به گزارش خبرگزاری فارس از رشت، دکتر رضا جعفری سدهی معاون امور اجتماعی اداره کل بهزیستی استان گیلان، در یادداشتی به مناسبت ۱۰ سپتامبر مقارن با ۱۹ شهریور روز جهانی پیشگیری از خودکشی نوشت: روزی و فرصتی برای بازاندیشی و تامل درباره اهمیت موضوع، اسیب شناختی مسیرهای پیموده شده، درس آموزی از تجربیات گذشته و ترسیم مسیر پیش روی به صورت شفاف و مبتنی بر واقعیت در سایه تعامل و همافزایی منابع و ظرفیت ها برای پیشگیری از موارد اقدام به خودکشی و حمایت همه جانبه از بازماندگان و خانواده های آنان.

خودکشی بعنوان یکی از مهمترین آسیب های اجتماعی با گستره جهانی است که هیچ کشوری با هر درجه از رشد و توسعه از آثار و پیامدهای مخرب و زیانبار آن مصون نیست، هر چند حدود ۷۷ درصد از خودکشی ها در کشورهایی با سطح درآمد متوسط و پایین تر رخ می دهد، براساس گزارش سازمان جهانی بهداشت، سالیانه بیش از ۷۰۰ هزار نفر در جهان براثر خودکشی فوت می کنند یعنی وقوع یک خودکشی در هر ۴۰ ثانیه و از این رو بعنوان ۱۰ عامل اصلی مرگ و میر در دنیا شناخته شده است. 

نکته مهمتر آنکه این پدیده در طول دوران زندگی افراد رخ می دهد، با اینحال بعضی از گروه های سنی در معرض ریسک و درجه مخاطره پذیری بالاتری نسبت به سایرین افراد قراردارند بعنوان مثال خودکشی چهارمین عامل منجر به مرگ در گروه سنی ۱۵ تا ۲۹ سال محسوب می شود. به تعبیری می توان گفت که شرایط اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در حال تغییر مداوم مانند تغییر سبک زندگی، افزایش شکاف نسلی، افزایش پدیده مهاجرت و رشد شهرنشینی، گسترش فضای مجازی، عدم توسعه نامتوازن، وقوع انواع حوادث طبیعی و انسان ساخت مانند زلزله، سیل، جنگ ها و تخاصمات نظامی، شیوع بیماری های واگیردار مانند کرونا و غیره سبب اختلال در نظم و یکپارچگی اجتماعی و رشد فردگرایی شده که خود این عوامل سبب بروز انواع آسیب های روانی -اجتماعی از جمله خودکشی می گردد که پیامدهای جبران ناپذیری از جمله از دست رفتن سرمایه انسانی، از هم پاشیدگی خانواده ها، افزایش هزینه های درمانی، حمایتی و مراقبتی، ایجاد روحیه یاس و دلمردگی در بخش مختلف جامعه و غیره می شود؛ بنابراین همانطور که اشاره شد، هر چند خودکشی یک اقدام فردی است و نتیجه تصمیم فردی است که آگاهانه و عامدانه تصمیم می گیرد که به زندگی خود پایان دهد اما در عین حال دارای ریشه های عمیقی در سطوح خرد، کلان و میانی زندگی اجتماعی است لذا برای پیشگیری و کنترل این آسیب نیز باید به مبانی و ریشه های مولد آن توجه عالمانه و سنجیده داشت.

به عنوان مثال با اینکه ارتباط بین خودکشی و اختلال روانی در کشورهایی با درآمد سرانه بالا ثابت شده است لیکن بخشی از خودکشی ها بصورت ناگهانی و در زمان بحرانی بدلیل عدم توانایی مقابله با استرس های زندگی هم چون مشکلات مالی، اختلال در روابط خانوادگی و زناشویی، وجود بیماریهای صعب العلاج و مزمن انجام می شود همان طور که تجربه تعارضات و تنش ها ناشی از خشونت ها، انزوا و کناره گیری از فعالیتهای متعارف و معمول زندگی قویا با خودکشی ارتباط دارد. 

با توجه به انجام بررسی ها و تجربیات ملی و جهانی، می توان خودکشی را در دو مقوله کلی عوامل خطر و عوامل محافطت کننده و راهبردهای پیشگیری متناظر با آن ها دسته بندی کرد که به اختصار اشاره می گردد: 

عوامل خطر: 
الف: سطح فردی
-بیماریهای روانی بویژه اختلال خلقی
-سوء مصرف الکل و مواد مخدر
-سابقه اقدام به خودکشی
-سابقه تروما و خشونت و آزار
-ناامیدی

ب: سطح خانوادگی
-سابقه خانوادگی اقدام به خودکشی
کشمکش ها و تعارضات خانوادگی

پ: سطح اجتماعی
-موانع و محدودیتهای دسترسی به مراقبتهای بهداشتی و سلامت روان
-برچسب های وابسته به رفتارهای کمک خواهی
-فقدان حمایتهای اجتماعی
-دسترسی به ابزارهای کشنده (اقدام به خودکشی) 
-سرایت و تاثیرپذیری از سایر خودکشی ها

عوامل محافظت کننده: 
الف: سطح فردی
-مهارتهای زندگی (مهارتهای سازگاری، مهارتهای کمک خواهی و.) 
-تاب آوری، امید به آینده و احساس حمایت اجتماعی
-باورهای مذهبی و فرهنگی مخالف خودکشی و مقوم صیانت نفس

ب: سطح خانوادگی
-احساس حمایت خانوادگی
-ارتباطات و شبکه ارتباطات قوی خانوادگی
پ: سطح اجتماعی
-دسترسی به خدمات مراقبت و سلامت روان
-احترام و توجه به رفتارهای کمک خواهی
-حمایت اجتماع

نگاهی به آمارهای خودکشی در استان و کشور مبین این واقعیت است که ایران در رتیه کشورهایی با نرخ متوسط به پایین خودکشی در دنیا قرار دارد هر چند که حتی یک مورد اقدام به خودکشی نیز مایه نگرانی است. 

اقدامات راهبردی لازم برای پیشگیری و کنترل خودکشی: 
-ایجاد محدودیت در دسترسی به ابزارها و وسایل خودکشی مانند داروهای روانگردان، قرص برنج و…
-تعامل با رسانه ها و مطبوعات جهت گزارش متعهدانه موارد خودکشی
-توسعه و تقویت آموزش مهارتهای زندگی
-شناسایی زودهنگام گروههای در معرض خظر خودکشی مانند افراد با سابقه اختلال روانی، معتادین، افراد دارای سابقه خودکشی و…
-تشویق مسئولیت پذیری شهروندان جهت گزارش اقدام به خودکشی به سازمانهای امداد و نجات مانند ۱۲۳.۱۱۵ و…
-برنامه مراقبت مستمر و نظامند پس از ترخیص افراد با سابقه خودکشی ناکامل از بیمارستان جهت پیشگیری از اقدام مجدد
-آموزش تخصصی مداوم و به روز کارشناسان خط مقدم مداخله در پیشگیری از خودکشی مانند کارشناسان نظام سلامت، اورژانس اجتماعی و. 
در همین راستا و با توجه به اهمیت موضوع برنامه ریزی و مداخلات تخصصی جهت کنترل و کاهش این آسیب، اقداماتی از سوی بهزیستی استان انجام گرفته است که به اختصار اشاره می شود: 
-انجام بیش از ۸۰۰ مورد ماموریت اورژانس اجتماعی جهت پیشگیری از اقدام به خودکشی در سال ۱۳۹۹
-فراهم کردن زمینه تفاهم نامه چهار جانبه با سایر سازمانها مانند اورژانس پزشکی (۱۱۵) آتش نشانی (۱۲۵) نیروی انتظامی (۱۱۰) به منظور اطلاع رسانی به موقع و اقدام مشترک در شرایط اقدام به خودکشی
-تشکیل کارگروه پیشگیری از خودکشی با مشارکت دستگاههای متولی
- تهیه اطلس آسیب خودکشی در استان
-ارایه خدمات مشاوره ای و روانشناختی رایگان از طریق خط ۱۴۸۰ به گروههای هدف
-برگزاری دوره های آموزشی مداخلات تخصصی در پیگشیری از اقدام به خودکشی

انتهای پیام/۸۴۰۰۸