پدیده دستفروشی ، پدیده ای شناخته شده ولی پیچیده است که از ابعاد مختلف می توان ار آن مورد مطالعه قرار داد. گذشـته از مسائل و مشکلات به وجود آمده توسط دستفروشان، این دسته از فروشندگان  فرصت های ارزشـمندی را نیـز بـرای شـهر و شهروندان مهیا می سازند. این تحقیق به دنبال آن است که علاوه بر بررسی پدیده دستفروشی در شـهر، تاثیرات حضـور یـا عدم حضور دستفروشان در شهر را بر ترافیک پیاده و سواره شهر لنگرود مـورد بررسـی قـرار دهـد .

نتایج این تحقیق حاکی از آن است که بین تعداد دستفروشان در مرکز شهر و حجم ترافیک پیاده و سواره در مرکز شهر لنگرود رابطه همبستگی مستقیم وجود دارد. همچنین بین تعداد دستفروشان در بازارهای حاشیه شهر و حجم ترافیک پیاده در مرکز شهر رابطه همبستگی معکوس وجود دارد.

در نهایت بین تعداد دستفروشان در بازارهای حاشیه شهر و حجم ترافیک سواره در مرکز شهر رابطه همبستگی معناداری وجود ندارد. رابطه مستقیم بین تعداد دستفروشان و حجم ترافیک پیاده و سواره در مرکز شهر حکایت از آن دارد که افزایش تعداد دستفروشان در مرکز شهر، ازدحام جمعیت عابر پیاده و نیز افزایش ترافیک سواره را به همراه دارد. از سوی دیگر رابطه معکوس میان تعداد دستفروشان در بازارهای حاشیه شهر و حجم ترافیک پیاده در مرکز شهر حاکی از آن است که با افزایش تعداد دستفروشان در بازارهای حاشیه شهر، ازدحام جمعیت عابرپیاده در مرکز شهر نیز کاهش می یابد. اما این به معنای حل مشکلات ترافیکی شهر نیست.

در توضیح بیشتر باید گفت که هرچند در شهر لنگرود به ویژه در مرکز این شهر، مشکلات ترافیکی اعم  از ترافیک پیاده و ترافیک سواره– همچنان یکی از اصلی ترین مسائل شهری است، لیکن این مشکلات ناشی از حضور دستفروشان در مرکز شهر نیست؛ بلکه عمده این مشکلات ناشی از کوچک بودن مساحت بخش مرکزی شهر از یک سو و تمرکز کاربر های مختلفی همچون کاربری های  اداری، تجاری، مسکونی، درمانی در مرکز شهر از سوی دیگر و در نهایت افزایش تعداد مراجعه کنندگان به مرکز شهر و نیز افزایش تعداد وسائط نقلیه در مرکز شهر است (مطابق بخش های فوق که اثرات و ها نیماش موتورسیکلت های عبوری از مرکز شهر به عنوان متغیرهای مداخله گر، مطرح و اندازه گیری شد و تاکید شد که در صورت کنترل اثرات سایر متغیرها مانند ماشین ها یا موتورسیکلتهای عبوری از مرکز شهر، با افزایش تعداد دستفروشان در بازارهای حاشیه شهر، از ازدحام جمعیت مرکز شهر نیز کاسته خواهد شد ).

از سوی دیگر با توجه به این مسأله که تعداد اتومبیل ها در اکثر شهرهای ایران روز به روز در حال افزایش است و این وسیله نقلیه سطح قابل توجهی از فضاهای شهری را به خود اختصاص داده است، بنابراین همه مشکلات ترافیکی شهر به ویژه ترافیک سواره شهری  در یک عامل یا علت اصلی (در اینجا عامل دستفروشان شهری) نمی توان جستجو کرد و از طرف دیگر همان طور که در بررسی سئوالات تحقیق تاکید شد، ضرایب همبستگی به دست آمده بین متغیرها را نمی توان ضرورتاً نشان دهنده رابطه علت و معلولی آن ها دانست. یعنی نمی توان گفت که حتماً یکی از این متغیرها، علت و دیگری معلول است، بلکه عوامل متعددی می توانند بر روی ضریب همبستگی اثر گذارند.

این در حالی است که متأسفانه در بسیاری از سازمان ها و مراکز اداری و اجرایی و بعضاً حتی در محافل علمی فقط از آثار منفی پدیده دستفروشی در شهرها سخن به میان می آید  و در باب مسائل ترافیکی، عوامل مختلف به یک علت اصلی که آن هم پدیده دستفروشی است، تقلیل داده می شوند که این کار کاملاً اشتباه و غیرمنطقی است . همچنین طرح و یادآوری این نکته، بسیار ضروری می نماید که در مطالعات مربوط به ساماندهی دستفروشان، بایستی به تفاوت طرح ساماندهی دستفروشان و جمع آوری  کلیه ی دستفروشان شهری توجه داشت. زیرا اساساً  جمع آوری کلیه ی دستفروشان از سطح شهر، نه امری امکانپذیر و نه یک امر ضروری است.

بلکه طرح ساماندهی دستفروشان، به معنای جمع آوری اکثریت و یا بخشی از دستفروشان شهری و انتقال هدفدار آنها  به ها مکانی معین است؛ به گونه ای که عمده مشکلات ناشی از حضور آنان در سطح شهر برطرف گردد.

 

پیشنهاد

− توجه به پتانسیل های مثبت دستفروشان شهری در زمینه بهبود شرایط اقتصادی و اجتماعی جامعه.

− برطرف نمودن عیوب و تهدیدهای محتمله از سوی دستفروشان و تدوین برنامه ای از پیش طراحی شده و بلندمدت، در عوض اقدامات ضربتی، آنی و کوتاه مدت.

− نظارت منسجم و منظم بر فعالیت های  متعدد و پراکنده دستفروشان و اتخاذ سیاست های  مناسب جهت جذب و گرد هم آوردن آن ها در  مکان های معین.

− شناسنامه دار کردن دستفروشان شهری در محدوده های ویژه طرح ساماندهی در راستای کنترل و نظارت بیشتر بر آن ها.

− فراهم نمودن زمینه های  لازم برای کاهش اثرات متغیرهای مداخله گری نظیر خودروها و موتورسیکلت های  عبوری از مرکز شهر که در صورت کنترل ها آن همراه با انتقال دستفروشان به بازارهای حاشیه شهر، حجم ترافیک پیاده و سواره نیز کاهش می یابد.

− تمرکززدایی از مرکز شهر به لحاظ کاربری های مختلف و به عبارت دیگر گرفتن عملکردها و نقش های متنوع و درهم آمیخته از مراکز شهری و انتقال ها آن به سایر نقاط شهر که زمینه ی  کاهش حضور دستفروشان و در نتیجه کاهش ازدحام جمعیت در مرکز شهر را نیز فراهم خواهد کرد.

− استفاده از پتانسیل مطلوب موتورسیکلت سواری در شهر لنگرود جهت کاهش مشکلات ترافیکی با توجه به فراگیر بودن این پدیده در سطح شهر لنگرود و با توجه به مزایای ارزنده آن ازجمله قیمت مناسب، هزینه پایین نگهداری آن، اشغال فضای نسبتاً کم و سرعت مناسب آن و برطرف نمودن تهدیدات و خطرات احتمالی ناشی از آن نظیر میزان بالای تصادفات و عدم توجه به موارد ایمنی.

 

 

برای مطالعه کامل این مقاله به لینک زیر مراجعه کنید

تحلیلی بر پدیده دستفروشی در شهر و آثار آن بر حجم ترافیک پیاده و سواره شهری لنگرود

 

نگارندگان این مقاله :

حســـــین نظـــــمفـــــر: اســتادیار جغرافیــا و برنامــه ریــزی شــهری، دانشــگاه محقـق اردبیلــی، اردبیــل، ایــران

ابوذر مطیـع دوسـت کوملـه :دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه محقـق اردبیلـی، اردبیـل، ایـران

نصــراله مــولایی هشــتجین:اســـتاد گـــروه جغرافیـــا، دانشـــگاه آزاد اســـلامی واحـــد رشـــت ، رشـــت، ایـــران