دکتر جواد خواجه پور

بیش از 5 سال از زمانی که رهبر معظم انقلاب در سوم شهریورماه سال 87 در دیدار اعضای هیات دولت با ایشان، دهه چهارم انقلاب را دهه ی پیشرفت و عدالت نامیدند، میگذرد، و بر آن اساس برنامه ریزی ها و تلاش های همه ی دستگاه های اجرایی و ارکان کوچک و بزرگ اجتماع را در جهت ایجاد جهشی بزرگ در روند پیشرفت کشور و عدالت گستری وسیع، ترسیم نمودند.

در این مسیر گام های بزرگ و موثری لازم است تا در یک حرکت میانبر اما دقیق و اثر گذار به سمت اهداف سند چشم انداز 20 ساله و کسب جایگاه نخست اقتصادی در منطقه و برخورداری از رشد اقتصادی 8 درصدی در سال های پیش رو دست یابیم، در این راستا رهبر فرزانه ی انقلاب گام به گام اقدام به ترسیم این راه نموده و با بیان بهترین و موثرترین دستورالعملهای اجرایی در آغاز سالهای 88 ، 89 و در نهایت 90 سه گام موثر را برای تحقق این مهم تبیین نمودند. این دستورالعملهای اجرایی به گونه ای ظریف از نوعی به هم پیوستگی و اتصالی منطقی در علم اقتصاد برخوردار است در واقع حرکت از اصلاح الگوی مصرف به عنوان پایه ترین و مبنای پیشرفت و عدالت آغاز شده و بلافاصله همت و کار مضاعف به عنوان اصلی ترین ابزار لازم در طول دهه ی پیشرفت و عدالت تبیین می گردد.

در سال 90 برای تحقق یک جهش بزرگ اقتصادی تا رسیدن به پیشرفت مطلوب در سایه عدالت لازم بود تا موانع این مهم که به سبب تحریمها و ممانعتهای غرب ایجاد شده از سر راه برداشته شود، بدون شک این مهم جز با جهاد اقتصادی که منجر به رشد تولید، افزایش سرمایه و سود، جهش آماری صادرات و در نهایت رسیدن به هر آنچه از علم و تکنولوژی که آن را از ما منع میکنند، محقق نخواهد شد.

سال 92 سالی است که در تاریخ کشور شرایط این جهش اقتصادی بزرگ، بیش از هر زمان دیگری مهیا گشته، متن جامعه بیشتر از هرزمان به استعدادها و توان داخلی خود و قدرت پتانسیل¬های موجود خود، اشراف پیدا کرده و اینک تجربه¬های سنگین و ناموفق تمایل و روی خوش به غرب، برای مهار تورم و رونق اقتصادی به این اندوخته¬ی گرانقدر افزوده شده و ایران بزرگ آماده¬ است تا مدیریت کلان در کشور آن را به سمت یک جهش اقتصادی عظیم هدایت کند، لازمه¬ی تحقق حماسه در عرصه¬ی اقتصاد تلاش جهادی نخبگان جامعه البته در مسیری درست و با درک اصلی و فرعی در ضروریات جامعه است، مقام معظم رهبری در بیانات ابتدای سال، در حرم رضوی، اشاره کردند یکی از نقشه های اصلی دشمن مشغول کردن نخبگان کشور به کارهای درجه ی دو و فرعی است. از این رو، شناخت اهم از مهم و تشخیص مسائل اصلی و فرعی یکی از وظایف نخبگان است که باید به آن توجه بسیاری شود. یکی از زمینه هایی که سالیان دراز مسیر علمی و پیشرفت کشورها را متأثر کرده است و انسان را از خداگرایی و آخرت طلبی دور کرده است، این است که غرب در علوم مختلف مسائل اصلی و فرعی را تغییر داده و رویکرد جدیدی را به اقتصاد، مدیریت، جامعه و... ارائه کرده است.

در این شرایط است که رهبر انقلاب راهکارهای تحقق سیاستهای کلی اقتصاد مقاومتی را در جلسه با سران سه قوه تأکید میکنند. با ابلاغ این سیاستها، مردم اکنون منتظر اجرای آنها و تأثیرات مثبت ناشی از اجرای سیاستهای کلی اقتصاد مقاومتی هستند، بنابراین دولت، مجلس و قوه قضائیه باید بطور جدی وارد میدان شوند و وظایف مربوط به خود را، در هر بخش، پیگیری و اجرا کنند. باید روند اجرای سیاستهای کلی اقتصاد مقاومتی، بصورت یک حرکت مستمر و متوقف نشدنی، تا رسیدن به نتیجه، ادامه یابد و هر یک از قوا نیز بر روند کار خود نظارت دقیق داشته باشند.

بسیار دقیق و کاملا عالمانه رهبر انقلاب خطاب به سران سه قوه فرمودند: اگر لازمه اجرای سیاستهای کلی اقتصاد مقاومتی، برطرف کردن برخی قوانین معارض باشد، مجلس شورای اسلامی باید با شناسایی این قوانین معارض، آنها را حذف کند. همچنین اگر اجرای این سیاستها نیازمند حذف برخی ضوابط و مقررات دست و پاگیر و تنظیم ضوابط جدیدِ تسهیل کننده است، دولت با صدور بخشنامه هایی این اقدام را انجام دهد. باید مراقب بود تا قوانین و ضوابط جدید بگونه ای نباشد که زمینه ساز تراکم و تعارض قوانین شود.

در نهایت دولت از سوی رهبر انقلاب اینگونه مأموریت یافت که: افرادی را مأمور پیگیری و اجرای سیاستهای کلی اقتصاد مقاومتی کنید که انگیزه های انقلابی و مردمی و اعتقاد لازم و کافی برای اجرای آنها داشته باشند.

حضرت آیت الله خامنه ای فرهنگ سازی و ایجاد گفتمان رایج و فراگیر را برای اجرای سیاستهای کلی اقتصاد مقاومتی ضروری خواندند و خاطر نشان کردند: باید محورهای اصلی این سیاستها با استدلال صحیح و منطقی برای مردم بیان شوند تا به تدریج در بخشهای مختلف جامعه رسوخ پیدا کند و به یک مطالبه عمومی تبدیل شود.

آنچه در این نوشتار مورد تاکید است با عنایت به اینکه رهبر انقلاب اشاره کردند؛ "گفتمان سازی در خصوص اقتصاد مقاومتی و تبدیل آن به یک گفتمان عمومی، بسیاری از مشکلات را بر طرف و کارها را تسهیل خواهد کرد"، توجه به مفهوم و معنای الفاظ به کار رفته در شعار سال و منحرف نشدن از مقصود حقیقی رهبر انقلاب از طرح این موضوع است، این انحراف بعضا در برداشتهایی سطحی و بدون توجه به امور زیرنبایی و اساسی در اقتصاد قابل رویت است، برخی حماسه اقتصادی را تنها در کم کردن هزینه ها و فشار بر نیروی انسانی و تنها با هدف بهتر نشان دادن بیلان کاری به هر قیمتی، در یک مقطع زمانی تفسیر میکنند در حالیکه حماسه اقتصادی مبتنی بر اصول و برنامه های ذیل است، تبیین مفهوم حماسه و نیز ارکانی از اقتصاد اسلامی قطعا در فرهنگ سازی و گفتمان سازی اقتصاد مقاومتی یکی از قدم-های زیربنایی و مهم این جهش عظیم است:

1. شناخت ابعاد روحیه ی حماسی

2. اشراف بر اساس و سیستم اقتصاد اسلامی

3. تاکید بر سود ده کردن بخشهای مستعد اما توجه نشده، که متاسفانه بخش بزرگی را خاصه در بخشهای دولتی به خود اختصاص داده که در قالب توانمند سازی و نیز ساخت مستحکم درونی قابل بازیابی و نقد کردن است

4. حذف هزینه های غیر ضروری به جای کم کردن کلی و بدون دقت در بودجه ها و فشار بر نیروی انسانی

5. ارتقاء کیفی محصولات و بازاریابی جهانی در پیوند کار و اقتصاد با علم

6. تلاش برای تحقق کامل بی نیازی جامعه اسلامی از ملل غیرمسلمان

گام اول ؛ تبیین روحیه ی حماسی

از اساسی ترین ارزشهای انقلاب اسلامی ایران روحیه و فرهنگ حماسی است، روحیه ی حماسی ویژه گیهای متعددی دارد که مهمترین اوصاف آن عبارتند از ؛

امید، امید داشتن به معنای صبر و نشاط است، انسانی امیدوار است که همواره در برخورد با کاستیها و ناملایمات صبور اما متحرک است یعنی نشاط دارد، خموده و گوشه گیر، صبوری نمی کند، صبر او همراه با تحرک و رد شدن از کاستی ها است، این روش و سیره که ویژه گی انسانهای اهل حماسه است با عنوان امید شناخته می شود، امید یعنی تلاش برای رفع کاستی¬ها با تمام توان و جهادگونه.

استمرار، همان چیزی که در فرهنگ انقلابی خودمان از آن به عنوان مقاومت یاد می کنیم، یعنی خستگی ناپذیری در اجرای کارها، تداوم و قطع نشدن اراده ها، استمرار یعنی زیربار توجیه و مصلحت برای ترک موقت برنامه ها نرفتن، استمرار یعنی پی گیری تا سرحد وصول نتیجه، استمرار یعنی رها نکردن، پی گیر بودن، همت داشتن، استمرار یعنی اتقان به معنای محکم کاری و خواستن و در نهایت توانستن.

اعتقاد به راه میانبر، همه ی صاحبان روحیه ی حماسی کارهای بزرگ را در کمتر از زمان متصور و تبیین شده در دانش بشری انجام داده اند، این گونه مدیریت زمان که در سایه ی همت عالی محقق می شود از اساسی ترین ویژه گیهای روحیه حماسی است، اعتقاد به اینکه همیشه زمانهایی هستند که می توانند کوتاه شوند یا حذف گردند در حالیکه از کیفیت کار کاسته نشود.

گام دوم ؛ بیان چند اصل مهم از اقتصاد اسلامی

در تبیین این اصول به آن دسته از ویژه گیهای اقتصاد اسلامی اشاره می شود که در شرایط کنونی بیشترین اهمیت را در متن جامعه و در زندگی روز مره دارد، این اصول بارزترین ارکان اقتصادی در خانواده هستند که کمتر به آنها توجه می¬شود؛

درک نیاز واقعی، که هر مسلمان قبل از احساس نیاز واقعی اقدام به خرید یا مصرف نمی کند و اساسا مفهوم خاص نیاز که مقدمه ی سعادت و آرامش روحی است مبنای مصرف در اسلام است. بدون شک در اصلاح سبک زندگی اولین و بزرگ¬ترین گام درک نیاز واقعی است.

قناعت، که همواره از گرفتار دنیا شدن و در مسابقه ی خود نشان دادن و چشم هم چشمی و تفاخر باز می دارد و چونان افساری بر گردن شهوت وتمایلات دنیایی سیری ناپذیر، انسان را در زندگی مادی، متعادل نگه می دارد.

بی نیازی جامعه ی اسلامی، باید توجه داشت که مرز قناعت و غرق نشدن در دنیا با موضوع کار و تلاش در اسلام دو موضوع کاملا مجزا است، در اسلام بی نیازی فرد ارزشش در سایه ی بی نیازی جامعه ی اسلامی است و حد و مرزکار و تلاش تا جایی است که احدی از مسلمان محتاج غیر مسلمان نباشد، اسلام بر خلاف تفکر فرد محور و اومانیستی غرب اگر چه کار و تلاش و افزایش ثروت و نیز رونق اقتصادی را محترم می¬شمارد اما هرگز در این ارزش افزوده نگاهش شخص نیست بلکه ثروت آنگاه مقدس است که منجر به بی نیازی امت اسلامی شود.

گام سوم ؛ پیوند میان روحیه ی حماسی و اصول مهم اقتصاد اسلامی

در این گام تصور کنید اگر امید و استمرار و راه میانبر به تلاش برای بی نیازی جامعه ی اسلامی پیوند بخورد، چه اتفاق بزرگی رخ می دهد. این مهم همان ”حماسه اقتصادی" است.

گام چهارم ؛ شناخت ظرفیتها و پتانسیلهای خوابیده ی اقــتصادی و حرکت به سمت رشد فزاینده و شتابان اقتصادی

این گام در واقع برآیند و نتیجه ی ”حماسه اقتصادی" است، در سایه ی این حماسه در مدت زمان بسیار اندکی مشاهده خواهد شد که تمام ظرفیتها و پتانسیلهای موجود، نقد خواهد شد و تبدیل به فرصتی اقتصادی با بازدهی بالا خواهند شد. آنچه که متأسفانه امروز در بخشهای مختلف اقتصادی مشاهده می شود ظرفیتهای توجه نشده و بعضا در حد استعداد جهانی شدن هستند که می تواند در جهش اقتصادی کشور و تحقق عدالت و پیشرفت نقش اساسی بازی کنند.