شناخت، برنامه ریزی و راهکارهای توسعه گردشگری شهرستان لنگرود

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی لنگرخبر، دکتر سپیده آشفته پور لیلاکوهی در مقاله به معرفی شهرستان لنگرود، برنامه ریزی و راهکارهای توسعه این شهرستان پرداخته است.

این مقاله جامع را در زیر بخوانید.

درحال حاضر، گردشگری یکی از منابع مهم درآمدزایی کشور‌ها  واز ارکان اصلی اقتصاد تجاری جهان محسوب می‌شود. منابع و جاذبه‌های گردشگری در تمامی بخش‌های برنامه‌ریزی و مدیریتی صنعت گردشگری از اهمّیت بالایی برخوردار است و ویژگی‌ها و مشخصه‌های منابع و جاذبه‌ها در یک کشور یا منطقه اساس کار توسعه گردشگری را مهیا می‌سازد .

بدون شک بهره‌مندی از منابع و جاذبه‌های گردشگری موجود، در پیدایش و توسعه گردشگری نقش اساسی را ایفا می‌کند، به‌کارگیری منابع گردشگری نیز مستلزم نگاهی همه جانبه و علمی به این مقوله می‌باشد. مقاصد گردشگری نیازمند مدیریت و برنامه‌ریزی می‌باشد چرا که با توجه به منابع محدود، خواسته‌ها برای بهره‌مندی از آنها بسیار می‌باشد، در صورتی که برنامه‌ریزی و مدیریت خردمندانه‌ای در بهره‌مندی از منابع و جاذبه‌های گردشگری وجود نداشته باشد، زمینه‌های بهره‌مندی از این منابع کاهش می‌یابد و در برخی موارد موجب اتلاف منابع می‌شود.

به همین دلیل ضروری است که شناخت عمیق و مبتنی بر واقعیت در رابطه با جاذبه‌ها و منابع گردشگری داشته باشیم و به منظور تصمیم‌گیری مناسب در بهره‌گیری از منابع، تمامی فاکتورهایی که در تصمیم‌گیری مؤثر هستند را دخالت دهیم.

اصالت و منحصر به فرد بودن منطقه یکی از مهمترین امتیازات رقابتی آن نسبت به مقاصد دیگر بشمار می‌آید. این مهم هم برای منطقۀ گردشگر فرست و هم گردشگر پذیر واجد اهمیت است. افزون بر این، بسیاری از برنامه‌ریزان و سیاست‌گذاران توسعه نیز از صنعت گردشگری به مثابه رکن اصلی توسعه پایدار یاد می‌کنند.

در این راستا، می‌توان با برنامه‌ریزی اصولی و مناسب و شناسایی مزیّت‌ها و محدودیت‌های گردشگری ، در توسعه مناطق شهری و روستایی و در نتیجه تنوّع‌بخشی به اقتصاد ملّی و توسعه ملّی نقش مؤثّر برعهده داشته باشد. بر این اساس لازم است تا گردشگری در یک نگرش منطقه‌ای مورد توجه قرار گرفته و در برنامه‌ریزی منطقه‌ای به عنوان رهیافتی مؤثّر در توسعه منطقه‌ای مدنظر قرار گیرد گردشگری به عنوان پارامتری برای توسعه منطقه‌ای، توسعه بر پایه جلوه‌ای از شناختن استعداد و توان منطقه و گسترش خردمندانه برای مناطقی که باید از استانداردهای ویژه توسعه گردشگری بهره‌مند باشند را در بر می‌گیرد که در چارچوب منطقه‌بندی فضاها برای تعیین کاربری زمین اعمال می‌شود.

با منطقه‌بندی گردشگری ، توسعه فضاهای ویژه و مناسب انجام می‌پذیرد و در نتیجه اولویت‌بندی در این مناطق با استاندارها گسترش شکل می‌گیرد.الگوهای نوین توسعه بر مدار توسعه محلی و بهره‌گیری از تنوع مکانی ـ فضایی استوار هستند؛ بنابراین شناسایی ظرفیت‌ها و توانمندی‌های مختلف در سطوح خرد فضاهای جغرافیایی در کانون توجه برنامه‌ریزان توسعه قرار دارد.

تحقق اهداف سیاست توسعه گردشگری مستلزم اقدماتی چند است که مرحله گزینش فضاهای واجد ارزش، جهت زیرساخت‌های توسعه گردشگری از جمله مهمترین این اقدامات به شمار می‌رود. بی شک این کار، مستلزم برنامه ریزی و اولویت‌بندی است.

فقدان برنامه ریزی نظامند در تعیین جایگاه مکانی و فضایی کانون‌های جاذب گردشگری و بالطبع توزیع نامناسب تأسیسات و تجهیزات از جمله کاستی‌های بنیادی و مشهود در مطالعات و طرح‌‌های توسعه صنعت گردشگری در کشور و بویژه در شهرستان لنگرود است. شهرستان لنگرود برخوردار از توانمندی‌های بالقوه در توسعه گردشگری می باشدکه به دلایل مختلف از جمله عدم مطالعه جامع، به فعلیت نرسیده است.

بدون شک بهره‌مندی از منابع و جاذبه‌های گردشگری موجود، در پیدایش و توسعه گردشگری نقش اساسی را ایفا می‌کند .مقاصد گردشگری نیازمند مدیریت و برنامه‌ریزی می‌باشند چرا که با توجه به منابع محدود، خواسته‌ها برای بهره‌مندی از آنها بسیار می‌باشد، در صورتی که برنامه‌ریزی و مدیریت خردمندانه‌ای در بهره‌مندی از منابع و جاذبه‌های گردشگری وجود نداشته باشد، زمینه‌های بهره‌مندی از این منابع کاهش می‌یابد و در برخی موارد موجب اتلاف منابع می‌شود. به همین دلیل ضروری است که شناخت عمیق و مبتنی بر واقعیت در رابطه با جاذبه‌ها و منابع گردشگری داشته باشیم .

بر این اساس در برنامه‌ریزی به منظور بهره‌برداری از جاذبه‌های توریستی می‌بایست سیاست‌های کلان دولت و خواسته‌های مردم محلی مورد توجه قرار گیرد. شهرستان لنگرود به عنوان بخشی از سرزمین پهناور ایران به لحاظ تاریخی دارای سابقه درخشان و دارای عرصه‌های تاریخی و یادمانی و جاذبه های طبیعی و بکر بسیار  غنی است.

تاریخ بسیار کهن و آثار و نشانه‌های متنوعی که از سیر تکوینی فرهنگ و تمدن به جا مانده می‌توانند به عنوان جاذبه‌های توریستی مورد استفاده قرار گیرند. و این شهرستان قادر خواهد بود سهم بیشتری از صنعت گردشگری داشته باشد.

در واقع شناخت وبررسی فضای توریستی این شهرستان می تواند نقش مؤثری درساماندهی وبرنامه ریزی فضاهای توریستی متناسب باشرایط اجتماعی،طبیعی وفرهنگی واستفاده ازظرفیتهای موجودداشته باشد و این شهرستان با بهره‌گیری از انواع جاذبه‌ها می‌تواند به عنوان یکی از قطب‌های گردشگری مورد توجه قرار گیرد. بنابراین شناخت پتانسیل‌ها و توانایی‌ها و شناساندن این توان‌ها و برنامه‌ریزی استراتژیک از ضروریات اساسی محسوب می‌شود.

معرفی منطقه مورد مطالعه

شهرستان لنگرود با ۴۳۸ کیلومتر مربع مساحت درناحیه شرقی استان گیلان واقع شده است. این شهرستان دارای ۴۶ روستادرجلگه، ۸۱ روستادرموقعیت پایکوهی و۸۴روستادرنواحی کوهستانی قرار دارد و براساس آخرین تقسیمات کشوری، دارای ۳ بخش ۴ شهر ۷ دهستان و ۲۱۱ آبادی (۲۰۲ آبادی دارای سکنه و ۹ آبادی خالی از سکنه) می‌باشد.

جاذبه های تاریخی –مذهبی منطقه

شهرستان لنگرود به لحاظ قدمت تاریخی فرهنگی از معدود شهرستانهای استان گیلان میباشد که دارای بافت تاریخی بسیار ارزشمندیست که بخشی از بناهای قابل توجه آن در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

جاذبه‌های مذهبی و تاریخی

بقعه متبرکه (آقاسیدحسین کیا) بقعه دوازده تن درروستای ملاط، بقعه آقاسیدمحمد معروف به سفید آستانه پل خشتی لنگرود،کاروانسرای بلور دکان پل خشتی بلور دکان،منزل منجم باشی، خانه دریابیگیو بافت تاریخی شهر لنگرود

جاذبه های طبیعی 

مجموعه روستاهای پایکوهی و توریستی لیلاکوه، ملاط پرشکوه، شهر ساحلی چاف و چمخاله پارک جنگلی بلوردکان،غار لیاروی(بلور دکان ) آبشار چالدشت،منطقه ییلاقی هلو دشت ،پارجنگلی خرما، تالاب کیاکلایه ،بام سبزکومله ،شهر  توریستی اطاقور  و منطقه شکار ممنوع چاف

قابلیتها،امکانات وفرصتها منطقه

-وجودجاده دسترسی آسفالته در بیشتر راهای مواصلاتی شهرستان

-وجود زیرساختهای اولیه زیر بنایی

-وجودمنطقه ساحلی چاف وچمخاله

-نزدیکی روستاهای جاذب گردشگری به نقطه شهری لنگرود

-وجود روستای پایکوهی و  توریستی لیلاکوه  به عنوان قطب قهوه خانه ای استان (این روستا بعلت تراکم وجود قهوه خانه ها در سطح استان بعنوان قطب قهوه خانه ای معروف شده است و بعلت وجود این قهوه خانه های سنتی بر خلاف دیگر روستاها که در فصول پاییز وزمستان گردشگران کمتری دارند در همه ی فصول سال پذیرای گردشگران زیادی است .

-وجود دو روستای توریستی ملاط و برشکوه (این دو روستا به دلیل داشتن درختان مرکبات در تمام فصول سال گردشگران زیادی برای خرید محصولات باغی در این مناطق حضور می یابند از اینرو می توان در راستای گردشگری کشاورزی گامهای موثری برداشت ).

-وجود روستای کوهستاتی هلودشت در راستای توسعه گردشگری سلامت. گردشگری در هلودشت باید بر مبنای توریسم با کیفیت باشد که در این مورد علاوه بر موضوع توجه به حفظ محیط زیست از جانب گردشگران، میزان هزینه انجام شده توسط گردشگران نیز مد نظر است تا بتوان اشتغال و درآمد مورد نظر را با تعداد کمتری از گردشگران تامین کرد. در این راستا علاوه بر پیشنهاد اقامتگاه و واحدهای پذیرایی با کیفیت بالا و امکانات ویژه برای گردشگران خاص (گردشگران با درآمد بالا) برای استفاده در فصل گردشگری، می‎توان ایجاد یک دهکده سلامت[۱] با ظرفیت محدود برای ارائه خدمات در طول سال را مدنظر قرار دارد.

-وجودآثارتاریخی شهرلنگرود

-وجودبافت روستایی

-وجودجاذبه های طبیعی منطقه مانندمناظرزیبای ساحل چمخاله،پوشش تالابی ،مناطق کوهستانی و جنگلی شهرستان

-وجودچشم اندازهای متنوع مانندکشتزارهای طبیعی،جنگلهای دست کاشت، مزارع برنج .باغات چای وباغات مرکبات

-امکان بهره برداری ازامکانات روستایی دربخش جلگه ای

-وجودنیروی انسانی کافی برای درگیرشدن درصنعت گردشگری

-نزدیکی شهرستان به مرکز استان

-وجود مراکز دانشگاهی متعدد و بخصوص دارا بودن رشته تحصیلی مدیریت جهانگردی در دو مرکز دانشگاهی شهرستان

تنگناهاومشکلات وتهدیدهای منطقه

-تجمع مراکز اقامتی در بخش ساحلی چاف و چمخاله و در نتیجه حضور بیش از اندازه گردشگران در ایام تعطیل و ازدحام و شلوغی وآلودگی زیست محیطی ساحل

-نداشتن امکانات اقامتی در سایر بخش های شهرستان (کوهستانی و پایکوهی)

-نزدیکی با شهرستان لاهیجان به عنوان یک جاذبه همجوار رقیب

-تغییرکاربری اراضی منطقه به اراضی تجاری ومسکونی

-عدم وجود آژانس گردشگری

-عدم تبلیغات مناسب و کافی وعدم وجود  تابلوهای معرفی جاذبه های گردشگری

محدودیتهای زیربنایی منطقه

-عدم وجودمراکزاقامتی متنوع  درمنطقه

-عدم وجودمراکزاطلاع رسانی

-کمبود آژانس های گردشگری و هواپیمایی(۴دفتر خدمات مسافرتی فعال در شهرستان وجود دارد که بجز یک مورد بقیه در راستای گردشگری مذهبی به عتبات عالیات فعالیت می کنند و کمتر به فعالیتهای دیگر گرشگری می پردازند ).

دیدگاه سندتوسعه شهرستان مرتبط باگردشگری

لازم است به بررسی سند توسعه شهرستان لنگرود درجهت روشن شدن سیاستهاواهداف بلندمد ت شهرستان که مرتبط باصنعت گردشگری درمنطقه می باشد،پرداخته شود.

اصلی ترین قابلیتهای توسعه

١- وجودجاذبه های طبیعی نظیر: تالاب ها منطقه توریستی  چاف و چمخاله،پارک جنگلی خرما،بلوردکان،منطقه ییلاقی هلودشت،نگین سبزکومله،استخربزرگ کومله،پارک جنگلی مریدان، رودخانه لنگرود رودخانه که ازوسط شهرمی گذردودر حال حاضر هیچ استفاده توریستی از آن نمی شود . وآثارارزشمندتاریخی، فرهنگی مانند: مسجدجامع،پل خشتی،بقعه متبرکه آقاسیدحسین وآقاسیدمحمد سفیدآستانه  ودوازده امامزادگان ملاط

٢- وجود معماری تاریخی در برخی نقاط

٣- قرارگرفتن درمسیرکریدورحمل ونقل بین المللی شمال وجنوب ومسیراصلی شرق وغرب، مشهدونزدیکی به فرودگاه بین المللی رشت وفرودگاه رامسر

۴- موقعیت ممتازطبیعی وقابلیتهای زیست محیطی شهرستان شامل جنگلهاومراتع وسیع درنواحی کوهستانی وکوهپایه ای ووجودخاک حاصلخیزوقابل آبیاری درسراسرناحیهجلگه ای،اقلیم مناسب وبالابودن میزان متوسط بارندگی سالانه.

عمده ترین تنگناهاومحدودیتهای توسعه

١- بالابودن سطح آبهای زیرزمینی وآلودگی آنهاوشکننده بودن محیط زیست

٢- محدودیت اراضی برای توسعه شهری،فرسودگی بافتهای قدیمی،کیفیت نامناسب شبکه های ارتباطی

وجود تراکم بالای جمعیت وگسترش بی رویهکالبدی شهرلنگرود

٣- پیشروی آب دریای خزر،فرسایش خاک ورانش زمین وآلودگی منابع آب شرب بویژه درنقاط روستایی

۴- فرسودگی واضمحلال سریع تأسیسات زیربنایی وبالابودن هزینه های تعمیرونگهداری آنان به دلیل شرایط اقلیمی شهرستان

۵- پایین بودن توان مالی بخش غیردولتی شهرستان درسرمایه گذاریهای کلان

۶- نبودسیستم بازیافت زباله وخطرنابودی پوشش گیاهی وگونه های جانوری

۷- بهره برداری غیراصولی ازساحل دریا،تالابهاوجنگل وحاشیه رودخانه هابه خصوص رودخانه هابه خصوص رودخانه ای که ازمرکزشهرلنگرودمی گذرد

۸- نبودشبکه جمع آوری فاضلاب وتصفیه خانه درمناطق شهری وروستایی ومشکلات زیست محیطی ناشی ازآن وآلودگی منابع آبی شهرستان

اهداف بلندمدت

١- ایجادزمینه های مناسب برای سرمایه گذاری بخش غیردولتی داخلی وخارجی) درفعالیتهای محوری توسعه باارائه تسهیلا ت آسان)

٢- ایجاد،گسترش وتجهیززیربناها درمناطق ،کوهپایه ای وکوهستانی

٣- جذب گردشگرازطریق شناسایی ومعرف قطبها،محورهاوکانونهای توسعهبخش گردشگری

۴- تخصیص بهینهزمین واولویت بندی اصولی کاربریهای آن متناسب باضرورتهای توسعه شهرستان

۵- افزایش سرانه تأسیسات وتجهیزات شهری شهرستان درحدمتوسط استاندارد

۶- گسترش وتجهیزشبکه های زیربنایی بااولویتهای شبکه های ارتباطی سریع

سیاستهای اجرایی

– ساماندهی رودخانه های داخل شهری وآزادسازی وبهسازی حاشیه رودخانه ها

– بهبودشرایط محیط زیست شهری وارتقاءسطوح معابرشهری

– معرفی جاذبه های طبیعی،زیارتی،تاریخی وفرهنگی شهرستان لنگرودازطریق برشور،رسانه هاوایجادمرکزاطلاع رسانی

– تشویق وارائه تسهیلات به بخش غیردولتی جهت تأسیسات و  امکانات اقامتی متناسب باسطوح مختلف درآمدی گردشگران درنقاط مستعدگردشگری شهرستان لنگرود

– -ایجادفضای مناسب درشهرستان جهت برگزاری جشنواره های بومی،محلی،صنایع دستی درتمامی فصول سال

– توسعه صنایع دستی وصنایع تبدیلی وابسته به محصولات کشاورزی به منظور توسعه گردشگری

– ایمن سازی شبکه حمل ونقل جاده ای شهرستان به منظورکاهش تصادفات جاده ای

– توسعه شبکه سوخت رسانی خودروهاCNG –

اقدامات اولویت دار

– استفاده گردشگری از بندر و اسکله چندمنظوره چمخاله در راستای توسعه گردشگری دریایی

– مطالعه وایجادپارک حیات وحش

– ارایه تسهیلات جهت ایجادمراکزدائمی نمایشگاهی صنایع دستی

– بهسازی حاشیه رودخانه عبوری ازشهرلنگرود و  ایجاد کاربری توریستی از آن

– احداث چندپارکینگ طبقاتی وعمومی درنقاط مختلف مراکزخریدوبازارها

–ایجاد فضای سبزشهری وپارکهاتاحداستانداردهای مطلوب

–ایجاد جاذبه های متنوع انساخت و مطالعات امکانسنجی  ایجاد جاذبه های جدید

نتیجه

شهرستان لنگرود از تنوع جاذبه‌ها برخوردار است. طبیعت گردی و گردشگری در مناطق ساحلی( شهر ساحلی چاف و چمخاله)از اولویت اول گردشگری  می باشد. توزیع خدمات و تأسیسات در کانون‌های جاذب نامتعادل و نامتناسب با جایگاه مکانی ـ فضایی هر یک بوده است وهمچنینپراکنش فضایی مراکز اقامتی و پذیرایی در این منطقه باعث شده است گردشگران بیشتر به این محدوده هجوم بیاورند که در صورت سرمایه‌گذاری و برنامه‌ریزی علمی و هدفمند و به‌کارگیری شیوه‌های نوین تبلیغات می‌توان گردشگری را در دیگر بخش های جلگه ای و کوهستانی نیزسوق داد. از این رو در جهت توسعه ساختار و سازمان فضایی حاکم بر فضاهای  گردشگری پیشنهادهایی ارائه می گردد.گردشگری به عنوان یک پدیده توانمند و شهرستان لنگرود  به عنوان یک مکان بالقوه می‌توانند جمعیت زیادی را به سوی خود جذب کنند. فرایند برنامه ریزی فضاهای گردشگری مستلزم اتخاذ رویکردی نظام‌مند و همه جانبه‌نگر است که همه ابعاد شامل معیارها و میزان ضرایب اهمّیت آنها در نظر گرفته شده باشد. بررسی‌های انجام شده نشان می‌دهد که مناطق گردشگری  شهرستان لنگرود از جاذبه‌های گردشگری فراوانی برخوردار هستند. لذا اگر به ارزیابی توان‌‌های گردشگری پرداخته شود، مسلماً باعث افزایش آثار و پیامدهای مثبت و کاهش اثرات و پیامدهای منفی می‌شود.

پیشنهادها و برنامه‌ریزی توسعه گردشگری

با توجه به نتایج تحقیق تنگناها و قابلیت‌های  فضاهای گردشگری در محدوده مشخص گردید و پیشنهادهای لازم و متناسب با کانون‌ها ارائه گردید که به قرار زیر است:

• با توجه به بررسی‌های به عمل آمده در تعطیلاتی چند روزه درشهرستان با توجه به استقبال زیاد گردشگران به دلیل خوش آب‌و‌هوا بودن، داشتن چشم‌انداز زیبا و … امکان دسترسی آسان تقاضا بسیار مناسب و مساعد بوده ولی در پی مصاحبه با گردشگران به دلیل ناکافی بودن واحدهای اقامتی از ماندن و اقامت شبانه در شهرستان صرف‌نظر کرده و به مکان دیگری (بیشتر رامسر و استان مازندران) به دلیل وجود مکانها و خدمات بیشتر و بهتر سکنی می‌گزینند و در این شهرستان فقط چند ساعتی را سپری می‌کنند، لذا ایجاد واحدهای اقامتی بیشتری در شهرستان ضرورت دارد.
• از سل(آب‌بندان) ‌های موجود در این شهرستان می توان در انجام فعالیتهایی نظیر قایق سواری پدالی و پارویی بهره جست.
• تعریض و بازسازی و ترمیم راه آسفالته بسیاری از روستاهای جاذب گردشگری باید در برنامه‌ریزی توسعه گردشگری این شهرستان حتماً اعمال شود.
• به دلیل عدم اطلاع‌رسانی صحیح سرمایه‌گذاران کمی به سرمایه‌گذاری در بخش خدمات گردشگری در این شهرستان اقدام نمودند . با معرفی و شناساندن فرهنگ و جاذبه‌های این  شهرستان با برگزاری تورهای دسته جمعی، جشنواره‌ها وهمایشها و دعوت از سرمایه‌گذاران و گردشگران ملّی در سطح فرامنطقه‌ای می‌توان اقدام نمود.
• توسعه فضاهای اقامتگاهی در روستاها و توسعه گردشگری روستایی بسیار حائز اهمیت است. این مقوله را می‌توان با تشویق روستاییان به اجاره دادن بخشی از منازل مسکونی خود به گردشگران عملی ساخت.
• بیشتر روستاهای گردشگری شهرستان به دلیل اینکه بیشتر در موقعیت جلگه‌ای قرار دارند انجام تفرج‌های گسترده که نیاز به توسعه ندارند  و در محیط‌های باز و یا با اندکی توسعه قابلیت اجرا دارند پیشنهاد می‌شود.
• وجود زمین و فضای باز قابل توسعه برای احداث انواع اقامتگاه و مراکز پذیرایی، روحیه مهمان‌نوازی، وجود جذابیت‌های اکوتوریستی وافزایش تمایل مردم شهری به مقوله گردشگری می‌تواند به فعال سازی خدمات گردشگری در این شهرستان بینجامد.
• ایجاد مزارع خودبرداشت برای فروش محصولات باغی (مرکبات) می‌تواند باعث افزایش ورود گردشگر و امکان ارائه خدمات گردشگری بیشتری در این شود.(می توان این جاذبه را در روستاهای توریستی ملاط و پرشکوه به دلیل وجود باغات بینظیر مرکبات ایجاد کرد).
• برگزاری جشنواره شکوفه و چای و مرکبات و تبلیغات این رویدادها در حوزه ملّی و منطقه‌ای اغلب این نوع جشنواره‌ها در حوزه محلی بیشتر تبلیغ می‌شود. بهتر است در سطوح ملّی گام‌های مؤثّرتری در شناساندن این مناطق روستایی که دارای قابلیت‌های اکوتوریستی اند قدم برداشت.
• به دلیل وجود مراسم سنّتی، آئین‌ها، غذاها و پوشاک سنّتی به عنوان منابع معنوی گردشگری و داشتن معماری بومی ـ سنّتی گردشگری فرهنگی را میتوان توسعه داد.(شهرستان لنگرود دارای آیین های سنتی نظیر علم واچینی در ماه محرم و عزاداری سنتی در این ماه و همچنین رسوم سنتی در مراسم ازدواج می باشد).
• هرگونه اقدام در راستای توسعه گردشگری بخصوص در بخش ساحلی نیاز به مطالعه و مقایسه با مکان‎های مشابه دارد. سرمایه‎گذاری برای رونق فعالیّت‎های گردشگری توسط افراد مختلف گزینه مناسبی نمی باشد.
• توسعه کمیت و کیفیت خدمات حمل‌ونقل عمومی (حمل‌و‌نقل بوسیله ماشین‌های شخصی صورت می‌گیرد وسیله نقلیه عمومی نظیر اتوبوس استفاده نمیشود).
• توسعه تورهای دسته جمعی گردشگری
• احداث آلاچیق و سکوی نشیمن و سرویس بهداشتی در مسیر مناطق گردشگری
• ترویج تورهای گردشگری خارجی
• برگزاری همایش های ملی در جهت شناساندن توان ها و استعدادهای بالقوه شهرستان (همایشهای تخصصی گردشگری در اولویت است).

[۱]. به مجموعه های اقامتی گفته می شود که خدمات سلامتی را به مهمانان خود ارائه می‌دهند(نمونه کامل آن یک نمونه طبیعی به دور از آلودگی‌های زندگی شهری و ارائه خدمات سلامتی به گردشگران است).

^{دکتر سپیده آشفته‌پور لیلاکوهی}

^*دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌‌ریزی روستایی ـ دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت و مدرس  مدیریت جهانگردی دانشگاه پیام نور