آیت الله سیدمحمدحسن مرتضوی لنگرودی را بهتر بشناسیم + عکس و فیلم

به گزاش پیاگاه اطلاع رسانی لنگرخبر، آیت الله سیدمحمدحسن مرتضوی لنگرودی یکی از عالمان جهان تشیع است که در طول عمر با برکت خود خدمات زیادی را از خود به یادگار گذاشته اند.

در ادامه گوشه ای از زندگانی این عالم بزرگ را مطالعه کنید:

زادگاه و زادروز و دوران دانش‌اندوزی

در 23 صفر الخیر 1350 هجری قمری در زمین پاک و هوای صاف نجف اشرف در خانواده‌ای شکوهمند که به فضیلت و سیادت اشتهار داشت، پا به عرصه‌ی وجود گذاشت.[1]او ملقب به «عبدالامیر» گردید.

پدر و مادر متقی و پرهیزگار در نکوداشت و حسن تربیت فرزند دل بند خویش در دین‌داری و دانش‌پژوهی، از دل‌وجان کوشیدند.

در نجف اشرف، قرآن خواندن و نوشتن را نزد مرحوم آقا شیخ عبدالله تبریزی و آقا شیخ موسی آموخت و از همان خردسالی تحت تربیت پدر، انس با نماز و دعا و بیداری سحر را تجربه کرد و درخت علم و تقوا بر سرش سایه افکند. او دوران کودکی را در سایه‌ی پدر و پرورش مادر گذراند.

والد معظم له آیت‌الله سید مرتضی(ح 1306 ـ 1383 هجری قمری)

پدر معظم له فقیهی از بزرگان علمای زمان و از تبار نیکان و از دانش‌آموختگان حوزه‌ی علمیه‌ی نجف بود که سال‌ها از محضر درس پرفیض آیات عظام محمدحسین نائینی و سید ابوالحسن اصفهانی و آقا ضیاءالدین عراقی استفاده‌ها برد تا این‌که در شمار شاگردان بزرگ آنان درآمد و از عالمان طراز اول استان گیلان و مراجع تقلید آن خطه‌ی عالم خیز محسوب شد.

حلقه‌ی درسش سال‌ها مجمع فضلا و فرزانگانی بود که از علم و معرفت استاد خویش کسب فیض می‌کردند. آثار علمی چندی از ایشان به یادگار مانده است.

آن عزیز به برخورداری از سلامت نفس و قلب سلیم و حسن سیرت و صورت و مکارم اخلاق و لطف گفتار و حسن کردار موصوف بود. سخنش هدایت‌گر، درسش عالم پرور، موعظه‌اش اثرگذار و نصیحتش آرام‌بخش همگان بود. آن بزرگوار در نهضت مشروطه، فعالیت چشم‌گیری داشته است. به همین خاطر، پس از انحراف مشروطیت از مسیر خود، از آن‌همه تلاش، اظهار پشیمانی می‌کرده است. نیز از اولین اقدام کنندگان در امضای اعلامیه‌ای بود که از سوی علما و مراجع در مخالفت با لایحه‌ی ایالتی و ولایتی تنظیم شد. روح بلند این فقیه مبارز پس از حادثه‌ی خونین پانزدهم خرداد 1342 هجری شمسی در نوزدهم صفر 1383 هجری قمری به ملکوت اعلی پر کشید. پیکر پاک و مطهرش دریکی از حجرات صحن عتیق کریمه‌ی اهل‌بیت، سلام‌الله علیها، با تجلیل فروان به خاک سپرده شد. خدایش در درجات عالی بهشت و جوار صالحان و امامان معصوم، علیهم‌السلام، پذیرا باشد.[2]

از شمار دو چشم، یک تَنْ کم

وز شمار خرد، هزاران بیش

این فقیه فرزانه چهار فرزند پسر صالح و دین‌مدار از خود به یادگار گذاشت که همه در سلک عالمان دین‌اند: حضرت آیت‌الله معظم حاج سید محمدحسین مرتضوی لنگرودی مؤلف الرسائل التسع فی مسائل فقهیه استدلالیه.[3]

حضرت استاد حاج سید محمدحسن مرتضوی لنگرودی، رحمةالله علیه، که در این مقاله بازندگی ایشان آشنا می‌شوید.

مرحوم حاج سید مهدی مرتضوی لنگرودی(1352 هجری قمری).[4]

مرحوم حاج سید محمدعلی مرتضوی لنگرودی(1354 – 1416قمری)[5]

 

بالش و پرورش

استاد پس از هجرت به ایران در سال 1361، در تهران مستقر شد. چندی به مدارس جدید رفت و پس‌ازآن، علوم پایه را که جایگاه مهمی در فرهنگ آموزش اسلامی دارد، فراگرفت و در مدتی کوتاه نیازهای خود را از علوم صرف، نحو، منطق، معانی، بیان، بدیع به پایان رسانید. سپس با عزمی راسخ و بینشی روشن، توجه خود را به رشته‌ی فقه و اصول و معقول معطوف ساخت.

معالم و قوانین شرح لمعهرا نزد مدرسان مشهور و برجسته آموخت. سپس در سطوح وُسْطی و عالیه از افادات علما و بزرگان آنجا خوشه‌چینی کرد. سطوح عالی (رسائل و مکاسب و کفایه) را نزد ژرف‌نگرانی مانند والد بزرگوارشان و حضرات آقایان سید احمد شهرستانی و شیخ اسماعیل چاپلاقی و سید جلال حیدری و شیخ احمد سعیدی و دیگران حاضر شد و بهره برد.

در محضر هدایت

آنگاه برای آموختن حکمت و فلسفه به حلقه‌ی درس شرح منظومه سبزواری حکیم متأله مرحوم استاد محیی الدین الهی قمشه‌ای و درس شرح اشارات محقق طوسی و هیئت فارسی و شرح چغمینی علامه ذوفنون مرحوم حاج میرزا ابوالحسن شعرانی پیوست.

در سال 1373هجری قمری برای تداوم تحصیل و فراگیری بیش‌تر به همراه والد مجتهد خود به شهر جهاد و اجتهاد، قم، مهاجرت کرد و در حوزه‌ی مرکزی قم با فراغ بال و جدیت تمام به درس خارج شرکت کرد و پایه‌های علمی خویش را استوار ساخت.

در این مقطع، هشت سال از درس خارج فقه استوانه‌ی فقاهت و تقوا مرحوم آیت‌الله‌العظمی بروجردی و فقه و اصول والد معظم و خارج اصول آیت‌الله‌العظمی حاج‌آقا روح‌الله موسوی خمینی ـ که مرتبت بلند علمی او برای انبوه شاگردان درسش و علما و فضلای حوزه، زبان زد بود ـ شرکت کرد.

نیز از درس فقه آیت‌الله‌العظمی گلپایگانی و فقه آیت‌الله‌العظمی سید محمد محقق داماد و اصول و معاملات آیت‌الله‌العظمی میرزا هاشم آملی و مقدار کمی هم خارج اصول مرحوم آیت‌الله‌العظمی اراکی، شرکت کرد.

نیز در دروس حکمت متعالیه و تفسیر و تمهید القواعد و معاد بحارالانوار حکیم متأله و مفسر کبیر آیت‌الله علامه طباطبایی، رضوان‌الله علیه، حضور جدی داشت.

سعی داشت از هر فرصتی بهترین استفاده را بکند. این استاد معظم، در مدت کوتاهی که در نجف اشرف حضور داشتند، در درس‌های آیات عظام سید محسن حکیم، سید ابوالقاسم خویی، سید محمود شاهرودی نیز شرکت داشته‌اند.

هر یک از این استادان، سهمی خاص در تربیت و تعلیم این روحانی عالی‌قدر داشتند. دقت نظر و پافشاری بر فهم متون و قوت استدلال و متانت علمی و پشتکار و حریت علمی و التزام به لوازم ادله‌ی عقلی و تقوا و وارستگی و آزادمنشی و غیرت دینی وی، از آثارِ ارجمند شاگردی استاد در مکتب این مدرسان و اساتید نامور بود.

[gallery columns="1" size="large" ids="73395"]

 

بر بلندای اجتهاد

سرانجام پس از تلاش پیگیر، حضور در محفل علمای برجسته وامداد الهی سید محمدحسن به مقام والای اجتهاد رسید و بر بلندای قله‌ی استنباط احکام شرعی جای گرفت. این، موهبتی است که تنها شماری از حوزویان آن را کسب می‌کنند.

هم بحثان و معاشران

حضرت استاد در طول دوران تحصیل با علمای بسیاری در دوره‌های مختلف، رابطه‌ی نزدیک داشتند و با تنی چند از بزرگان هم بحث بودند که نام شریفشان را در زیر می‌آوریم:

حضرات آیات عبدالله جوادی آملی؛ هاشم تقدیری(ره)؛ جلال طاهر شمس گلپایگانی(ره) [استاد این نویسنده]؛ ابراهیم امینی؛ فاضل کرمی زنجانی.

بر کرسی تدریس

استاد به‌موازات تکمیل مدارج بالاتر، به شیوه‌ی رایج حوزه‌های علمی، کار تدریس را آغاز کرد و گروهی از طلاب را با تدریس خود بهره‌مند ساخت. در سال 1395 هجری قمری شروع به بحث خارج کرد. در فقه، کتاب العروه الوثقیو در اصول، تقریرات درسی اصول استاد عظیم‌الشأن خود حضرت امام را که بر محور کفایه الاصولبود، موضوع بحث قرار داد و حتی در دوران نقاهت، از آن دست نکشید. اینک نام شماری از شاگردان استاد را یادآوری می‌کنیم:

حضرات حجج‌اسلام سید حسن ابطحی؛ احمد قدسی مازندرانی؛ مهدی مقدسی؛ عباس اسماعیلی یزدی؛ حسین گنجی اشتهاردی؛ مهدی حسینیان قمی؛ سعید داودی؛ مهدی رستم نژاد؛؛ محمد مصدق یزدی؛ هادی محمودی یزدی؛ محمد هاشم محمدیان؛ صداقت بوشهری؛ محمد حکیمیان؛ مهدی مصدق؛ محمدرضا رهنمایی شهرضایی؛ علی‌رضا رحیمی گلستانی؛ سید محمدرضا مرتضوی لنگرودی؛ علی عاصمی؛ محمد عاصمی؛ سید مهدی حسینی یزدی؛ محسن صدری مطهر همدانی؛ سید طاهر غفاری ارومیه‌ای؛ سید محمد مرتضوی لنگرودی؛ سید مهدی مجیدی نظامی؛ سید محمد مجیدی نظامی؛ احمد احمدی لنگرودی؛ محمدتقی قندی تهرانی؛ سید حسن حسینی پناه اردستانی؛ محمود خالقی زرنده؛ مسیح توحیدی اصفهانی؛ علی بهشتی معز؛ محمد ابوالحسن نجفی؛ ناصر باقر بید هندی؛ محمدی همدانی؛ سید محمدباقر بنی سعید؛ سید محمود بنی‌هاشمی؛ سید مهدی موسوی؛ الهی؛ محسن فقیهی.

برخی از شاگردان استاد در سطح، حضرات حجج‌اسلام علی‌اکبر سیفی مازندرانی، علی‌اکبر حسنی لنگرودی، علی زمانی شهرضایی، سیف‌الله عبدالکریمی، حسن دهگان لنگرودی هستند.

مشایخ اجازه‌ی استاد

کسانی که به استاد اجازه روایت داده‌اند عبارت‌اند از:

1 ـ حضرات آیات عظام سید شهاب‌الدین مرعشی نجفی

2 ـ سید محسن حکیم

3 ـسید محمدرضا موسوی گلپایگانی

4 ـسید مرتضی مرتضوی لنگرودی

5 ـ، شیخ محمدعلی اراکی

6 ـشیخ آقابزرگ تهرانی

7 ـسید احمد زنجانی

8 ـ میرزا هاشم آملی

9 ـ سید محمدحسین طباطبایی

10 ـ سید مصطفی صفایی خوانساری

11 ـ سید احمد شهرستانی

12 ـ سید عبدالحمید هاشمی خویی

 

[gallery columns="1" size="large" ids="73396"]

 

در محراب نماز

حضرت استاد از سال 1389هجری قمری امامت مسجد سلماسی قمرا عهده‌دار بودند. و هرروز سه وعده (صبح و ظهر و شب) اقامه‌ی جماعت می‌کردند. روحانیان باتقوا و اهالی محل در نماز ایشان شرکت می‌جستند. استاد به نوافل و تعقیبات اهمیت خاصی می‌داد و پادرد ایشان هم نمی‌توانست مانعی در این راه ایجاد کند. استاد در پاره‌ای شب‌ها، مخصوصاً شب‌های شنبه، بحث‌هایی در اصول و معارف اسلام در این مسجد داشته‌اند. پس از ایشان، فرزند برومند و داماد گرامی‌اش استاد فقیهی در این مسجد مشهور، اقامه‌ی جماعت دارند.

سرپرستی مدرسه‌ی علمیه

سرپرستی و تربیت طلاب مدرسه‌ی علمیه‌ی آیت‌الله لنگرودی، یکی دیگر از فعالیت‌های ثمربخشی بود که استاد بدان اشتغال داشت.

اخلاق و منش استاد

استاد راحل، قامتی میانه‌بالا و استوار و قیافه‌ای موزون و نورانی و ملکوتی داشت. بسیار بی‌آزار، باصفا، سلیم‌النفس، خوش‌خو، بی‌هوا بود. استاد نه‌تنها الگو و اسوه برای عموم مردم بود که خواص نیز از رفتار و اخلاق پسندیده و تقید اخلاق عملی او درس‌ها گرفته‌اند. رفتار و عملش بیش از بیانش دعوت‌کننده به ایمان و پارسایی و حق‌طلبی و حق‌گویی بود. مانند رسول خدا، صلی‌الله علیه واله، در برابر دین باوران، فروتن و خاضع بود. به تهجد و نوافل و مستحبات و راز و نیاز و دعاها، توجه خاصی داشت. جداً شیفته و علاقه‌مند خاندان گرامی پیامبر اعظم و امامان هدایت، علیهم‌السلام، بود. در احیای نام اهل‌بیت، علیهم‌السلام،به جان می‌کوشید و نسبت به مکتب اهل‌بیت، علیهم السّلام، متعبد بود. به درس و بحث و مطالعه اهتمام فوق‌العاده‌ای داشت. از آن وارستگانی بود که هوای نفس را در خویش کُشته بود.

جامع علم و عمل و زهد و تشخیص و سلوک صائب و مستقیم و بدون انحراف بود و در تمامی دوران حیاتش کوشید که با پاک‌دامنی و زهد و سادگی زندگی کند و هرگز دامان پاک خویش را به آلودگی‌ها و جاذبه‌های دنیایی نیالاید. او درزمینهٔ ی تزکیه و آراستگی نفس، با صفات پسندیده و ویراستگی از رذایل ریاضت‌ها کشیده بود. ایمان، اخلاص، توکل، تواضع، تسلیم، شکیبایی، حجب و حیا، از ویژگی‌های آن بزرگ‌مرد بود.

ایشان از جوانی به مناسبت ملکات عظیم اخلاقی و قول راسخ و عمل صادق و زهد کامل در میان اشخاصی که با ایشان مصاحبت نزدیک داشتند، به‌ویژه نزد منسوبان و شاگردان، از محبوبیتی خاص و مقامی والا و احترامی در خود برخوردار بود. بزرگان نیز ارزش می‌نهادند، دوستش داشتند و نامش را به‌خوبی و زیبایی می‌بردند و اخلاق نیکش را می‌ستودند. حضرت استاد هم دیگران را تکریم می‌کرد و حتی برای شاگردان خود قیام می‌کرد و گاه از آنان دل‌جویی می‌کرد و در صله‌ی رحم کوشا بود و از مرزهای اعتقادی و باورهای اصیل مذهب حق دفاع می‌کرد.

امید آن‌که دیگربار حوزه‌ها مردانی چون لنگرودی بپروراند.

تندیس تواضع

تواضع و فروتنی استاد زبان زد حوزویان و دانشوران دینی است. داستان‌های زیادی هم در این باب از ایشان دیده‌ایم.

استاد در محافل و مجالس، جلوی افرادی برمی‌خاست در ایام بیماری که ناگزیر بر روی صندلی می‌نشست، هنگام ورود اشخاص، مرتب عذرخواهی می‌کرد. اگر دوستان دوران تحصیل به دیدنش می‌آمدند، علی‌رغم سختی، به احترام آنان روی زمین می‌نشست.

ذاکر حق بود

او به‌حق، مصداق این فراز از دستورالعمل علّامه غروی به یکی از شاگردانش بود که: «هر کس خداخواه است، باید همیشه حاضر مع الله باشد و زبان او از ذکر او و قلب او از یاد او خالی نباشد.»

مونس سـجـاده و ذکر خـدا

اهل ذکر و اهل خلوت، اهل‌حال

هـمدم تسبیح و قـرآن و دعا

فارغ از دنیای پوچ قیل‌وقال

 

احترام به استاد

احترامی که ایشان به استادان خود ازجمله حضرت امام خمینی، رضوان‌الله علیه، می‌گذاشت، موردتوجه و عنایت شاگردان و اطرافیانش قرارگرفته بود. ایشان معتقد بود افکار حضرت امام، در حوزه، مهجور است و لذا مباحث اصول خود را بر محور جواهر الاصولـ که تقریر درس حضرت امام بود ـ قرار داد.

پرهیز از اسراف

استاد از اسراف جداً پرهیز داشت و می‌فرمود: «دوری ما از اسراف، به خاطر فرمان خداوند است».

همسر و فرزندان

استاد در بیست‌ودوسالگی با کریمه‌ی آیت‌الله حاج شیخ محمدعلی حائری کرمانی[6]وصلت کرد. ثمره‌ی ازدواج ایشان، یک فرزند ذکور و سه دختر بود که هر یک کمالاتی دارند.

بازماندگان

از استاد بزرگوار، فرزند ذکوری به نام حجت‌الاسلام‌والمسلمین سید محمد باقی‌مانده که خلف الصدق و وارث شایسته‌ی صفات عالی و ملکات فاضله و ملکات چشم‌گیر پدر است. ایشان علاوه بر تألیف و اهتمام در نشر آثار والد و اقامه‌ی جماعت به‌جای پدر در مسجد سلماسی، در دانشگاه میمه اصفهان به تدریس فقه و اصول می‌پردازد.

همچنین دامادهای معزز و مکرمی دارد که در سلک مقدّس روحانیت هستند و عمر عزیز خویش را مانند استاد در تعلیم و تربیت می‌گذراند و منشأ خیرات و برکات در جامعه‌اند.

1 ـ حضرت حجةالاسلام والمسلمین حاج سید محمدرضا (صدرالدین) مرتضوی لنگرودی

2 ـ حضرت حجةالاسلام والمسلمین حاج شیخ محسن فقیهی از اساتید محترم حوزه‌ی قم

3 ـ حضرت حجةالاسلام والمسلمین حاج سید محمدباقر فقیه موسوی گلپایگانی(آیت‌الله زاده‌ی گلپایگانی)

غروب آیت فضیلت

آیت الله سیدمحمدحسن مرتضوی لنگرودی پس از عمری بابرکت و پر معنویت وتوام با تلاش برای جلب رضای خالق در عصر روز جمعه 16 دی‌ماه 1384 شمسی برابر با ششم ذوالحجه سال 1426 قمری هم‌زمان با افول خورشید طبیعت و بر اثر سکته، آفتاب وجود استاد غروب کرد و روح غربت نصیب این ستاره‌ی آسمان فقاهت و اخلاق در سن 76 سالگی به خاموشی گرایید و به میهمانی پر سرور و شور عرشیان رفت. عارف ربانی و فقیه صمدانی آیت‌الله‌العظمی محمدتقی بهجت، رضوان‌الله علیه، بر پیکر پاکش نماز گزارد. در جوار مرقد مطهر کریمه‌ی اهل‌بیت حضرت فاطمه معصومه، سلام‌الله علیها، در پایین محراب مسجد شهید مطهری(بالاسر) دفن شد. در مراسم تشییع و تدفین او، علمای بزرگ و شخصیت‌های فرهنگی شرکت کردند و مجالس ترحیم او را به خاطر عظمت مقام علم و دانش و به احترام خاندان بزرگ روحانیت ارج نهادند.

 

مراسم تشییع و تدفین حضرت آیت الله العظمی مرتضوی لنگرودی

برای نمایش بزرگتر بر روی تصاویر کلیک کنید

[gallery ids="73397,73398,73399,73400,73401,73402,73403,73404"]

[playlist type="video" ids="73411"]

 

اقامه نماز توسط حضرت آیت الله سید محمد حسن مرتضوی لنگرودی در مسجد سلماسی قم

[video width="704" height="576" flv="http://dl.langarnews.ir//uploads/2014/12/لحظاتی-ملکوتی-در-محضر-آیت-الله-لنگرودی.flv"][/video]

 

قدر زر زرگر شناسد، قدر گوهر گوهری

بعد از ارتحالش، مجلس‌های ختم و عزاداری برپا گردید. شاعرانی چند سوگ سروده‌هایی انشاد کردند.

تو رفتی و خیالت ماند در دل چنان کز کاروان آتش به منزل

خداوند روح پرفتوح استاد بهشت آشیان را با موالیان معصومش، علیهم‌السلام، که عمر خود را درراه آنان باخته است ـ محشور دارد.[7]

نمونه‌ای از پیام‌های تسلیت

بزرگان بسیاری به مناسبت ارتحال استاد پیام تسلیت دادند که برخی از آن‌ها به شرح ذیل است:

 

رهبر معظم انقلاب حضرت آیت الله خامنه ای برای رحلت ایشان پیام زیر را صادر نموده بودند:

بسم‌اللَّه‌الرّحمن‌الرّحیم.
درگذشت فقیه پرهیزگار مرحوم آیت اللَّه آقاى حاج سید محمد حسن مرتضوى لنگرودى را به بیت معظم لنگرودى و به خانواده و فرزندان مکرم ایشان و نیز به اعلام و فضلاى حوزه‌ى علمیه‌ى قم بویژه دوستان و ارادتمندان ایشان تسلیت مى‌گویم و علو درجات این روحانى عالى‌قدر را که از شاگردان و تربیت‌شدگان علمى امام راحل بزرگوار بودند از خداوند متعال مسألت مى‌نمایم.
سید على خامنه‌اى.
۱۷/دى/۱۳84 ( ۵ ذی الحجه ۱۴۲۶ ق)

 

آیت‌الله‌العظمی حاج شیخ لطف‌الله صافی گلپایگانی در پیام تسلیت خود از استاد این‌گونه یادکرد:

فقیه سعید از فقهای جلیل‌القدر و اساتید و استوانه‌های نامدار حوزه و صاحب فضایل ممتاز و خصائل «مرضیه‌ی اخلاقی و زهد و تقوا بود و عمر بابرکت خود را در تألیف و تحقیق و تدریس سپری کرد. فقدان چنین شخصیت ارزشمندی ضایعه‌ای جبران‌ناپذیر است. رهبر فرزانه‌ی انقلاب، ایشان را فقیهی پرهیزگار معرفی کرد.

مانا باد یادش! پایا باد راهش! خاطره معطرش به صفحه تاریخ، ماندگار باد»! آمین.

 

آیت‌الله‌العظمی حاج شیخ لطف‌الله صافی گلپایگانی

 

آیت‌الله‌العظمی حاج شيخ لطف‌الله صافي گلپایگانی در پيام تسليت خود از استاد این‌گونه یادکرد:فقيه سعيد از فقهاي جلیل‌القدر و اساتيد و استوانه‌های نامدار حوزه و صاحب فضايل ممتاز و خصائل «مرضیه‌ی اخلاقي و زهد و تقوا بود و عمر بابرکت خود را در تأليف و تحقيق و تدريس سپري کرد. فقدان چنين شخصيت ارزشمندي ضایعه‌ای جبران‌ناپذیر است.

 

آثار مکتوب جاودان

حضرت استاد سال‌ها در راه تدریس و تحقیق و تتبّع گام برداشت و برای نشر علوم اسلامی همتی وافی گماشت و از غور در دریای معارف به گوهرهای ارزشمندی دست‌یافت و آثار ارجمندی به یادگار گذاشت:

1 ـ الدّرالنضید فی الاجتهاد والتقلید. دو جلد است. شرحی مبسوطی است بر هفتادودو مسئله‌ی العروةالوثقیدر تقلید، به‌اضافه‌ی مسائل مربوط به اجتهاد و احتیاط که در العروةالوثقی نیامده است.

2 ـ کتاب الطهاره. شرح مبسوطی است بر عروه به‌استثنای دمای ثلاثه و آداب و سنن

3 ـ کتاب الصلاه. دو جلد است. شرحی بر کتاب صلاةو صوم از العروةالوثقی تا مبحث اذان و اقامه است.

4 ـ کتاب الصلاه. تقریر درس استادش آیت‌الله بروجردی که از مبحث قرائت شروع‌شده است.

5 ـ کتاب الخمس. تقریر درس استادش آیت‌الله بروجردی است.

6 ـ رسالةفی القضاء. تقریر درس مرحوم آیت‌الله بروجردی است.

7 ـ رسالةفی الطهاره. تقریر درس مرحوم آیت‌الله بروجردی است.

8 ـ جواهر الاصول. تقریر درس استادش حضرت امام از مباحث الفاظ تا مبحث اشتغال است. این کتاب چاپ‌شده است.

9 ـ الدرر الملتقاط فیما یتعلق بالتقلید والاجتهاد. تقریر درس حضرت امام خمینی(ره) است.

10 ـ رسالةفی تعارض الادلةوتخالفها. تقریر درس امام راحل است.

11 ـ رسالةفی قاعدتی الفراغ والتجاوز. تقریر درس حضرت امام است.

12 ـ رسالةفی اصالةالصحةفی عمل الغیر. تقریر درس حضرت امام خمینی(ره) است.

13 ـ رسالة فی القرعه. تقریر درس حضرت امام است.

14 ـ رسالة فی قاعدة الید. تقریر درس حضرت امام است.

15 ـ المسائل المستحدثة

16 ـ تعلیقه بر کفایه الاصولآخوند خراسانی

17 ـ حواشی بر رسایل شیخ اعظم انصاری

18 ـ توضیح المناسک

19 ـ الذریعة الی التقی. تعلیقه بر العروة الوثقی، از ابتدای مسئله‌ی تقلید تا نماز جماعت، به‌استثنای مسائل دما ثلاثه است.

20 ـ وجیزةفی تعیین الفجر فی اللیالی المقمرة. در این رساله برخلاف نظر مبارک حضرت امام، مشی کرده و نظریه مشهور را به اثبات رسانده است.

21 ـ الحجةالعلیا فی ولایه الفقهاء

22 ـ جامع شتات المسائل

23 ـ رسالةفی علائم البلوغ

24 ـ الفوائد الرجالیة

25 ـ نوادر الاثر فیما یتعلق بالامام الثانی عشر (عج)

26 ـ وفیات الاعلام. درباره‌ی اعلامی است که از سال 1350 هـجری قمری که سال ولادت استاد بوده است، تاکنون وفات کرده‌اند.

27 ـ اللئالی المنثوره. 2 جلد است.

28 ـ توضیح المسائل. چاپ‌شده است.

29 ـ لب اللباب فی طهارة اهل الکتاب. به چاپ رسیده است.

30 ـ الوجیزةفی اسناد مرویات الائمه، علیه‌السلام.

از میان این کتب تنها الوجیزهو الدر النضید، وجیزة فی تعیین الفجر فی اللیالی المقمره، جواهر الاصول، لب اللباب، توضیح المسائلو توضیح المناسک چاپ شده است. برخی از آثار نیز ناتمام است.

 

 

منابع:

[1].نسب شریف استاد با جهل و چهار واسطه به امام سجاد، علیه‌السلام، منتهی می‌شود.

[2].برای اطلاع بیشتر ر.ک: چهره‌ای از زندگانی حضرت آیت‌الله لنگرودی از علامه واصف (قده)؛ گنجینه‌ی دانشمندان، ج 2، ص 248؛ تربت پاکان قم، ج 4، ص 1995؛ در سایه‌ی کریمه؛ آثار الحجه، ص 73، بزرگان تنکابن، ص 331؛ مؤلفین کتب چاپی، ج 6، ص 149؛ فرهنگ فارسی معین، ج 6، ص 1824، تاریخ حکما و عرفای متأخر، صدر المتألهین، ص 68. ستارگان حرم، ج 13، ص 30؛ معجم رجال الفکر و الادب فی النجف، ج 3، 1132؛ پیشینه ی تاریخی و فرهنگی لاهیجان و بزرگان آن، ص 847؛ نقش آفرینان، ج 5، ص 103؛ مع علماء النجف الاشرف، ص 475؛ سیمای لنگرود، ص 168، یادنامه ی حکیم لاهیجی، ص 590 – 591.

[3].درباره این فقیه بزرگوار نک: الرسائل التسع. مقدمه.

[4].درباره ایشان نک: گنجینه ی دانشمندان، ج، ص، شاعری در مشعر عارفی در عرفات.

[5].درباره ایشان نک: تربت پاکان قم، ج 3، ص 1773.

[6].شرح حال این مرد بزرگ، در منابع بسیاری آمده است. و راقم سطور مختصری از آن را در کتاب «در سایه کریمه» آورده است.

[7].برای دریافت اطلاع بیش تر ر.ک: آثار الحجه؛ گنجینه ی دانشمندان، ج 9؛ فصلنامه ی حوزه شماره مسلسل 55؛ اسوه پاکان از استاد حسینیان قمی.