برای غربی ها مدل حکومتی در منطقه بسیار حائز اهمیت است. برای غربی ها مدل پادشاهی بیشتر با منافعشان در منطقه همخوانی دارد. ظهور و نفوذ مدل مردم سالاری دینی در منطقه از سوی ایران به صورت طبیعی با واکنش آمریکا و دیگر کشورهای مخالف این مدل روبه رو می شود. یکی از این واکنش ها، تلاش برای انسداد حوزه ی نفوذ آن است.




در طول بیش از سه دهه ای که از پیروزی انقلاب اسلامی ایران می گذرد، آمریکا و به طور کلی جبهه ی غرب، برای شکست این انقلاب، به طرق مختلف متوسل شده است. تحریم و فشار اقتصادی، بزرگ ترین ابزار آن ها در دهه های اخیر بوده است. اما از آغاز هزاره ی سوم میلادی، استفاده از ابزار تروریسم نیز به جمع ابزارهای آمریکا در برابر ایران افزوده شده است. در این ارتباط، رهبر انقلاب ایران بارها نسبت به این امر روشنگری کرده اند.


از جمله اینکه حضرت آیت الله خامنه ای در سخنرانی روز عید غدیر، بروز جریان تکفیری در عراق، سوریه و برخی کشورهای دیگر را حاصل برنامه ریزی مستکبران برای ایجاد اختلاف در میان مسلمانان خواندند و افزودند: آن ها القاعده و داعش را برای تفرقه انگیزی و «مقابله با جمهوری اسلامی» ایجاد کردند، اما اکنون دامن خودشان را گرفته است. ایشان با اشاره به حوادث جاری در منطقه افزودند: نظر دقیق و تحلیلی به این حوادث نشان می دهد آمریکا و هم پیمانانش در تلاش هایی که به دروغ مواجهه با داعش اسم گذاری کرده اند، بیشتر از آنکه درصدد نابودی نطفه های این جریان باشند، در پی تفرقه انگیزی و ایجاد دشمنی میان مسلمانان هستند. حضرت آیت الله خامنه ای تأکید کردند: هرکسی به اسلام پایبند است و حاکمیت قرآن را قبول دارد، چه شیعه باشد چه سنی، باید آگاه باشد که سیاست های آمریکایی-صهیونیستی، دشمن واقعی و اصلی اسلام و مسلمانان است. رهبر انقلاب، مراقبت و پرهیز کامل از تحریک احساسات فرق دیگر را وظیفه ی مهم همه ی مسلمانان برشمردند و افزودند: شیعه و سنی بدانند هر اقدام یا حرفی، از جمله توهین به مقدسات یکدیگر، باعث حساسیت برانگیزی و آتش افروزی می شود و این قطعاً به سود دشمن مشترک همه ی مسلمانان است. حضرت آیت الله خامنه ای در پایان سخنانشان، با اشاره به شکست همه ی توطئه های زورگویان جهانی در 35 سال اخیر، تأکید کردند: دشمنان این ملت، به فضل الهی، این بار هم شکست خواهند خورد و همه ی مسلمانان که در ایران اسلامی زندگی می کنند، همچنان آگاه و بصیر به وظایف خود عمل خواهند کرد.


در این مطلب، دلایل ایجاد داعش و به طور کلی تروریسم در برابر جمهوری اسلامی ایران بررسی خواهد شد.


شاید برای برخی از پژوهشگران تأکید بر نقش آمریکا در ایجاد تروریسم منطقه چندان قابل قبول نباشد، اما اعترافات هیلاری کلینتون در مورد همکاری آمریکا در شکل گیری داعش را شاید بهترین سند در سال های اخیر در این مورد دانست.


وزیر خارجه ی سابق آمریکا در کتاب خود با عنوان «گزینه های دشوار» اعلام کرده است: من به 112 کشور جهان سفر کرده بودم و با برخی از دوستان این توافق حاصل شد تا به محض اعلام تأسیس داعش، این گروه به رسمیت شناخته شود، اما ناگهان همه چیز فروپاشید. توافق شده بود تا دولت اسلامی (داعش) در روز 5/7/2013 اعلام شود و ما منتظر اعلام تأسیس آن بودیم تا ما و اروپا هرچه سریع تر آن را به رسمیت بشناسیم.


اما سؤال اصلی این است که بنا به گفته ی رهبری، چرا غربی ها داعش را در برابر ایران تأسیس کردند؟ پاسخ به این سؤال را باید در نقش و جایگاه جمهوری اسلامی جست وجو کرد که باعث شده است دشمنان مدل نظام حکومتی ایران به دنبال راه حلی برای شکست این مدل باشند. در اینجا به چند دلیل از این دلایل اشاره می شود.


1.       جایگاه منطقه ای برتر

 

از زمانی که مقامات ایران سند چشم انداز 1404 را ترسیم کردند و بنا بر این سند جایگاه ایران را در رتبه ی نخست منطقه تعریف کردند، تلاش ها و برنامه ریزی های زیادی برای رسیدن به این مهم صورت گرفته است. با نگاهی تطبیقی به کشورهای منطقه ی غرب آسیا، به خوبی می توان جایگاه برتر ایران را در بیشتر حوزه ها حس کرد. مهم ترین شاخصه ای که برای این امر می توان ذکر کرد، ثبات و امنیت داخلی این کشور است.


کشورهایی که خود را به نوعی در منطقه برتر می دانند، نظیر عربستان و ترکیه، در شرایط کنونی، با چالش ها و تهدیدهای امنیتی عمیقی روبه رو شده اند. عربستان با حمایت از تروریست ها و پرورش و تأسیس گروه داعش، اکنون خود را در معرض خطر این گروه می بیند. علاوه بر این، این کشور با قیام استقلال طلبانه ی شیعیان استان های شرقی مواجه شده و در دو بُعد داخلی و خارجی دچار تهدیدات عمیق امنیتی است.







وزیر خارجه ی سابق آمریکا در کتاب خود با عنوان «گزینه های دشوار» اعلام کرده است: من به 112 کشور جهان سفر کرده بودم و با برخی از دوستان این توافق حاصل شد تا به محض اعلام تأسیس داعش، این گروه به رسمیت شناخته شود، اما ناگهان همه چیز فروپاشید. توافق شده بود تا دولت اسلامی (داعش) در روز 5/7/2013 اعلام شود و ما منتظر اعلام تأسیس آن بودیم تا ما و اروپا هرچه سریع تر آن را به رسمیت بشناسیم.





2.      پرچمدار محور مقاومت و الگوی مبارزه با استکبار و استعمار

 

ایران در دهه های پس از انقلاب توانسته است نقش خود را به عنوان کشوری ضد استکبار و استعمار در منطقه نهادینه کند و در این راه، خود را به عنوان الگویی موفق معرفی نماید. این کشور که در طول تاریخ بیشترین صدمات را از استعمار و استکبار دریافت کرده، مبارزه با این دو را در قانون اساسی خود نیز به صورت اصل و قانون درآورده است.


از طرف دیگر، ایران با تشکیل محور مقاومت در منطقه، توانسته است قدرت نرم خود را در سال های اخیر دوچندان کند. وجود محور مقاومت بزرگ ترین کابوس غرب در سال های اخیر در جهان اسلام بوده است؛ چراکه این محور، که از ایران شروع می شود و از سوریه می گذرد و در مرزهای اسرائیل به پایان می رسد، مناطق و نقاط حساس و استراتژیک این منطقه را پوشش می دهد. به همین دلیل، آمریکا و دیگر قدرت های فرامنطقه ای در نقش آفرینی و دخالت در این نقاط، با این محور برخورد کرده و تاکنون آن ها عقب نشینی کرده اند و نیروهای این محور پیروز بوده اند. نمونه ی بارز این امر در سوریه و لبنان اتفاق افتاده است. از سال 2000 میلادی به بعد، تلاش ها برای خلع سلاح حزب الله لبنان به صورت بی سابقه ای تشدید شده است؛ چراکه این گروه بزرگ ترین تهدید نزدیک برای اسرائیل است، اما نه تنها حزب الله لبنان خلع سلاح نشده است، بلکه با ورود به لایه های قدرت لبنان توانسته است خود را تثبیت کند و در سال 2006 نیز در جنگ 33روزه شکست سختی به ارتش اسرائیل وارد کرد.


از طرف دیگر، نمونه ی دیگر که اکنون نیز مسائل آن در جریان است جنگ داخلی سوریه است. این کشور که در محور مقاومت نقش کمر را بازی می کند، از سال 2011 توسط دشمنان این محور مورد حمله قرار گرفته است و با وجود آنکه تروریست های 80 کشور جهان روانه ی این کشور شده اند، نتوانسته اند نظام حاکم در این کشور را ساقط کنند و از سال گذشته، عقب نشینی تروریست ها از مناطق سوریه آغاز شده است.


3.     ارائه ی الگوی رقیب لیبرال دموکراسی در منطقه

 

خاورمیانه را تنها منطقه ای از جهان می دانند که امواج دموکراسی در آن تاکنون نتوانسته است اثربخشی لازم را داشته باشد و این منطقه همچنان از مدل های حکومتی دیکتاتوری و استبداد یا در بهترین حالت، دموکراسی انجمنی نیم بند لبنان استفاده می کند. اما انقلاب سال 1357 در ایران مدلی مردم سالار منطبق با ارزش های اسلامی را به جهان معرفی کرد.


تصور عالمان علم سیاست در این مورد بر این بود که این مدل چندان نمی تواند ثبات داشته باشد و با گذشت چند دهه، کارایی خود را از دست خواهد داد و سرانجام جای خود را به مدل دیگری، که احتمالاً لیبرال دموکراسی مورد نظر غرب است، خواهد داد. اما با گذشت بیش از سه دهه، نه تنها مدل مردم سالاری دینی تضعیف نشده است، بلکه با تکیه بر فقه پویای تشیع، توانسته است برای مسائل روز و نوین پاسخ های متناسبی داشته باشد و این امر این مدل حکومتی را در منطقه به عنوان مدل مطرح و بانفوذ معرفی کرده است.


در مقابل، مدل دموکراسی انجمنی لبنان که دموکراسی وارداتی است، نتوانسته است ثبات و امنیت را در این کشور برقرار سازد و حتی در اجرای اصول اولیه ی خود، یعنی انتخابات و گردش نخبگان نیز با چالش مواجه شده است. نمونه ی آن، خالی ماندن پست ریاست جمهوری لبنان است که تاکنون چندین بار اتفاق افتاده و از چند ماه پیش نیز گروه های سیاسی برای معرفی رئیس جمهور به توافق نرسیده اند و این کشور بدون رئیس جمهور است.

عراق نیز نمونه ی جالب و قابل تأمل دیگری است. نیروهای آمریکایی در سال 2003، با هدف نابودی مدل دیکتاتوری در این کشور و حاکم کردن مدل حکومتی دموکراسی، به این کشور لشکرکشی کردند. اکنون 11 سال از آن زمان می گذرد و این کشور نه تنها به دموکراسی نرسیده است، بلکه در معرض خطر تجزیه نیز قرار گرفته است.


غربی ها که نتوانسته اند تاکنون دموکراسی را در خاورمیانه وارد کنند و در چند نمونه که تست کرده اند به سختی شکست خورده اند، به دنبال حمایت از مدل های پادشاهی در جهان عرب هستند؛ چراکه این مدل حکومتی به خوبی با منافع غربی ها در منطقه همخوانی داشته است و پادشاهان عرب منطقه از متحدین اصلی آمریکا در دهه های اخیر بوده اند.


فرجام سخن: جمهوری اسلامی؛ توجیه ایجاد داعش

 

در بالا تنها چند مورد از دلایل قدرتمندی و برتری ایران در منطقه ذکر گردید. در واقع جمهوری اسلامی با این جایگاه ویژه، حتماً هم مورد حمله ی دشمنانش قرار خواهد گرفت؛ چراکه این کشور در نظام بین الملل، خود را به عنوان کشوری تجدیدنظرطلب معرفی کرده که خواستار برهم زدن نظم موجود و حاکم بر جهان است و طبیعی است که از طرف حافظان این نظم، واکنش هایی نیز بروز کند. از این رو، همان طوری که رهبر انقلاب بیان کردند، مستکبران برای مقابله با قدرت فزاینده ی ایران به عنوان کشوری شیعی، به اقدامات تفرقه افکنانه روی آورده اند و با پررنگ کردن مسئله ی شیعه و سنی، سعی دارند از قدرت کشورهای اسلامی علیه امنیت ایران استفاده کنند.


از این رو، گروه تروریستی داعش را به عنوان نماد این پروژه معرفی کرده اند و این گروه را با آموزه های متعصبانه و تکفیرگرایانه مجهز کرده اند و سعی دارند با این سلاح، ایران اسلامی را که در سه دهه ی گذشته بر استقلال خود در مقابل مستکبران تأکید کرده است، تضعیف کنند. بی شک این دسته از کشورها نمی توانند منطقه ی استراتژیک خاورمیانه را به این سادگی ها از دست بدهند؛ منطقه ای که اهمیت آن تنها به نفت آن نیست، بلکه در سالیان بسیار دور، یعنی زمان امپراتوری رومی ها و ایرانی ها نیز این منطقه همواره محل مناقشه بوده است. این امر به جغرافیای سیاسی این منطقه برمی گردد که به درستی از آن با عنوان «هارتلند» یا «قلب زمین» یاد کرده اند.


ایران خود را به عنوان پرچمدار مبارزه با استکبار و استعمار و حضور خارجی در منطقه معرفی کرده و در این راه نیز موفق بوده است. این امر مورد رضایت مستکبران نیست و آن ها از طرق نظامی نتوانسته اند برای این کشور مشکلی ایجاد کنند. بنابراین استفاده از ابزار تروریسم را در دستور کار قرار داده اند و بزرگ ترین و افراطی ترین نماد تروریسم در شرایط کنونی، گروه داعش است.


از طرف دیگر، آنچه برای غربی ها، به ویژه آمریکا، بسیار حائز اهمیت است شیوه ی حکمرانی و به عبارت دیگر، مدل حکومتی در منطقه است. غربی ها که نتوانسته اند تاکنون دموکراسی را در خاورمیانه وارد کنند و در چند نمونه که تست کرده اند به سختی شکست خورده اند، به دنبال حمایت از مدل های پادشاهی در جهان عرب هستند؛ چراکه این مدل حکومتی به خوبی با منافع غربی ها در منطقه همخوانی داشته است و پادشاهان عرب منطقه از متحدین اصلی آمریکا در دهه های اخیر بوده اند. ظهور و نفوذ مدل مردم سالاری دینی در منطقه از سوی ایران به صورت طبیعی با واکنش آمریکا و دیگر کشورهای مخالف این مدل روبه رو می شود.


در انتها نیز باید گفت که به تعبیر رهبری، هدف مستکبران تضعیف جمهوری اسلامی از طریق داعش و القاعده و دیگر گروه های تروریستی است. امری که نه تنها تاکنون هیچ موفقیتی برای آن ها نداشته است، بلکه ایران توانسته است از این رهگذر، خود را به عنوان پرچمدار مبارزه با تروریسم نیز معرفی کند و بر قدرت نرم خود بیفزاید.*


* لطف الله پرندین، کارشناس مسائل بین الملل؛
همرسانی کنید:

طراحی و پیاده سازی توسط: بیدسان