به گزارش پایگاه اطلاع رسانی لنگرخبر، دلار این روزها حال خوبی ندارد، با اینکه هفته پیش اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس جمهوری دلار 4200 تومانی را ابلاغ کرد، اما در بازار واقعی نرخ ها همچنان اعداد دیگری را نشان می دهد و کسی به عدد 4200 تومان ابلاغ شده توسط دولت توجهی ندارد. در هر حال اوضاع بازار خوب نیست، قیمت ها روی تابلوی صرافی ها 4200 تومان نصب شده، اما اگر قصد خرید داشته باشید، فروشنده (صراف) به شما قیمت 5500 تومان می دهد! سوال اصلی این است چرا دلار یک دفعه گران شد و از کوره در رفت؟ متاسفانه برخی جریانات سیاسی، ژورنال های نزدیک به دولت و حتی مقامات اقتصادی دولتی در هفته های اخیر دلیل گرانی دلار را ناشی از عوامل سیاسی- داخلی دانسته و اصرار و تاکید می کنند که عامل اصلی گرانی دلار، داخلی بوده و منطق اقتصادی ندارد! به عنوان مثال ولی ا... سیف، رئیس کل بانک مرکزی چند روز بعد از 6000 تومانی شدن دلار در مجلس حاضر شد و خطاب به نمایندگان سوال کننده درباره گرانی دلار اعلام کرد: «عامل اصلی گرانی دلار منطق اقتصادی ندارد!» نهاوندیان، معاون اقتصادی حسن روحانی نیز چند روز بعد از گران شدن دلار رسما ادعا کرد عوامل سیاسی- داخلی عامل گرانی دلار است و هیچ منطق اقتصادی وجود ندارد که دلار را گران کرده باشد! اما واقعیت چیست؟ چرا دلار گران شد و چرا دولت قصد دارد عوامل سیاسی- داخلی را دلیل گران شدن دلار اعلام کند و از این مساله چه سودی خواهد برد؟ مشاهدات و اظهارات مقامات دولتی نشان می دهد دولتمردان روحانی از تاریخ گران شدن دلار - از 4700 تا 5150 تومان در عید نوروز- مدام و به کرار از کلیدواژه مشخصی به نام عامل سیاسی- داخلی برای گرانی دلار نام بردند. مشخص است خود دولتی ها می دانند در 4.5 سال اخیر کاری برای اقتصاد نکرده اند و تلنبار شدن کارهای ناکرده و بی توجهی به اصلاح برخی ساختارهای اقتصادی کشور، بالاخره اوضاع بازار را نابسامان خواهد کرد. حالا چه کاری بهتر از اینکه از کلیدواژه های جدیدی با عنوان «منطق اقتصادی نداشتن گرانی دلار» و «گرانی دلار کاملا سیاسی است» استفاده کرده و گرانی دلار را به گردن عوامل غیراقتصادی انداخته اند! و اما چرا گرانی دلار کاملا اقتصادی و دارای منطق اقتصادی است؟ 1- نقدینگی 1500 هزارمیلیارد تومانی بدون شک یکی از دلایل مهم گرانی دلار در هفته های اخیر است. طبق آمارهای غیررسمی، بیش از 80-70 درصد از نقدینگی 1500 هزارمیلیارد تومانی به صورت سپرده در بانک ها بلوکه شده است و دست زدن به ترکیب این سپرده بدون تغییرات ساختاری در اقتصاد، کاری نادرست قلمداد می شود؛ اتفاقی که در اواسط سال 1395 در یک مصوبه دستوری رخ داد و نرخ سود بانکی با ابلاغ رئیس کل بانک مرکزی از حدود 20 درصد و شاید کمی بالاتر به 15 درصد کاهش یافت. با این اتفاق سپرده گذاران بسیاری از پول های خود را از بانک ها خارج کردند و به مکان های دیگری بردند. این کاهش نرخ، باعث افزایش تقاضا برای دلار و موجب شد گرانی دلار وارد فاز جدیدی شود. سوال این است که وقتی بیش از هزارهزار میلیارد تومان از نقدینگی 1500 هزار میلیاردتومانی کل کشور در بانک ها و متعلق به سپرده گذاران است و در صورتی که دولت محترم برای چنین رقمی زیرساخت های اقتصادی را فراهم نکرده (فضای کسب وکار را بهبود نبخشیده است)، سپرده گذار با نقدینگی اش چه کند؟ در کجا سرمایه گذاری کند؟ دولت چه توقعی از سپرده گذار دارد؟ سپرده گذار دنبال سود است و وقتی نمی تواند در فضای نامطلوب کسب وکار کنونی، فعالیت تولیدی انجام دهد، ناگزیر است به سمت بازارهای موازی رفته و سوداگری کند. آیا این عامل اقتصادی نیست؟! 2- پوشش کسری بودجه احتمالی: گرچه دولت های یازدهم و دوازدهم به شدت وجود کسری بودجه خود را انکار می کنند، اما گرانی دلار در پایان سال های اخیر، موضوعی است که حتی انکار دولتی ها را کتمان می کند. دولت در سال های اخیر هرگاه در بودجه جاری خود کم آورده، دلار را کمی گران کرده است؛ اما امسال مثل اینکه این گرانی تمامی ندارد و همچنان دولت به فکر افزایش درآمد و پوشش کسری بودجه خود است. کارشناسان مستقل اقتصادی اعتقاد دارند در صورتی که دولت حاکم در حوزه سیاست های مالی، برنامه ریزی دقیقی نداشته باشد، برای رتق و فتق امور جاری خود مجبور به بی انضباطی مالی شده و نمی تواند بدهی های خود را به طور منظم و دقیق پرداخت و تسویه کرده و ممکن است این رویداد منجر به دستکاری نرخ ارز شود تا از این طریق بتواند کسری بودجه خود را جبران کند. به نظر می رسد یکی از دلایل گرانی دلار در هفته های اخیر همین موضوع است و دولت بدش نمی آید سناریوی افزایش درآمدهای خود را که از اواخر سال 96 آغاز کرده، در سال 97 نیز ادامه دهد. 3- یکی از دلایل گرانی دلار در هفته های پایانی سال 96 افزایش تقاضای ارز کاغذی مسافری است. میزان تقاضای ارز برای مسافرت های خارجی سالانه حدود پنج میلیارد دلار برآورد می شود؛ اما طبق گزارش های غیررسمی، امسال این عدد به مرز 10 میلیارددلار رسیده است (عددی که تاکنون سابقه نداشته) و این موضوع نیز می تواند یکی از دلایل گرانی دلار باشد. 4- تمایل دولت به گرانی دلار: تفکر و اراده اغلب تیم اقتصادی دولت های یازدهم و دوازدهم مبتنی بر گرانی دلار است. مسعود نیلی، ولی ا... سیف، محمد نهاوندیان و محمد شریعتمداری در 4.5 سال اخیر بارها از آزادسازی قیمت ارز دفاع کرده و این اتفاق را برای افزایش صادرات غیرنفتی عاملی مهم ارزیابی کرده اند. دقیقا 24 ساعت قبل از آغاز گرانی های اخیر دلار و شروع افزایش قیمت از 5150 تا 5900 تومان مسعود نیلی، مشاور اقتصادی حسن روحانی در مقاله ای که توسط موسسه نیاوران برای رسانه های کشور توزیع شد، تلویحا از گرانی دلار حمایت کرده و تثبیت نرخ ارز را سیاستی به نفع تولیدکنندگان خارجی دانسته بود. با یک جست وجوی بسیار ساده در اینترنت به راحتی می توان نظرات سایر اعضای اقتصادی دولت روحانی را درباره افزایش قیمت دلار مشاهده کرد. 5- بدون شک یکی از دلایل گرانی دلار عدم تشریح و جایگزینی یک سیاست مدون و منسجم در بازار ارز از سوی بانک مرکزی است. کارشناسان می گویند بانک مرکزی هیچ گونه سیاستی برای بازار ندارد که اگر داشت حداقل تا هفته پیش که دلار 4200 تومانی از سوی معاون اول رئیس جمهوری ابلاغ شد، منتشر می شد. رئیس کل بانک مرکزی بعد از هرگونه شوک قیمتی در کانال تلگرامی خود فقط اذعان می کند جهش قیمیتی موقتی است و به زودی بازار به آرامش می رسد. آیا این ادبیات در شأن سیاستگذار ارزی است؟ هم اکنون مشخص نیست دولت قصد دارد بازار را چگونه مدیریت کند؟ آیا قصد دارد با سیاست دلار 4200 تومانی مدیریت کند؟ پس سیاست نرخ شناور مدیریت شده چه می شود؟! دلار 4200 تومانی تا چه زمانی ادامه خواهد داشت؟ و ده ها سوال دیگر. 6- یکی از دلایل کاهش ارزش پول ملی، وجود تورم در هر اقتصادی است. از ابتدای دولت یازدهم تاکنون بیش از 60 درصد در اقتصاد ایران تورم به وجود آمده است در نتیجه بانک مرکزی باید هر سال نرخ ارز را با توجه به نرخ تورم تعدیل می کرد. این کار باعث می شد فعالان اقتصادی به تدریج خود را با افزایش قیمت دلار مطابقت دهند؛ اما دولت به دلیل پیش رو بودن انتخابات ریاست جمهوری 96 این اقدام را به تعویق انداخت تا آثار سوء آن تا قبل از انتخابات 96 نمایان نشود و توانست با پشتوانه دلارهای نفتی به صورت مصنوعی دلار را چندین سال روی قیمت 3400 تومان تثبیت کند. حالا این فنر رها شده و نمی توان کاری کرد. 7- منفی شدن خالص حساب سرمایه: یکی از دلایل مهم گرانی دلار منفی شدن خالص حساب سرمایه است. طبق آمارهای رسمی کشور، حساب سرمایه بعد از برجام حدود 30 میلیارددلار منفی شده است. اگرچه بانک مرکزی سعی کرده در ماه های پایانی سال 96 به دلیل وخامت اوضاع، عدد حساب سرمایه را منتشر نکند، اما با استخراج و تحلیل برخی آمارهای غیررسمی می توان اذعان کرد حساب سرمایه کشور در پایان سال 96 حدود 30 میلیارددلار منفی شده است. حساب سرمایه نشان دهنده میزان سرمایه ورودی و خروجی کشور است. اگر این حساب مثبت باشد نشان دهنده افزایش سرمایه گذاری خارجی است و اگر منفی باشد نشان می دهد روند جذب سرمایه گذاری خارجی معکوس بوده و به عبارتی روند جریان سرمایه به سمت خارج از کشور بوده است. 8- منفی شدن تراز تجاری: طبق آمارهای رسمی گمرک، تراز تجاری کشور در پایان سال 96 حدود هفت میلیارد دلار منفی شده است، یعنی واردات هفت میلیارد دلار بیشتر از صادرات است و این موضوع نشان می دهد ارزی که از کشور خارج شده هفت میلیارد دلار بیشتر از آن چیزی است که وارد کشور شده. 9- دلاریزه شدن اقتصاد ایران: یکی از دلایل اهمیت دلار در اقتصاد ایران، دلاریزه شدن اقتصاد ایران و میزان وابستگی به این ارز خارجی است. شواهد و آمارها از درجه وابستگی به دلار نشان می دهد دولت حسن روحانی برای کاهش وابستگی اقتصاد ایران از دلار، کوچک ترین قدمی برنداشته است. با اینکه کارشناسان اقتصادی بارها نسبت به دلاریزه شدن اقتصاد ایران و تجارت با دلار هشدار داده اند، اما متاسفانه باید اذعان کرد اقتصاد ایران هم اکنون بیشترین وابستگی را به دلار دارد و به همین دلیل با کوچک ترین اتفاقی، حال و روزش ناخوش می شود. اما سوال این است تا چه زمانی می توان با چنین روندی ادامه داد؟ چرا بعد از گذشت 40 سال از پیروزی انقلاب اسلامی، همه کالاها را با دلار را می خریم و با دلار می فروشیم؟ چرا بعد از اتفاقات ناگوار مذکور، رئیس کل بانک مرکزی، تازه و آن هم بسیار منفعلانه، برای جایگزینی یورو به جای دلار طرحی ناقص تدوین کرد؟ آیا نباید این اتفاق زودتر از اینها رخ می داد؟! به نظر می رسد وزنه عوامل اقتصادی در ماجرای گرانی دلار بسیار پررنگ تر و بیشتر از وزنه سیاسی است. اگرچه موضوع برجام و سخت تر شدن نقل و انتقال پول در ماه های اخیر و نزدیک شدن به 22 اردیبهشت، می تواند یکی از دلایل گرانی دلار باشد، اما واقعیت این است که دلیل اصلی گرانی دلار سوءمدیریت دولت است نه عوامل سیاسی- داخلی و خارجی! پس بهتر است برای فرار از پاسخگویی از عملکرد چندساله مان، آدرس اشتباه به افکارعمومی ندهیم.