به گزارش پایگاه اطلاع رسانی لنگرخبر، کوچه ها رنگ عزا گرفته و حتی درختان هم جامه سیاه بر تن کرده اند. ماه عزای حسین(ع) است و هرکس فراخور توانش، سهمی در این عزاداری ها ایفا می کند. یکی با برپایی ایستگاه صلواتی و خدمت به عزاداران و دیگری با حضور در دسته ها و هیئت های عزاداری. آنچه هست، عزای عالم گیر حسین است که در گوشه گوشه کشور، مرد و زن، پیرو جوان را به عزای سرور و سالار شهیدان نشانده و کرد و لر، عرب و فارس و بلوچ و گیلک هرکدام به سبکی و سیاقی، در ماتم شهید کربلا سوگواری می کنند. نخستین منطقه از ایران که به شیعه گروید- نیز محرم حال و هوای غریبی دارد. از علم بندی ماسوله و تشت گذاری در اسالم و آستارا گرفته تا چهل منبر و کرب زنی لاهیجان و تعزیه دیلمان و ضیابر، همه و همه میراث به جامانده از نیاکانی است که عشق به حسین را در دل داشته و این عشق را به نسل های بعد از خود منتقل کردند تا امروز نیز همچون سال های پیشین و حتی قرن های گذشته، شور عزای حسین در هر نقطه از این استان برپا شود. بنا به گفته رضا علیزاده مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گیلان، ۱۱ آیین عاشورایی گیلان در فهرست آثار ملی کشور ثبت شده که از آن جمله می توان به علم بندی ماسوله، تشت گذاری تالش، چهل منبر، کرب زنی و یازدهم روز لاهیجان، تعزیه دیلمان و ضیابر، علم واچینی، مراسم تاسوعای آقا سید شرفشاه دارسرا، مراسم چهل علم، مراسم هفت کوگاه و نظام مدیریت سنتی مراسم عزاداری دهه اول محرم در ماسوله اشاره کرد. اما در این میان آئین های دیگری همچون مراسم «دفن شهدا» و «اَستُنه تاشی» نیز وجود دارد که اگرچه ثبت ملی نشده اند اما هرساله با شور و حال خاصی برگزار می شوند. طشت گذاری تالش آئین طشت گذاری یکی از قدیمی ترین آئین های عاشورایی در میان مردم ترک زبان کشور است که بنا بر برخی روایات تاریخی، برگزاری آن ریشه در عصر صفوی دارد. این مراسم که به نوعی استقبال از ماه محرم است، هم زمان با روز ۲۷ ذی الحجه آغاز می شود و تا روز سی ام ذی الحجه ادامه می باید، اشاره به واقعه سیراب کردن سپاه حر توسط امام حسین (ع) دارد. هرچند اصالت برگزاری این آئین به شهر اردبیل بازمی گردد اما طی سال های گذشته بخش اعظمی از شهرهای ترک نشین در استان های مختلف به ویژه در آذربایجان شرقی و غربی، زنجان و در شهرهای آستارا و تالش گیلان به برگزاری این مراسم پرداخته اند. آئین طشت گذاری در گیلان نیز هرساله با شور خاصی برگزار می شود و این آئین با شماره ۶۸۵ در فهرست آثار معنوی کشور به ثبت رسیده است. در این مراسم طشت های مسی روی زمین گذاشته شده و بعد از عزاداری، ریش سفیدان و عاشقان حسین(ع) آن ها را بر دوش حمل کرده و وارد مساجد می شوند. پس ازآن، ریش سفیدان با دور زدن در مسجد و یا منزل فردی که نذر داشته است، طشت ها را از آب پر می کنند. سپس بعد از خواندن دعایی مخصوص، مردم برای حاج گرفتن، از آب داخل طشت ها به نشانه تبرک برمی دارند. علم بندی ماسوله مراسم «علم بندی» در شهرک تاریخی ماسوله یکی از قدیمی ترین و پرشورترین آئین های عاشورایی در استان گیلان است که همه ساله با فرارسیدن ششمین شب از ماه محرم در این شهر برگزار می شود. این مراسم که بنا بر برخی روایات تاریخی قدمتی نزدیک به هشت قرن دارد، همه ساله جمعیت زیادی از نقاط مختلف کشور را به این شهر می کشاند. بنا بر سنت هرساله، ششمین شب از ماه محرم در شهر ماسوله حال و هوای دیگری دارد. پشت بام های پلکانی این شهر میزبان عزادارانی است که از نقاط مختلف آمده اند و توسط اهالی با چای و شیر و کلوچه های محلی پذیرایی می شوند. شهر ماسوله دارای چهار دسته عزاداری در چهار محله «ﻣﺴﺠﺪ ﺑﺮ، ﺧﺎﻧﻪ ﺑﺮ، ﮐﺸﻪ ﺳﺮ ﻭ ﺍﺳﺪ ﻣﺤﻠه» است که مراسم علم بندی با نواخته شدن سنج و شیپور برای خبر کردن این چهاردسته و اهالی محل آغاز می شود.  ﻃﺒﻖ سنت های ﻗﺪﯾﻤﯽ، ﻫﺮ ﻣﺤﻠﻪ ﭼﻨﺪ ﻋﻠﻤﺪﺍﺭ ﺍﺯ خانواده های ﺍﺻﯿﻞ، ریشه دار ﻭ ﻗﺪﯾﻤﯽ ﺩﺍﺭﺩ ﮐﻪ ﻭﻇﯿﻔﻪ ﻋﻠﻤﺪﺍﺭﯼ، ﻧﺴﻞ ﺑﻪ ﻧﺴﻞ ﺑﻪ ﺁﻧﺎﻥ ﺭﺳﯿﺪﻩ ﺍﺳﺖدسته های عزاداری ماسوله با نوای «ای اهل حرم میر علمدار نیامد» شروع به سینه زنی کرده و به نوبت وارد صحن امامزاده عون بن علی شده و هر دسته علم مسجد خود که با پارچه های سبز و مشکی علم بندی شده است را از قدیمی ترین علمدار شهر تحویل می گیرند. همه ساله ﺩﺳﺘﻪ «ﻣﺴﺠﺪ ﺑﺮ» ﺑﻪ دلیل هم جواری با امامزاده، نخستین  دسته ای است که علم خود را دریافت می کند و ترتیب دریافت علم سه دسته دیگر هرسال به صورت گردشی تغییر می کند. ﻃﺒﻖ سنت های ﻗﺪﯾﻤﯽ، ﻫﺮ ﻣﺤﻠﻪ ﭼﻨﺪ ﻋﻠﻤﺪﺍﺭ ﺍﺯ خانواده های ﺍﺻﯿﻞ، ریشه دار ﻭ ﻗﺪﯾﻤﯽ ﺩﺍﺭﺩ ﮐﻪ ﻭﻇﯿﻔﻪ ﻋﻠﻤﺪﺍﺭﯼ، ﻧﺴﻞ ﺑﻪ ﻧﺴﻞ ﺑﻪ ﺁﻧﺎﻥ ﺭﺳﯿﺪﻩ ﺍﺳﺖ. عزاداران هر دسته بعد از دریافت علم خود، آن را با نوحه خوانی و سینه زنی به مسجد محلشان برده و با پایان یافتن ایام عزاداری، طبق آئینی خاص دوباره به امامزاده بازمی گردانند. این آئین به شماره ۶۸۸ در فهرست آثار معنوی، ثبت ملی شده است. چهل منبر لاهیجان آئین چهل منبر یکی دیگر از آئین های عاشورایی گیلان در دهه اول محرم است که هرساله در شب تاسوعا در محله های قدیمی شهر لاهیجان برگزار می شود. هم زمان با اذان مغرب هشتمین روز محرم، خانه هایی که در سال گذشته در آن ها روضه برپا شده است، منبر روضه را به همراه دو ظرف که یکی پر از برنج و دیگری خالی است، در کنار آتشی افروخته جلوی درب منزل می گذارند. عزاداران که در دستان خود ۴۰ شمع و ۴۰ خرما دارند، به ۴۰ منبر از منبرهایی که تدارک دیده شده سرزده و در هر منبر شمعی رو شن می کنند و خرما را در ظرف خالی می اندازند و از ظرف داخل برنج، مشتی برنج برای حاجت گرفتن برمی دارند. این مراسم که به شماره ۴۱۵ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده یکی از پرشورترین آئین های عاشورایی در گیلان است که همه ساله موردتوجه تعداد زیادی از عزاداران به ویژه از خارج استان قرار می گیرد. کَرپ زنی کرپ زنی یکی از آئین های بی نظیر گیلان در ایام محرم و در روز عاشورا است. ورود مراسم «کرپ زنی» به عزاداری گیلانیان را منسوب به مرحوم محمدابراهیم غبرائی (متخلص به فانی) می دانند که اواخر قرن ۱۲ هجری شمسی در سفر به کربلا این نوع ویژه عزاداری را دید و در بازگشت به شهر خود (لاهیجان) ریتم های جدیدی برای آن ابداع کرد و مرثیه هایی به زبان فارسی برای آن سرود و آن را در عزاداری های محله «شَعربافان» این شهر به اجرا درآورد. «کَرپ» استوانه ای چوبی به وزن ۴۰۰ تا ۶۰۰ گرم است که به دونیم تقسیم شده و هر نیمه به وسیله تسمه ای چرمی در کف دست جا می گیرد. کرپ زنان که نیمه های این استوانه چوبی را در دو دست خود می گیرند، با ضرب آهنگی خاص درحالی که خم و راست می شوند، این دو تکه چوب را در زیر پا و پشت سر خود به هم می زنند. ضرب آهنگ برای به صدا درآوردن «کرپ» توسط مرثیه خوان ها تنظیم شده که کرپ زنان بر اساس آن حرکات را انجام داده و به مرثیه پاسخ می دهند. کرب زنی که همه ساله در محله «شَعربافان» لاهیجان اجرا می شود، به شماره  ۶۸۲ در فهرست آثار معنوی ملی به ثبت رسیده است. تعزیه ضیابر یکی از مهم ترین و خاص ترین مراسم عزاداری که در شهرستان صومعه سرا و در دهستان ضیابر برگزار می شود و از قدمت بیش از ۳۰۰ سال برخوردار است، مراسم تعزیه ای که با شماره ۴۶۱ در تاریخ ششم دی ماه ۱۳۹۰ در فهرست آثار معنوی کشور ثبت شده و هرساله هزاران نفر از اطراف واکناف را در ظهر روز عاشورا به این دهستان می کشاند. این شبیه خوانی توسط «هیئت ذوالجناح» برگزار می شود و قدیمی ترین و ریشه دارترین آیین مذهبی و سوگواری برای شهادت سرور و سالار شهیدان امام حسین(ع) بوده و از شهرت ملی برخوردار استاین شبیه خوانی توسط «هیئت ذوالجناح» برگزار می شود و قدیمی ترین و ریشه دارترین آیین مذهبی و سوگواری برای شهادت سرور و سالار شهیدان امام حسین(ع) بوده و از شهرت ملی برخوردار است. ظهر عاشورا قبل از حرکت کاروان، سپاهی از سربازان «ابن زیاد» در کوچه ها و خیابان های ضیابر به تاخت می روند و از مردم می خواهد که از سر راه «ابن زیاد» کنار روند. در ادامه، حرکت کاروان امام حسین(ع) از مدینه به مکه و کربلا و حرکت اسرا از کربلا به شام توسط «هیئت ذوالجناح» به نمایش گذاشته می شود و کجاوه ها و خیمه ها یک به یک به حرکت درمی آیند. یکی دیگر از بخش های تعزیه این هیئت، حرکت خیمه های امام حسین(ع)، حضرت ابوالفضل عباس (ع)، حضرت زینب کبری(س)، حضرت علی اکبر(ع)، و خیمه های قاسم بن الحسن(ع)، حضرت عون بن جعفر(ع) (فزرند حضرت زینب) و حضرت علی اصغر(ع) از حسینیه ضیابر با رنگ های متفاوت و تزئینات متنوع و زیبا است. در ادامه نیز تابوتی سر قنداقه غرق به خون شش ماهه امام حسین(ع) به نمایش گذاشته می شود و در این میان سپاهیان قرمزپوش با صورت ها و شمشیرهای خونین به اسرا حمله می کنند. صحنه جنگ عاشورا نیز در میدان ضیابر و نزدیک مسجد برای سوگواران و حاضران به نمایش گذاشته می شود. صحنه ای که در آن یاران و اصحاب امام حسین(ع) تک به تک از اسب پیاده و در جنگ حق و باطل شرکت کرده و یک به یک نیز به شهادت می رسند. آتش زدن خیمه ها نیز از صحنه های پایانی شبیه خوانی تعزیه ظهر عاشورا در ضیابر است. همچنین جنگ پایانی در حیاط خانه رضوی (منزل مرحوم آیت ا... ضیابری) به نمایش درآمده و تعزیه بعدازاینکه شمر جنگ و چگونگی کشته شدن شهیدان کربلا را به ابن زیاد گزارش و خلعتی دریافت می کند، به پایان می رسد. برگزاری آئین های متنوع عاشورایی در گیلان نشان از علاقه قلبی مردم این سامان به سرور و سالار شهیدان دارد، مردمی که وارثان آئین های مختلف عاشورایی بوده و با برگزاری همه ساله آن در حفظ و صیانت از آن ها برای انتقال به نسل های بعدی، می کوشند.
همرسانی کنید:

طراحی و پیاده سازی توسط: بیدسان