمهور آمریکا بود که دهم اردیبهشت در یک اندیشکده در واشنگتن گفته بود «تهاجم نظامی به ایران ریسکی است که هنوز امکان دارد انجام آن را بپذیریم و چنین اتفاقی اگر لازم باشد رخ می دهد»[2] و همچنین سخنان مارتین دمپسی رئیس ستاد مشترک ارتش این کشور که گفته بود «علیرغم تغییر موضع روسیه برای تحویل سامانه موشکی اس ۳۰۰ به ایران، گزینه نظامی علیه ایران به قوت خود باقی مانده است.»[3]

مذاکره خوب یک چیز است، «توسری خور نبودن» چیزی دیگر!

رهبر انقلاب با مؤثر دانستن تهدیدها بر جریان مذاکرات یادآور شدند که «با مذاکره زیر شبح تهدید موافق نیستند و مسئولین گرچه می روند و حرف می زنند و مذاکره می کنند تا با رعایت خطوط اصلی به توافق برسند، اما ضمناً نباید تحمیل، زور، تحقیر و تهدید را نیز قبول کنند.»[4] روشن است که ازنظر ایشان یک مذاکره ی موفق که با مراعات خطوط اصلی همراه است چیزی است غیر از یک مشی تهدید ناپذیر و تحقیر ناپذیر سیاسی. ایشان مشخص کردند که ممکن است «خوب مذاکره کنیم و بر خطوط قرمزمان نیز پافشاری کنیم» اما همزمان در برابر تهدید و تحقیر هم واکنش مناسب نشان ندهیم و این روش قطعاً نادرست و خسارت بار خواهد بود. ازنظر ایشان «یک ملت اگر نتواند از عظمت خود دفاع کند قطعاً توسری خواهد خورد!»[5] و مصداق این توسری خوردن نیز «تن دادن به مذاکره زیر شبح تهدید» است. از نظر ایشان کسی که درحالی که «شمشیری بالای سرش است» مذاکره می کند، حتی اگر به شکل اصولی مذاکره کند، «تحقیر و تهدید» را پذیرا شده است.

وظیفه ای که فقط «وظیفه رهبری» نیست!

مشخص است که رهبر انقلاب تنها مقام مسئولی نیستند که موظف به دادن پاسخ های محکم و شایسته به یاوه سرایی های جو بایدن و مارتین دمپسی بوده است. چه که این دو نفر نیز هیچ کدام رهبران ایالات متحده آمریکا محسوب نمی شوند.وقتی دستگاه سیاست خارجی یک دولت در انجام وظایف خود آن چنان که شایسته است ظاهر نشود و رهبر انقلاب در این زمینه احساس کمبود کنند، متاسفانه محکم ترین و شایسته ترین جواب ها را باید از ایشان بشنویم و بس! این رویه قطعاً رویه صحیح و خوش عاقبتی نیست. گویا بر زبان آوردن برخی حرف ها «هزینه هایی» دارد که بعضی ترجیح می دهند آن هزینه ها را رهبر انقلاب تقبل کنند!

سیاست خارجی جمهوری اسلامی در همه ادوار پس از انقلاب «باافتخار و با سرِ بالا» سیاستی «تهاجمی» بوده است.[6] ما در این 37 سال کار نادرستی انجام نداده ایم که در برابر کسی کرنش یا سکوت کنیم. وقتی طرف مقابل ما که مرتکب بدترین جنایت ها و بی آبرویی ها شده و می شود همچنان با سرِ بالا و اعتمادبه نفس خود را شایسته ی یک گفتگوی محترمانه، یک مذاکره ی از موضع برابر و یک توافق برد-برد می بیند و می شناسد، ما چرا نباید خودمان را شایسته یک گفتگوی محترمانه و بدون تهدید و تحقیر بدانیم؟ و اگر خود را شایسته میدانیم، چرا این تنها رهبری هستند که باید نماد برابری موضع ملت ایران و آمریکایی ها در مذاکرات باشند؟ چرا همیشه رهبر انقلاب باید مؤثرترین واکنش و بلندترین صدای اعتراض نسبت به تحقیرها و تهدیدها را سامان دهند؟

تهدیدِ ایران کجا تئوریزه می شود؟

امروز مهم ترین عامل تهدیدکننده ایران در صحنه بین المللی «بی آبروترین دولت جهان»[7] یعنی دولت ایالات متحده آمریکاست. اما این تهدید در کجا و توسط چه کسانی تئوریزه و توجیه پذیر می شود؟

خبرگزاری فرانسه 15 اردیبهشت خبر داد که پادشاه خون ریز سعودی در فراخوانی که در نشست کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس در ریاض آن را قرائت کرد به کشورهای حاضر درباره «یک تهدید خارجی! که قصد دارد بر منطقه تسلط یابد» هشدار داده است! ملک سلمانِ خون ریز گرچه جسارت آوردن نام ایران را نداشته اما توضیح داده که نیرویی «تصمیم دارد با گسترش کنترل خود سلطه ای تحمیلی ایجاد کند، ثبات را به خطر بیندازد و فرقه ها را به جان یکدیگر!» بگذریم از اینکه روشن نیست پاسخ یاوه گویی های این مرتکبِ جنایت علیه بشریت[8] را چه کسی باید بدهد. درحالی که همه خبرگزاری های مهم دنیا مرجع ضمیر او را ایران اعلام کرده اند و مفسرین پیرامون این موضوع قلم فرسوده اند! اما، از کنار تعبیر «تهدید» در سخنان او نمی شود ساده گذشت.

چند روز پیش ازاین، همین فرد از فرانسوا اولاند رئیس جمهور فرانسه دعوت کرد تا در نشست شورای همکاری خلیج فارس[9]که در ریاض برگزار می شود شرکت کند![10] اما چیزی که ساعاتی قبل از برگزاری این نشست جلب توجه کرد بیانیه مشترکی بود که ملک سلمان و فرانسوا اولاند آن را امضاء و خبری کردند. بیانیه ای که به گزارش رویترز 1- توافق هسته ای با ایران را ضروری ارزیابی کرد! 2- هر توافقی را منوط دانست به شرایط ماندگاری، الزام آوری و امکان راستی آزمایی و 3- تأکید کرد که توافق با ایران نباید ثبات منطقه را درخطر قرار داده یا امنیت همسایگان ایران را تهدید کند!

بدین ترتیب فرانسه و سعودی به مثابه دو نیروی همواره نگران[11] نسبت به حصول توافق میان ایران و 5+1 ، به صراحت اعلام می کنند که مایل اند توافق ایران و 5+1 موجب تهدید امنیت همسایگان ایران نشود. باز در اینجا به اینکه «چطور توافق هسته ای ممکن است همسایگان ایران را تهدید کند؟!» کاری نداریم. چیزی که جالب توجه است بیزاری سعودی ها و فرانسوی ها از تهدیدی است که آمریکا به وضوح آن را از ایران دریغ نمی کند!

قصه این است که ایران و مسئله ایران به هیچ وجه نباید منافع، امنیت و ثبات هیچ کشور یا منطقه ای را تهدید کند، اما همین ایران را می شود به طور رسمی تهدید کرد! این منطق و این رفتار از سوی «طرفِ مقابل یک مذاکره» به هیچ وجه پذیرفتنی نیست. اگر قرار است ایران از سوی یکی از اعضای 5+1 رسماً تهدید شود آن ها طبق کدام منطق می توانند از تبدیل نشدن مسئله ایران به تهدیدی برای دیگر کشورها سخن به میان آورند؟ کسی که مرتکب تهدید می شود حتماً از تهدید بیزار نیست!

منفعت چندجانبه آمریکا از «تهدید بودنِ» ایران؛ لزوم تهدید متقابل

آمریکایی ها به مسئله «تهدید انگاشته شدن ایران» نیازی چندوجهی دارند. ازیک طرف هر مقدار ایران تهدید تلقی شود رفتارهای زیاده خواهانه آن ها در این سال ها توجیه بیشتری پیدا می کند. از طرف دیگر دست کسی که «تهدید تلقی شود» در مذاکرات خالی تر خواهد بود و می توانند فشار بیشتری به او وارد کنند. و از سوی دیگر هرچقدر ایران تهدیدکننده تر جلوه داده شود موجّه کردنِ «تهدید ایران به حمله نظامی» برای آمریکایی ها آسان تر می شود. ازاین رو همه رژیم هایی که به تهدید انگاری ایران کمک می کنند خادمان آمریکا هستند و زمینه ساز تهدید شدن و تحقیر شدن ما.

اگر باور داریم که «حتی اگر تحریم ها برداشته نشود هم می توانیم کشور را اداره کنیم»[12]، اگر باور داریم که «کلید حل مشکلات اقتصادی در لوزان و ژنو و نیویورک نیست»[13]، اگر باور داریم که «طرف مقابل اگر بیشتر از ما محتاج توافق نباشد کمتر از ما نیست»[14]، اگر راستی «قیدی نداریم که چه زمان به توافق برسیم»[15]، اگر این ها باورهای واقعی مسئولین دولتی ماست پس هیچ دلیلی وجود ندارد که تهدید را - و حتی سایه تهدید را - در جریان مذاکرات بپذیریم.

کافی نیست که در واکنش به تهدیدات آمریکایی ها بگوییم «حمله به ایران جهان اسلام را علیه آمریکا بسیج خواهد کرد.»[16] جواب تهدید مستقیم، «تهدید مستقیمِ متقابل» است. مسئولین نیز نباید پشت رهبر انقلاب پنهان شوند. وقتی کسی در جمهوری اسلامی قبول مسئولیت می کند همان قدر که آماده است حُسن نیت را با حُسن نیت پاسخ دهد، باید همان اندازه هم آمادگی داشته باشد که در برابر تهدید، تهدید کند و در برابر تصمیم خصمانه تصمیم متقابل بگیرد.

مسئولیت های سیاسی نمی توانند صرفاً برای کنشگرانِ خود سودآور باشند. یکی از هزینه های مسئولیت سیاسی این است که گاهی حتی اگر به روحیات و وجهه و سابقه و تیپ و رسم و رسوممان نمی خورد و جور نیست، باز «طبق نیاز» رفتار کنیم. مثلاً اگر «پاسخ محکم به یک تهدید» از نیازهای روز است، تعلل نکنیم و منتظر واکنش رهبری و جبران کمبودها از این طریق نمانیم!

پانوشت:

 

[1] - «همین چندروزه، دو نفر از مقامات رسمی آمریکا تهدید نظامی کردند؛ حالا کار به آن افرادی که مسئولیت های خیلی مهم و حسّاسی ندارند، نداریم. من نمی فهمم مذاکره در زیر شبح تهدید چه معنایی دارد؟ مذاکره کنیم زیر شبح تهدید! مثل اینکه یک شمشیری بالای سر [ما باشد]. ملّت ایران این جوری نیست؛ ملّت ایران مذاکره ی زیر سایه ی تهدید را برنمی تابد. چرا تهدید می کنند؟ چرا غلط زیادی می کنند؟ می گوید اگر چنین نشود، چنان نشود، ممکن است ما حمله ی نظامی به ایران بکنیم؛ اولاً که غلط می کنید؛ ثانیاً من در زمان رئیس جمهور قبلی آمریکا -  آن وقت هم تهدید می کردند - گفتم دوران بزن ودررو تمام شده؛ این جور نیست که شما بگویید می زنیم و درمی رویم؛ نخیر، پاهایتان گیر خواهد افتاد و ما دنبال می کنیم. این جور نیست که ملّت ایران رها کند کسی را که بخواهد به ملّت ایران تعرّضی بکند؛ ما دنبال خواهیم کرد.»؛ بیانات رهبر فرزانه انقلاب در دیدار جمعى از معلمان و فرهنگیان سراسر کشور، 16 اردیبهشت 94، اینجا

[2]- اظهارات تحریک آمیز جو بایدن در مرحله حساس مذاکرات هسته ای

[4] - «بنده با مذاکراتی که در زیر شبح تهدید انجام بگیرد، موافق نیستم. بروند حرف بزنند، مذاکره کنند، به توافق برسند، اشکالی ندارد - البتّه درحالی که آن خطوط اصلی را رعایت کرده باشند - لکن به هیچ وجه تحمیل را قبول نکنند، زور را قبول نکنند، تحقیر را قبول نکنند، تهدید را قبول نکنند.»؛ بیانات رهبر فرزانه انقلاب در دیدار جمعى از معلمان و فرهنگیان سراسر کشور، 16 اردیبهشت 94، اینجا

[5] - «همه توجّه داشته باشند - هم مسئولین سیاست خارجی ما، هم مسئولین گوناگون دیگر، هم نخبگان جامعه - یک ملّت اگر نتواند از هویت خود، از عظمت خود، آن چنان که هست، در مقابل بیگانگان دفاع بکند، قطعاً توسری خواهد خورد؛ بروبرگرد ندارد. باید قدر شخصیت و هویت خود را دانست.»؛ بیانات رهبر فرزانه انقلاب در دیدار جمعى از معلمان و فرهنگیان سراسر کشور، 16 اردیبهشت 94، اینجا

[6] - «درزمینه ی سیاست خارجی هم - همان طور که آقای رئیس جمهور توضیح دادند - موضع جمهوری اسلامی از اول موضع تهاجمی بود. تبدیل موضع تهاجمی به موضع تدافعی، یک خطاست. و این خطا بعضاً اتفاق افتاده است! چرا موضع تهاجمی؟ یعنی ما با دنیا جنگ داریم؟ نه، معنایش این نیست؛ ما طلبگاریم. ما در قضیه ی سیاست های استعماری دنیای استعمارگر، طلبگاریم؛ در قضیه ی تعامل با مسئله ی زن در دنیا ما طلبگاریم؛ در مسئله ی ایجاد جنگ های داخلی و تسلیحات گوناگون ما از دنیا طلبگاریم؛ در مسئله ی اشاعه ی سلاح های اتمی و سلاح های شیمیائی و میکربی ما از دنیا طلبگاریم؛ در مسئله ی خراب کردن اخلاقیات مردم و توسعه ی فرهنگ استهجان و لاابالیگری و اشاعه ی شهوت جنسی ما از دنیا طلبگاریم؛ این ها مطالبات یک ملت زنده و بامبناست از دنیای مسلطی که این کارهای خلاف را دارد انجام می دهد.»؛ بیانات رهبر فرزانه انقلاب در دیدار اعضای هیئت دولت و مدیران اجرایی کشور، 9 تیر 86، اینجا

[7] - «ایشان با تأکید بر اینکه امروز دولت آمریکا، بی آبروترین دولت در جهان است، یک دلیل آن را حمایت صریح آمریکا از جنایات دولت آل سعود در یمن دانستند و گفتند: دولت آل سعود بدون هیچ توجیهی و تنها با این بهانه که چرا مردم یمن فلان شخص را برای ریاست قبول ندارد، سرگرم کشتار مردم بی گناه و زنان و کودکان در یمن هستند و آمریکایی ها نیز از این جنایت عظیم پشتیبانی می کنند.»؛ از متن خبر دیدار جمعی از معلمان با رهبر انقلاب، 16 اردیبهشت 94، اینجا

[8] - «هر آنچه در یمن اتفاق افتاده است مطابق مواد هفتم و هشتم اساسنامه دیوان بین المللی کیفری مصداق جنایت علیه بشریت و جنایت جنگی است... بااینکه مطابق مواد مصوبه این اساسنامه صدق جنایت جنگی و جنایت علیه بشریت بسیار سخت گیرانه و با قیود مختلف تدوین شده است اما مطابق قیود و بندهای همین اساسنامه هم جنایت های صورت گرفته در یمن جنایت علیه بشریت محسوب می شود و محکوم است... در بند اول ماده هفتم این اساسنامه درباره مصادیق جنایت علیه بشریت چندین قید آمده که ازجمله آن حمله گسترده و نظام مند علیه کشورها و ملت هاست و کاملاً مسلم و اثبات شده است که حمله سعودی ها به مردم مظلوم یمن یک جنایت برنامه ریزی شده و هدف دار است که هفته های متوالی نیز ادامه یافته است.»؛ آیت الله صادق آملی لاریجانی در جلسه مسئولان عالی قضایی، 16 اردیبهشت 94، اینجا

[9] - امارات متحده عربی، بحرین، عربستان سعودی، عمان، قطر و کویت شش عضو شورای همکاری خلیج فارس هستند.

[10] - و بدین سان برای اولین بار از یک مقام غربی جهت شرکت در این نشست - که هیچ ربطی به او و کشورش ندارد - دعوت شد تا سلطان تازه سعودی سنت شکنی جدیدی کرده باشد!

[11] - این دو کشور بارها در مسیر به نتیجه رسیدن توافق ایران با 5+1 اختلال ایجاد کردند و برخی از این مداخلات در لحظات نهایی اتفاق افتاد.

[12] - «بله، ما دوست داریم تحریم ها برداشته بشود امّا اگر تحریم هم برداشته نشود ما می توانیم از طرق دیگری خودمان را اداره کنیم؛ این ثابت شده. یک روزی بنده این را مطرح کردم، امروز خوشبختانه می بینیم اقتصاددان ها، مسئولین گوناگون، افراد وارد در مسائل اقتصادی کشور، همه دائماً این را تکرار می کنند؛ میگویند این جور نیست که مسائل اقتصادی کشور وابسته ی به این تحریم ها باشد تا با برداشتن تحریم ها، مشکلات اقتصادی برطرف بشود؛ نه، مشکلات اقتصادی با اراده ی خودمان، با نیّت خودمان، به دست خودمان، با تدابیر خودمان ممکن است برطرف بشود؛ چه تحریم باشد، چه نباشد. البتّه تحریم نباشد، آسان تر است؛ تحریم باشد یک قدری مشکل تر است امّا ممکن است.»؛ بیانات رهبر فرزانه انقلاب در دیدار جمعى از معلمان و فرهنگیان سراسر کشور، 16 اردیبهشت 94، اینجا

[13] - «کلید حلّ مشکلات اقتصادی در لوزان و ژنو و نیویورک نیست؛ در داخل کشور است. همه تلاش کنند، همه همّت کنند، ان شاءالله حل خواهد شد. ملّت ایران و مسئولین کشور کارهای بزرگ تری را در طول این سال ها انجام داده اند و شده است؛ مسئله ی تولید را هم می توانند حل کنند. دولت کنونی هم بحمدالله مشغول کار و علاقه مند [است ] و افراد مطّلع در داخل دولت حضور دارند؛ تلاش کنند، کار کنند، دنبال کنند، ان شاءالله مشکلات را حل کنند.»؛ بیانات رهبر فرزانه انقلاب در دیدار جمعى از کارگران سراسر کشور، 9 اردیبهشت 94، اینجا

[14] - «دولت کنونی آمریکا به این مذاکرات نیاز واقعی دارد؛ این ها در کارنامه ی خودشان، یک نقطه ی اساسی که می توانند مطرح کنند، این است که ما توانستیم جمهوری اسلامی ایران را بیاوریم سر میز مذاکره و فلان مطلب را به او تحمیل کنیم؛ این ها احتیاج دارند به این. اگر احتیاج طرف مقابل به این مذاکرات بیشتر از ما نباشد - که حتماً هست - لااقل کمتر از ما نیست...»؛ بیانات رهبر فرزانه انقلاب در دیدار جمعى از معلمان و فرهنگیان سراسر کشور، 16 اردیبهشت 94، اینجا

[15] - «تلاش می کنیم حتی زودتر از سه ماه به نتیجه برسیم ولی اگر توافق مطلوب رهبری حاصل نشود قطعاً گرفتار زمان نخواهیم شد و اگر لازم باشد توافق را تمدید می کنیم.»؛ سید عباس عراقچی عضو ارشد تیم مذاکره کننده هسته ای، شنبه 20 فروردین 94 در گفتگو با خبر ۲۱ سیمای جمهوری اسلامی، اینجا

[16] - «جنگ با ایران جهان اسلام را در مقابل آمریکا بسیج می کند و دشمن به خوبی نسبت به این موضوع آگاهی پیدا کرده است.»؛ سردار حسین سلامی جانشین فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در همایش گرامیداشت سالروز بسیج سازندگی در اردوگاه ولایت، 16 اردیبهشت 94، اینجا

همرسانی کنید:

طراحی و پیاده سازی توسط: بیدسان