به گزارش لنگرخبر، پس از گذشت سال ها از حوادث سال 88 هنوز در برخی محافل فکری که نگارنده در آنها حضور دارد 2پرسش، مهم تلقی می شود: یکی اینکه آیا پدیده موسوم به «جنبش سبز» به طور ماهوی و واقعی «جنبش» بود؟ و دیگر آنکه آیا «9 دی» را نیز می توان به معنای درست آن «جنبش» نامید؟ در این باره قطعاً به لحاظ نظری و علمی اتفاق نظری وجود نخواهد داشت.

نویسنده 6 سال پیش در کتاب «شورش اشرافیت بر جمهوریت» از پدیده نخست به دلیل آنکه در تعیین اهدافش مغایر با اهداف اکثریت جامعه رفتار کرد و به مثابه «گروه فشار» تلاش داشت نظر غیرقانونی و غیرملی خود را بر حکومت تحمیل کند،  با عنوان «رادیکالیسم سبز» یاد کرد. دکتر محمدرضا تاجیک، از مشاوران میرحسین موسوی نیز در مصاحبه تلویزیونی خویش در بهمن 88 به دلایلی شبیه دلایل فوق آن را «آنارشیسم» به معنای منفی و هرج ومرج طلبانه به کار برد.
فارغ از قضاوت مستقیم و دوباره درباره «رادیکالیسم سبز» در این نوشتار ـ که مجال کوتاهی دارد ـ مباحث را تنها به تحلیل پدیده دوم که به طور کلی آن را «جنبش 9 دی» می دانیم اختصاص می دهیم. وقتی گفته می شود 9 دی جنبش بود معنای روشن آن این است که نهادهای حکومتی در پیدایش آن نقش مؤثری نداشته اند، زیرا پدیده جنبش در وهله نخست به جامعه و جامعه مدنی تعلق دارد. بر این اساس 9 دی جنبشی بود که بتدریج خود را از انتخابات دهم ریاست جمهوری به بعد نشان داد. یعنی حرکتی جمعی که ضمن بیان مطالبات خود، در واکنش به رادیکالیسم سبز انسجام یافت.

با یک تفسیر دیگر حتی می توان ادعا کرد بخشی از مطالبات خود را در انتخابات 22 خرداد 88 مطرح کرد. از مهم ترین مطالبات این جنبش ضدیت با الیگارشی بیماری بود که تلاش داشت همه امور و حتی انقلاب را برای خود مصادره کند. انتخابات 88 نمادی از ستیز جنبش مردمی در مقابل الیگارشی تمامیت خواهی بود که به طور روشن و با آرایی بالا تجلی کرد. در حقیقت با سازوکاری که جمهوری اسلامی در انتخابات دارد این جنبش توانست در مسیر قانونی کانالیزه شود و مطالبات خود را از طریق انتخابات پیگیری کند. تجربه ای که در سال 88 نیز تکرار شد. بنابراین وقتی از جنبش 9 دی سخن گفته می شود به این معنا نیست که این جنبش در 9 دی 88 شکل گرفت. بلکه وجه تسمیه این جنبش که عقبه ای تاریخی داشت از آن جهت است که در آن روز توانست بزرگ ترین تظاهرات تاریخی خود را در سراسر کشور سامان دهد.
پرسش مهم دیگر آن است که چرا بعضی تحلیلگران سیاسی نگاهی سطحی به جنبش 9 دی دارند و تلاش نمی کنند ابعاد عمیق تر آن را درک کنند؟ شاید پاسخ را بتوان در مناظره 13 خرداد و در نقدی که احمدی نژاد به موسوی داشت جست. در آنجا او به موسوی انتقاد کرد که چرا شما فکر می کنید فقط کسانی که در تجمعات شما شرکت می کنند «مردم» هستند و باقی را «مردم» نمی دانید؟! دقیقا مشابه همین رفتار را در تحلیل «جنبش سبز» و «جنبش 9 دی» نیز می توان مشاهده کرد. این گروه از تحلیلگران که به طور کلی به اپوزیسیون و اصلاح طلبان تعلق دارند، رادیکالیسم سبز را «جنبش» می خوانند اما از کنار پدیده بزرگ 9 دی بسادگی می گذرند یا به قول «جلال آل احمد» سیاست «توطئه سکوت» را در پیش می گیرند.

آنها اگرچه می خواهند در رقابت های سیاسی به این واقعیت اعتراف نکنند اما بتدریج خود را نیز دچار فریب و گمراهی کرده اند. این جریان اگر به تحلیل درست 9 دی نپردازد و با نسبت دادن های نادرست بخواهد این حادثه بزرگ تاریخ معاصر را نادیده بگیرد خود را از شناخت جامعه ایران محروم ساخته است. حتی اگر بپذیریم رادیکالیسم سبز نیز «جنبش» بود اما این نافی پذیرش این واقعیت که در ایران جنبش بسیار بزرگ تری به نام «جنبش 9 دی» وجود دارد نخواهد بود. در جامعه شناسی سیاسی این باوری مسلم و روشن است که یک ظرفی به نام جامعه می تواند در بطن و درون خود جنبش های متعددی داشته باشد.

لذا پذیرش یک جنبش نباید به انکار غیرعقلانی جنبش های دیگر بینجامد. از تبعات این تحلیل خطا این بود که آنان اولا بسیج اجتماعی در این جنبش را به نهادهای حکومتی نسبت دادند و ثانیا در پی آن برنیامدند که درباره مطالبات این جنبش مطالعه و تحقیق کنند.
برای شناخت مطالبات و اهداف این جنبش شعارهای متعدد مطرح شده در تظاهرات چندمیلیونی ایرانیان که از خرداد 68 به بعد بی نظیر بود، بهترین منبع به شمار می آید؛ شعارهایی که حتی بخش مهمی از آنها توسط سیمای جمهوری اسلامی بنا بر مصلحت هایی پخش نشد. جنبش 9 دی را باید متعلق به جامعه ایرانی دانست و نه به جمهوری اسلامی؛ هر چند یکی از مطالبات آن حفظ و ثبات جمهوری اسلامی بود. اگر این مساله مهم برای بسیاری از تحلیلگران معلوم شود راه زیادی در حل مسائل ایران طی شده است. در کانون مرکزی مطالبات جنبش 9 دی 2 مطالبه اساسی وجود داشت:
1- حفظ و حراست از ارزش های دینی به نحوی که اصلا پدیده 9 دی در واکنش به حرمت شکنی روز عاشورا (6 دی 88) شکل گرفت.
2- حفظ و حراست از جمهوری اسلامی به رغم انتقادهای متعددی که توده های این جنبش به برخی نواقص و مشکلات موجود در جمهوری اسلامی دارند.
اکثریت جامعه ایران که در جنبش 9 دی متبلور است برای ارزش های دینی اهمیت بسیاری قائل است و از طرفی برای جمهوری اسلامی و نظام ولایت فقیه «آلترناتیو» و جایگزینی نمی شناسد. لذا افراد و جریان هایی که در این مسیر قرار بگیرند مورد حمایت این جنبش هستند و جریان هایی که از آن زاویه می گیرند به عنوان «دگر» و «خصم» تلقی می شوند. بر این اساس شعارهایی که روز 9 دی علیه برخی چهره های سیاسی و به صورت کاملا تند و عاطفی داده شد ریشه در اعماق این جنبش داشت.
اینگونه نیز می توان توضیح داد که جنبش 9 دی همان جنبش انقلاب اسلامی است که به دلیل پویایی این انقلاب هنوز در حیات سیاسی جامعه ایران استمرار دارد. چون پس از انقلاب و با تشکیل جمهوری اسلامی، انقلاب اسلامی همچنان با علل و انگیزه های مختلف ادامه یافت و به تعبیر دکتر شریعتی جنبش (موومنت) به نهاد (اینستیتو) تبدیل نشد، لذا این جنبش نیز ادامه یافت که جنبش 9 دی جلوه نوین همان جنبش قدیم است. یعنی جنبشی قدیمی که در نیمه های راه خود قرار دارد. جنبشی که با استقرار جمهوری اسلامی نیمی از مسیر خود را پیمود و برخی اهداف خود را به دست آورد. به همین دلیل است که این جنبش هم خاصیت حفاظتی - حراستی دارد یعنی از یافته ها و دستاوردهایش حراست می کند، هم خاصیت اصلاحی دارد به این معنا که هر جا مسیر را با اهداف اولیه مانند عدالت و آزادی ناسازگار دید در پی اصلاح برمی آید و هم خاصیت انقلابی و فاتح طلبانه دارد تا اهداف بر زمین مانده خود را که عموما در حوزه بین الملل قرار دارد عملی سازد.
با توجه به مطلب بالا و نیز گستره وسیع تاریخی این پدیده باید گفت جنبش 9دی «جنبشی باز» با 3 ویژگی اصلی حفاظتی، اصلاح گرانه و انقلابی است. برخلاف جنبش های مقطعی و بسته، جنبش های باز ممکن است در 4 رکن جنبش ها که عبارتند از: «ایدئولوژی»، «رهبری»، «سازماندهی» و «رسانه» در ادوار تاریخی مختلف دچار تغییراتی شوند اما با این تغییرات که لازمه به روزرسانی جنبش هاست اصالت «جنبش های باز» از بین نمی رود و آنها با این تغییرات همچنان پویا می مانند.