به گزارش پایگاه اطلاع رسانی لنگرخبر به نقل از آستان خبر، موتورش را در پیاده رو مقابل مغازه پارک می کند. با ذکر «الهی به امید تو» کرکره مغازه را بالا می دهد. یخچال مغازه را روی ریلی که نیم متر آن در پیاده رو قرار دارد هل می دهد و با قرار دادن چند جعبه جلوی یخچال و انداختن رو کش پلاستیکی روی آن ها، محل چیدن جعبه های میوه ها را آماده می کند. استندهای پفک، چیپس، پف فیل، نان فانتزی و ذغال را در سمت دیگر مغازه در پیاده رو قرار می دهد. بسته های توپ پلاستیکی، جعبه های شیر و دوغ و پوشک بچه را نیز به ضرب وزور در اطراف مغازه جا می دهد. این حکایت هزاران یا صدها هزار مغازه داری است که هرروز صبح بخشی از پیاده رو به سند ملکی مغازه شان اضافه می شود و تا پاسی از شب همچنان در تملک آن ها باقی می ماند! با توسعه روزافزون شهرها و به تبع آن گسترش زندگی صنعتی و تمایل طبقات مختلف جامعه به زندگی در شهرها و مناطق توسعه یافته، مشکلات و معضلات جدیدی نیز شکل گرفته یا در حال شکل گیری هستند. شاهد مثال داستان پارک خودروها در معابر عمومی و سطح خیابان هاست. درواقع یک یا دو دهه قبل معضلی به نام پارک خودرو وجود نداشت و رانندگان در هر مکانی که اراده می کردند، می توانستند خودروی خود را پارک کنند؛ اما امروزه حتی در شهرهای کوچک نیز پارک خودرو به یک معضل اساسی تبدیل شده و کلان شهرها که جای خود دارند. مشکل آلودگی هوا، معضلات کاشانه نشینی، ترافیک سنگین در ابتدا و انتهای روزهای کاری و … بخشی از مشکلات به روز و در دسترس شهروندان است که در دهه های گذشته خیلی کمتر از امروز به چشم می آمدند. یکی دیگر از مشکلات زندگی در جوامع شهری که مدتی است به دغدغه شهرنشینان – علی الخصوص عابران پیاده – تبدیل شده است، تعرض به حریم پیاده روها از سوی افراد مختلف می باشد. در زندگی شهرنشینی امروز، پیاده روها دیگر محل امنی برای عبور و مرور محسوب نمی شوند. شاید جمله امنیتی و خیرخواهانه «از پیاده رو برو» که یک یا دو دهه قبل مادران هنگام بدرقه فرزندانشان برای رفتن به مدرسه به کار می بردند، امروزه دیگر معنا و کاربردی نداشته باشد چراکه باوجود موتورسواران بی احتیاط، ساخت وسازهای غیر ایمن، حفاری ها و … خطرات پیاده رو کمتر از خیابان نیست! پیاده رو کجاست؟ پیاده رو به حدفاصل سازه های مسکونی و تجاری و خیابان گفته می شود که معمولاً به وسیله یک ردیف درخت و یا جوی آب از خیابان جدا می شود و محل عبور عابران پیاده است. عرض پیاده رو با توجه به بار ترافیکی و میزان عبور و مرور افراد منطقه تعیین می شود. البته باید توجه داشت که عرض مفید پیاده رو آن قسمتی است که افراد در آن به راحتی در حال رفت وآمد هستند. هر فرد به طورمعمول به اندازه ۳/۰ متر از کنار دیوار فاصله می گیرد. پس این ۳/۰ متر جزء عرض مفید پیاده رو نیست و از فضاهای مرده به حساب می آید. درصورتی که پیاده رو در کنار مغازه های تجاری باشند، باید ۵/۰ متری هم برای افرادی که به تماشای ویترین مغازه ها می پردازند، به عرض مفید پیاده رو اضافه کرد. موانع و تجهیزات مستقر در پیاده روها مثل درخت ها، پارکومترها، شیر آتش نشانی و سطل زباله و … نیز حدود ۶/۰ متر از عرض مفید پیاده رو می کاهد. برای مثال اگر بخواهیم پیاده رویی با عرض (مفید) ۲ متر در کنار یک مکان تجاری درست کنیم، باید حداقل ۴/۳ متر لحاظ شود. همه مالکان پیاده روها تعرض به حریم پیاده رو و غصب بخش اعظمی از آن فقط مختص مغازه داران نیست. دست فروشان و فروشندگان دوره گرد ثابت و سایر، متکدیان، صرافان سیار، رمال ها و فالگیرها، واکسی ها، سی دی فروش ها، داروفروشان، داد زن ها، توزیع کنندگان آگهی های تبلیغاتی و … بخش دیگری از تعرض کنندگان به حریم پیاده رو را تشکیل می دهند که علی رغم تلاش نیروهای شهرداری و سایر نهادهای مرتبط، کماکان بساط این افراد در پیاده روها پهن است و هنوز هیچ طرحی نتوانسته است حتی حضور آن ها را در این مکان ها کمرنگ کند. هرچند بارونق گرفتن اقتصاد زیرزمینی در متروها بخشی از اقتصاد خیابانی (!) به ایستگاه های مترو انتقال یافته است، ولی کماکان پیاده ها رو مکان مناسبی برای یافتن مشتری از سوی این افراد محسوب می شود. پارکینگ رایگان با افزایش جمعیت خودرویی کشور و رونق گرفتن ساخت وسازها بدون پارکینگ، پیدا کردن جای پارک به یک معضل اساسی برای دارندگان خودرو تبدیل شده است. اینجاست که تغییر کاربری پیاده روها معنی پیدا می کند و به یک پارکینگ عمومی رایگان – علی الخصوص برای مغازه دارانی که مالک خودرو هستند- تبدیل می شود. به علاوه رستوران ها و پیتزافروشی هایی که به ارائه خدمات به افراد در منزل مبادرت می کنند، دارای چندین پیک موتوری هستند که راکبان آن ها معمولاً موتورسیکلت های خود را جلوی رستوران یا مغازه پیتزافروشی در پیاده رو پارک می کنند. همیشه پای یک موتورسوار در میان است! اکثر مردم یا حتی خودمان، زمانی که مزایای موتورسیکلت را برمی شماریم عبور از هر سوراخ سمبه را جزو مزایای تزار اول موتورسیکلت به حساب می آوریم. غافل از اینکه مزیت عبور از هر کوی و برزن ممکن است به آسیب رسیدن جدی به نوزادی منجر شود که مادر باردارش در حال عبور از معبر قانونی و حریمی به نام «پیاده رو» است ولی به وسیله یک موتورسوار بی احتیاط و ناشی، غصب می شود و ناجوانمردانه نیز از صحنه می گریزد و یا ممکن است به شکستگی اعضای بدن پیرزن یا پیر مردی منجر شود که باوجود پوکی استخوان در افراد پا به سن گذاشته، قطع به یقین درمان با تأخیر انجام خواهد شد. روزانه تصادفات بی شماری در برخورد موتورسواران با عابران پیاده در پیاده رو رخ می دهد که بخش اعظمی از آن نیز مربوط به افراد میان سال و بانوان می باشد که معمولاً از چالاکی و چابکی کمتری برخوردار هستند و قدرت عکس العمل نشان دادن فوری و اجتناب از برخورد با موتورسیکلت را ندارند. باوجود اعمال جریمه و توقیف وسایل موتوری و حتی نصب موانع سیمانی در پیاده روها، به دلیل ترافیک سنگین در ساعات آغازین و پایانی روز موتورسواران بسیاری را می بینیم که بدون توجه به قوانین راهنمایی و رانندگی و لزوم رعایت حریم اختصاصی عابران پیاده، از پیاده رو به عنوان مسیر تردد استفاده می کنند و علاوه بر حرکت با سرعت بالا، سلامت خود و عابران پیاده را نیز به خطر می اندازند. آیا این داستان واقعی است؟ در تاریخ آمده است که روزی مردم دیاری دو شرکت پیمانکاری را دیدند که کارگران یکی از آن شرکت ها در پیاده روها کانالی حفر می کردند و کارگران شرکت دیگر بلافاصله کانال را پر می کردند! وقتی علت را جویا شدند، مسئول مربوطه چنین توضیح داد که ما در اصل سه شرکت هستیم که یکی متصدی حفر کانال، یکی متصدی لوله گذاری و دیگری مسئول پر کردن گودال است. امروز شرکت لوله گذار نیامده است ولی ما کار را تعطیل نکردیم! البته با مشاهده گودال ها و چاله های فراوانی که امروزه در پیاده روها دیده می شوند مشخص می شود که ماجرای بالا بیشتر به یک لطیفه یا جوک شبیه و به قول بچه های خنده بازار ساخته ذهن کارگردان است و شرکت های پیمانکاری تا پایان عملیات لوله گذاری یا انجام عملیات موردنظر، اقدام به پر کردن چاله ها نمی کنند و این پر کردن ممکن است در برخی مواقع چند روز، چند هفته یا چند ماه نیز طول بکشد! ساخت وسازها و پیاده روها در حالت عادی حریم پیاده روها مورد تعرض انواع و اقسام اجسام ارضی و سماوی قرار می گیرند، حال تصور بفرمائید که ساخت وسازی هم در میان باشد. در این حالت عابران پیاده باید قید استفاده از پیاده رو را به طور کامل بزنند چراکه علاوه بر احتمال خطر سقوط اشیا و مصالح ساختمانی و حتی داربست، عموماً مالکان ساختمان ها کل محوطه پیاده رو را با مصالح یا نخاله های ساختمانی اشغال می کنند که عملاً امکان تردد غیرممکن می گردد. هرچند برخی از مالکان به اجبار شهرداری در پای داربست ها، معبری مسقف تعبیه می کنند ولی به علت عدم رعایت ایمنی بازهم عبور از چنین معبری خطرناک است. درصورتی که طبق بند ۱۶ مصوبه شماره ۱۶۱۶ شورای عالی اداری، «مصالح ساختمانی و مازاد آن و ابزار کار ساختمانی نباید بیش از یک سوم گذرگاه عمومی را اشغال نماید. در مواردی که اجرای عملیات ساختمانی ضرورت استفاده موقت بیش از یک سوم عرض پیاده رو را ایجاب نماید مالک مکلف است قبلاً اجازه نامه لازم را از شهرداری دریافت دارد.» در برخی موارد نیز باوجود خالی بودن پیاده رو از کلیه عوامل مخل عبور و مرور، بازهم افراد پیاده سعی می کنند باوجود خطرات جانبی، از خیابان برای عبور و مرور استفاده کنند، چراکه بناهای فرسوده ی بسیاری در شهرها وجود دارند که احتمال ریزش یا کنده بخشی از دیوار آن ها و ایجاد خسارت برای عابران پیاده وجود دارد. تغییر کاربری پیاده رو البته معضلات پیاده رو فقط به موارد فوق الذکر ختم نمی شود و تغییر کاربری پیاده رو به کارگاه، چاله سرویس، اتاق تزئین و … از دیگر موارد کاربرد پیاده روها می باشد. تخلیه بار در ساعات میانی روز، پخش آگهی های تبلیغاتی متنوع، تعمیر، تعویض روغن یا حتی نقاشی خودرو و سایر وسایل موتوری، ساخت مصنوعات چوبی و فلزی، تزئین ماشین عروس، نصب باند و لوازم جانبی روی خودرو و … در پیاده رو، از دیگر عوامل مخل آمدوشد در حریم پیاده روها می باشند تا جایی که مردم نیز به دیدن چنین صحنه هایی عادت کرده اند و ناچار بی تفاوت از کنار آن ها می گذرند. افراد کم توان و پیاده روها ساخت یک پیاده رو استاندارد نیاز به رعایت موارد متعددی دارد که یکی از آن ها انتخاب شیب و تعبیه رمپ (سطح شیب دار) مناسب برای جامعه ناتوان و کم توان و استفاده کنندگان از صندلی های چرخ دار می باشد؛ اما همان گونه که پیش تر اشاره شد، اکثر پیاده روهای کشور حتی برای افراد سالم نیز مخاطراتی به همراه دارند و قطع به یقین این مخاطرات برای افراد کم توان و ناتوان دوچندان خواهد بود. قانون گذار در خصوص تعرض به پیاده رو چه تدابیری اندیشیده است؟ بر اساس تبصره یک بند ۲ ماده ۵۵ قانون شهرداری ها، «سد معابر عمومی، اشغال پیاده روها و استفاده غیرمجاز از میدان ها، پارک ها و باغ های عمومی برای کسب، سکنی و یا هر عنوان دیگر ممنوع است و شهرداری مکلف است از آن جلوگیری و در رفع موانع موجود و آزاد کردن معابر و اماکن فوق به وسیله مأموران خود رأساً اقدام کند.» باوجود قوانینی ازاین دست به دلیل فراگیر شدن تعرض به پیاده روها عملاً شهرداری ها ابتکار عمل را ازدست داده اند و نیروهای سد معبر کاری از پیش نمی برند. شاید محدوده بندی کردن مناطق شهر و اعمال قانون به صورت مستمر بر یک منطقه در یک مدت زمان طولانی زمینه کاهش تعرض به پیاده روها را فراهم کند. اعمال سیاست های تشویقی نظیر تخفیف در مالیات یا عوارض سالانه شهرداری در خصوص مغازه دارانی که حریم پیاده روها را رعایت می کنند، ممکن است در برخی مناطق به کاهش تعرض به حریم پیاده رو منجر شود. لزوم گسترش فرهنگ رعایت حقوق شهروندی ولی آنچه مهم است که حلقه مفقوده در پدیده تعرض به حریم پیاده رو، همان کمرنگ شدن یا حتی از بین رفتن «فرهنگ رعایت حقوق شهروندی» است. درواقع سرمنشأ بسیاری از گرفتاری ها و معضلات جوامع صنعتی و شهری در عصر حاضر عدم تمکین از قانون و عدم رعایت حقوق سایرین است. شاید اگر بتوانیم روزی با آموزش از سطوح پایه، فرهنگ شهرنشینی و رعایت حقوق شهروندی را در جامعه نهادینه کنیم، شاهد بروز چنین رفتارهایی در سطح جامعه نباشیم و مشکلاتی ازاین دست اصلاً به وجود نیایند که برای حل آن ها مجبور به پرداخت هزینه های گزاف و آموزش چهره به چهره شویم. امید است خانواده ها و متولیان و نهادهای مرتبط نظیر آموزش وپرورش، رسانه ملی، شهرداری ها، ائمه محترم جمعه و جماعات، فرهنگیان، دانشگاهیان و سایر افراد ذی نفوذ و تأثیرگذار، با اتخاذ تصمیماتی واحد، زمینه را برای آموزش همگانی و توسعه و نهادینه کردن «فرهنگ شهرنشینی» فراهم کنند تا علاوه بر جلوگیری از صدمات جسمی و بروز حوادث ناگوار، شهرهایی ایمن و به دور مشکلات خودساخته اجتماعی و فرهنگی داشته باشیم. انتهای پیام/ نویسنده: حاج سعیدی