به گزارش لنگرخبر، پس از کش وقوس های فراوان بالاخره گذر پوست به دباغ خانه افتاد و مهدی هاشمی رفسنجانی به زندان رفت. شخصی که حواشی و صحبت از اتهامات او، از حدود ۲۰ سال پیش بر سر زبان ها بود و رسانه ها در مورد آن صحبت می کردند. اما این بار بخشی از این حرف وحدیث ها، به واقعیت پیوست و قوه قضاییه در حکمی شجاعانه، رأی به محکومیت ۱۰ ساله مهدی هاشمی از آزادی داد. صدور این حکم و همچنین روز اجرای آن، به سان ِ بمب در رسانه های داخلی و بلکه در رسانه های برون مرزی موج ایجاد کرد و هر کس از ظن خود همراه این اتفاق گردید. در این یادداشت قصد داریم تا عکس العمل یک روزنامه خاص را در این فرآیند و از منظر سیاسی بررسی نماییم. روزنامه آرمان روزنامه “آرمان امروز” با عنوان سابق “آرمان روابط عمومی” به صاحب امتیازی هوشمند سفیدی و مدیرمسئولی و سردبیری حسین عبداللهی از بدو تأسیس، رویکردی یک سویه و حمایتی از هاشمی رفسنجانی، گفته ها و عملکرد وی داشته است؛ به گونه ای که افراط این روزنامه در پیگیری ِ این رویکرد سبب گردید تا این روزنامه نمادی برای فعالیت غیرحرفه ای در فضای رسانه ای تبدیل شود. کار کردن تیتر یک و اختصاص عکس های درشت و چشم گیر به صحبت ها و تصاویر هاشمی و اهلش، آن هم نه به طریق منطقی، بلکه به صورت متراکم، همیشگی و مبتدیانه، سبب شد تا این روزنامه و عملکردش به سرعت مورد سرزنش کارشناسان و به قول معروف حرفه ای ها قرار گیرد. قبل از شروع تحلیل، بهتر است به نمونه هایی از اقدامات این روزنامه توجه کنید:
دستگیری مهدی هاشمی رفسنجانی یک بام و دو هوای روزنامه آرمان امروز؛ خونی که رنگین تر از دیگران استبا محاکمه و صدور حکم قطعی برای دستگیری و زندان مهدی هاشمی، این روزنامه، پرده ای جدید از فعالیت های عجیب خود را رونمایی کرد که تلاش شده در این یادداشت این اقدام روزنامه آرمان، در چارچوب حقوق رسانه و بر اساس قانون مطبوعات بررسی شود. ۱. اعلام حکم مهدی هاشمی در این مقطع، روزنامه آرمان، با اختصاص تصویری بزرگ که حدود ۲۵ درصد صفحه اول را به خود اختصاص داده بود، به این حکم واکنش نشان داد و با تیتر درشت، چهارکلمه ای و سفیدرنگ، به نقل از سخنگوی قوه قضاییه آورد: مهدی هاشمی؛ ۱۰ سال حبس. درحالی که این تیتر و عکس در محاصره خبر و تصاویر پدر و خواهر مهدی هاشمی به روی دکه روزنامه فروشی ها آمد. اما روزنامه آرمان، در روزهای بعد از اعلام حکم، به این موضوع در صفحه اول نپرداخت و به اصطلاح، فتیله این خبر رو پایین کشید تا … ۲. روز موعود؛ رفتن به زندان روز موعود فرا رسید و مهدی ِ هاشمی راهی زندان شد. اگرچه آرمان پس از اعلام حکم مجرمیت مهدی هاشمی و زندان به مدت ۱۰ سال، واکنش غیرمعمول و عجیبی را از خود نشان نداد؛ لیکن در این مرحله به گونه ای دیگر عمل کرد. در ادامه عملکرد این روزنامه مرور می شود.
یک بام و دو هوای روزنامه آرمان امروز؛ خونی که رنگین تر از دیگران است
آرمان در سوم مرداد، این بار با تیتر و تصویر درشت تر که تقریباً نیمی از صفحه را به خود اختصاص داده بود، به حکم مهدی هاشمی واکنش نشان داد. تیتر این گونه بود: تحریف سخنان آیت آ… درباره فرزندش جواب نداد؛ ناگفته های هاشمی از پرونده مهدی. در توضیح این تیتر از منظر ارتباطی باید گفت، استفاده از واژگان ِ تحریف، جواب نداد، فرزندش، ناگفته ها و مهدی، همگی دارای بار معنایی ِ خاصی هستند وقتی با عکس به کاررفته در صفحه اول ترکیب شوند، این مفهوم را القا می کند که مهدی و پدرش در این قضیه مظلوم واقع شده اند. به عبارت دیگر، آرمان از سیاست قدیمی ِ مظلوم نمایی استفاده کرده و سردبیر با به کارگیری واژه فرزندش و همچنین استفاده از مهدی به جای مهدی هاشمی، سعی در القای صمیمیت و تحریک عواطف مخاطبان خود است که همه حاکی از ناراحتی این روزنامه از حکم صادره است. همچنین دو واژه تحریف و ناگفته، در این تیتر سعی در القای وجود دسیسه در اتفاقات اخیر است که ذهنیت سیاسی بودن اقدامات علیه مهدی هاشمی را به ذهن خوانندگان این روزنامه متبادر می کند. ولی تصویر حاج آقا بر سر سجاده در حال عبادت و تکیه دادن مهدی هاشمی به بقعه متبرکه – در حالتی خاص باحالتی درمانده و با نگاهی به دوردست – در سمت راست و در عمق تصویر، بامزه ترین اقدام روزنامه افراطی آرمان است که تمام تلاشش را کرده است تا احساس مخاطب را درگیر کار کند. به بیانی دیگر، در ارتباط با این تصویر ِ شاهکار اگر بخواهیم از سطح عبور کنیم و عمق بیشتری به تحلیل خود بدهیم، باید عنوان کرد که دعا و نیایش حاج آقا به درگاه پروردگارش حاکی از ناامیدی از دستگاه قضا واگذاری آنان به خداست که قبلاً نیز این گونه عبارات را از اکبر هاشمی رفسنجانی شنیده بودیم. (ازجمله واکنش به نتایج انتخابات ریاست جمهوری در دو دوره قبل)
 
یک بام و دو هوای روزنامه آرمان امروز؛ خونی که رنگین تر از دیگران است
اما اوج پروپاگاندای روزنامه آرمان در مواجهه با حکم صادره از سوی دادگاه، طراحی صفحه اول، فردای رفتن مهدی هاشمی به ندامتگاه اوین به مدت ۱۰ سال بود. واکنشی منحصربه فرد و بسیار احساسی. اقدامی بس عجیب و آماتور که وابستگی و دل بستگی صاحب امتیاز، مدیرمسئول و سردبیر این روزنامه به اکبر هاشمی رفسنجانی و خانواده وی را به گونه ای عریان، آشکار می سازد. سردبیر در صفحه اول، به ارائه یک روایت تصویری مبادرت می نماید که نگارنده عنوانش را مستند “اشک، آه، وداع” می نامد. این روایت ِ بصری، از ۱۰ تصویر تشکیل شده که هشتای آن ها شامل تصاویری از درون اتومبیل حامل مهدی هاشمی به زندان و خداحافظی وی با مادر، خواهر و برادر تشکیل شده و همچنین دونگاره، یکی خندان (پسر ِ راهی زندان) و دیگری نالان (پدر ِ پسر ازدست داده) را نشان می دهد. اما نکته جالب در این طرح که پدر و پسر را پشت به پشت هم نشان می دهد، چهره ای است که از اکبر هاشمی رفسنجانی نشان می دهد. چهره یک پدر ِ پیر ِ غمگین، از دستگیری پسرش؛ کاملاً احساسی و محزون. این رویکرد تبلیغی با همراهی ِ تیتر اصلی صفحه اول، یعنی، دعا و بوسه آیت آ… بدرقه پسر، غلظت بیشتری پیدا می کند؛ به گونه ای که این حس در مخاطب القا می شود که پسر در حال رفتن به کارزار دشمن، اهریمن یا هر چیز شبیه به آن است. انگارنه انگار که پسر ِ پدر، محکوم به تحمل ۱۰ سال حبس، به جرم ارتکاب به اعمال خلاف، توسط قاضی ِ نهادی از نظام جمهوری اسلامی است. نظامی که در تاریخ ۳۵ ساله خود، پدرانی دیده است که وقتی قاضی حکم به مجرمیت پسرشان را صادر می نمود، بدون تزلزل، و بی هیچ شک و شبهه، سر تسلیم فرومی آوردند. خدا رحمت کند آیت الله گیلانی را و سلامت دارد آیت الله جنتی را. اما این روزنامه به این حد از مخالفت با حکم قانونی صادره هم بسنده نکرده و با نقل قول از آقای طباطبایی – گوشه بالای سمت چپ – این حکم را سیاسی دانسته و عدالت آن را زیر سؤال می برد که همگی از ناراحتی شدید تصمیم گیران این روزنامه حکایت می کند. بازهم تأکید شود، جریان پروپاگاندا در تلاش است تا با ترسیم این فضای احساسی علیه حکم صادره و سیاسی دانستن آن، مشروعیت حکم قانونی را زیر سؤال ببرد.
یک بام و دو هوای روزنامه آرمان امروز؛ خونی که رنگین تر از دیگران است
اما روزنامه آرمان در نسخه روز بعد از رویکرد احساسی خود فاصله می گیرد و بازهم سیاست مظلوم نمایی را اتخاذ می کند. این روزنامه در صفحه اول خود، تصویر بزرگی از خاندان هاشمی – به جز پسر ساکن در زندان – را کارکرده است که تقریباً ۴۰ درصد صفحه را تشکیل داده است. در این تصویر – که ما را یاد عکس های خانوادگی و شخصی خودمان می اندازد – همه با چهره ای شاد و خندان در تصویر نشان داده می شوند. در این طراحی، چهره خندان پدر خانواده و نگاه وی به دوردست، به ویژه، جلب توجه می کند. درحالی که تیتر اصلی که به رنگ سیاه نوشته شده است، دعوت خانواده به آرامش توسط حاج آقا را مطرح کرده است و در بالای آن ولی با فونت ریزتر مطالبه خانواده هاشمی از برخورد با هجمه گران به این خانواده را نشان می دهد. اما در برخوردی عمیق تر با این نگاره، این نکته به دست می آید که خانواده هاشمی اگرچه ناراحت از زندانی شدن پسر است اما همچنان باصلابت، با نشاط و متحد پشت سر پدر هستند و این گونه هجمه ها به این خاندان، خللی در اتحاد و قدرت آن ها وارد نمی کند. لذا همان گونه که با بررسی اقدامات این روزنامه متوجه شدید، سیاست روزنامه آرمان امروز، تلاش جهت سیاسی جلوه دادن این اقدام ِ حقوقی و قانونی قوه قضاییه و سعی در ایجاد پروپاگاندا برای تحت تأثیر قرار دادن مسئولان این قوه و عقب نشینی از موضعشان تفسیر می شود و گرنه چه دلیلی وجود دارد تا پس از احراز این حکم از سوی مراجع قضایی، این چنین تصویرسازی و نمایش گرافیکی بر روی صفحه اول این روزنامه قرار گیرد. مگر نه این است که قوه قضاییه به عنوان یکی از سه رکن نظام جمهوری اسلامی، پس از طی فرآیندی طولانی و دقیق، حکمی را صادر کرده و مجرم (مهدی هاشمی) نیز پذیرفته است؛ پس چرا روزنامه آرمان، به بازنمایی شخص ِ زندانی (مهدی هاشمی) به سان یک قهرمان و بی گناه و همچنین در قامت سیاووش – شخصیت بی گناه و محبوب در شاهنامه – می پردازد. لذا همان گونه که عنوان شد، این اقدامات غیرحرفه ای، تنها و تنها نمایانگر وابستگی این مجموعه مطبوعاتی به خانواده هاشمی رفسنجانی است. لذا لازم است تا بررسی شود چه تمهیداتی در قانون برای مقابله با این گونه عملکردها در مطبوعات، پیش بینی شده است.

طراحی و پیاده سازی توسط: بیدسان