[ad_1]

خبرگزاری مهر-گروه استان ها- کورش دیباج: در میان خنده ها و هیاهوی می بینمش، در میان زرق و برق و لباس های عطر زده خود نمایی می کند، صدایش در میان هیاهو و شادی نجوای دیگر است، ترانه آشناست، داستان دلدادگی است ولی توان رقابت زرق و برق جمع را ندارد، آوازی شنیدنی در جمع کوران و کران، صدایش را بالا می برد ولی گویا حنجره اش دیگر توان افزایش صدا ندارد، کسی به او نگاه نمی کند، توجه ای در کار نیست تنها پذیرایی او نگاه سرد و بی توجه صورتکان بزک کرده در پوشش لباس های مجلل است، دلسرد نمی شود، می خواند، از عشق می گوید، ولی گویا اویی وجود ندارد، نگاهش غرور دارد، به دخترکی که موهایش را بافته و در کنار پدر و مادرش آخرین تکه پیتزا را می خورد نگاه می کند، نگاه هر دو تلاقی می کند، برای لحظه ای خنده ای بین دو کودک رد و بدل می شود ولی این خنده کجا و آن خنده کجا؟ اسمش را نمی دانم ولی جثه اش به ۹ ساله می خورد، هر چند لباس های کهنه اش توجه آدم را به خود جلب می کند ولی صورت معصومش با درخشش سبز رنگ چشمانش بیشتر توجه آدمی را به خود جلب می کند، آوازش به همراه نواختن ساز پدرش تمام می شود، خبری از تشویق و پرداخت پول نیست، تنها دستمزدش دو قاچ پیتزا دست خورده با مقداری سیب زمینی است، دخترک در وهله اول شاد می شود ولی به پدرش نگاه می کند و سپس در پاسخ به کسی غذا به او تعارف کرده است، می گوید ممنون شامم را خورده ام!

در حالی که رستوران را ترک می کند باز به پشت سرش نگاه می کند، تنها کسی که او را با دست تکان دادن بدرقه می کند، دخترک پشت میز است. هیاهو و صدای لبخندها ادامه دارد ولی دخترک در تاریکی شب با پدرش به آواز خواندن ادامه می دهد. مقدمه بالا داستان و تخیل پردازی نویسنده نبود، بلکه واقعیتی از تاراج دوران کودکی، یکی از کودکان این شهر، استان و کشور است که هر روز و هر شب تکرار می شود، و وقتی به عنوان فعال حقوق کودک و خبرنگار از متولیان حوزه کودک درباره چرایی گسترش این آسیب اجتماعی در جامعه می پرسیم، یا با ارائه عملکرد و آمار مواجه می شویم و یا این پاسخ تکراری متولیان امر مواجه می شویم که مسأله کودکان کار و خیابانی مسأله جهانی است و نمی توان این پدیده اجتماعی را صفر کرد، ولی به راستی برای رفع و کاهش این معضل چه تدابیر قانونی و ساختاری در کشور وضع شده است؟

مفهوم رو به زوال کودکی برای قربانیان کوچک فقر/ زیر سایه سکوت

ما قوانین متعددی درباره ساماندهی کودکان کار داریم. نخستین و اصلی ترین این قوانین آئین نامه ساماندهی کودکان کار و خیابانی مصوب سال ۸۴ است که مسئولیت تمام سازمان ها در حوزه ساماندهی کودکان کار و خیابانی را مشخص کرده است. در این آئین نامه که شامل پنج فصل و ۱۲ ماده است پیرامون ساماندهی، توانمندسازی، وظایف سازمانها و نهادهای همکار در سازماندهی کودکان خیابانی و غیره پرداخته شده است ولی این پرسش اصلی مطرح می شود با وجود گذشت ۱۶ سال از تدوین و ابلاغ این آئین نامه چرا هنوز ساماندهی کودکان کار و خیابانی در استان مرکزی بالاخص در شهرهای اراک، ساوه و خمین به درستی صورت نگرفته است، ایراد از محتوای آئین نامه است یا کم کاری دستگاه های متولی حقوق کودک در این زمینه است. از این رو خبرگزاری مهر در گفتگو با مینا ناجی، فعال حقوق کودک، علی فیروزی جامعه شناس و مدرس دانشگاه، ژیلا براتی، حقوق دادن و وکیل پایه یک دادگستری، رضا سبحانی، روانشناس اجتماعی، سمیه صالحی، مدیر مؤسسه مردم نهاد توانگران آگاه به بررسی این موضوع پرداخته است.

آئین نامه کودکان کار پیشگیرانه و بازدارنده نیست

مینا ناجی، فعال حقوق کودک با بیان اینکه شهرستان های اراک، ساوه و خمین نسبت به سایر شهرستان های استان بیشتر درگیر کودکان کار و خیابانی و متکدیان هستند‬، اظهار کرد: به نظر می رسد هنوز آئین نامه های ابلاغی کودکان کار و متکدیان نتوانسته اند شکل پیشگیری و بازدارنده به خود بگیرند.

وی ادامه داد: آئین نامه کودکان کار و خیابانی سال ۸۴ تنظیم و ابلاغ شد و ابلاغ آئین نامه متکدیان به سال ۸۷ برمی گردد و هنوز بعد از گذشت سال ها و با توجه به اینکه شاخص های زندگی در جامعه در حال تغییر است، هیچ بازنگری در این آئین نامه ها صورت نگرفته است باید در اجرای این آئین نامه ها دید اجتماعی جدی گرفته شود.

ناجی تصریح کرد: مسائلی که امروز در حوزه آسیب های اجتماعی همچون کودکان کار و خیابانی مواجه هستیم بیانگر چرخه معیوبی است که هنوز نتوانسته ایم راهکار مناسب برای رفع و کاهش آن پیدا کنیم، بدون تعارف باید گفت بسیاری از مشکلات اجتماعی ما ناشی نسخه هایی است که جای دیگر برای ما پیچیده است.

وی ادامه داد: طبق آئین نامه ساماندهی کودکان کار و خیابانی باید کمیته ای برای این کودکان تشکیل شود و علاوه بر آن باید تفکیک کاملی برای کودک کار و خیابانی در حوزه فکری خودمان انجام دهیم. طی رصدی که از تجربیات و طرح های موفق برای رفع معضل کودک کار داشتیم فقط به یک سری از کلیات دست پیدا کردیم و حتی رویکرد و شاه بیت آن چیزی که به عنوان تجربه موفق کشور برزیل یا بعضی از شهرستان های سیستان بلوچستان مطرح می شود توانمندسازی این کودکان است زیرا نه می توان این کودکان را جمع آوری و نه از جامعه حذف کرد.

مفهوم رو به زوال کودکی برای قربانیان کوچک فقر/ زیر سایه سکوت

این فعال حقوق کودک عنوان کرد: باید شاخص هایی که نشان دهنده موفقیت در رفع معضل کودکان وجود دارد در برنامه ها لحاظ شود در کنار آن باید حمایت های روانی، بهداشتی و… از این کودکان داشته باشیم تا مورد سو استفاده و آزار جنسی و… قرار نگیرند.

نواقص در تدوین آئین نامه کودکان کار و خیابانی موج می زند

ناجی در عنوان کرد: نواقصی در تدوین آئین نامه کودکان کار و خیابانی وجود دارد که عملاً ایجاد شرایط و خدمات مناسب را بسیار سخت می کند به عنوان مثال بحث اشتغال کودکان و خدمات وامی که باید به آنان تعلق بگیرید مغایر با سیستم بانکی کشور است.

علی فیروزی جامعه شناس و مدرس دانشگاه در گفتگو با خبرنگار مهر عنوان کرد: متأسفانه دستگاه ها دردی از کودکان کار و خیابان دوا نمی کنند. ای کاش به اندازه ای که برای یوز ایرانی، محیط زیست و… اهمیت قائل هستیم به کودکان کار و خیابانی هم توجه می شد. یتیم ترین قشر جامعه کودکان کار و خیابانی هستند.

وی تاکید کرد: امروزه یتیم ترین قشر جامعه کودکان کار و خیابانی هستند همه اقشار حتی در بحث حمایت از حیوانات در مجلس نماینده دارند اما متأسفانه در بحث کودک کار و خیابانی مدافع حقوق، وجود ندارد. منِ مسئول وقتی شاهد خودکشی کودک ۱۰ ساله در جامعه هستم باید بمیرم، چون نتوانستم شرایط زندگی بهتر را برای این کودک فراهم کنم.

فیروزی تصریح کرد: دادن گزارش کاغذی عملکرد درباره کودکان کار، دردی دوا نمی کند برای رعایت حقوق شهروندی در دستگاه ها بازرس فرستاده می شود چرا برای اقدامات حوزه کودکان کار و خیابانی بازرسی وجود ندارد؟ اگر اعتماد به دستگاه متولی دارید پس چرا در سایر مباحث بازرس فرستاده می شود، خود احضاری ما، خود احضاری درستی نیست.

این جامعه شناس ادامه داد: کودکی که سر چهار راه اسپند دود می کند در بهترین حالتِ وضعیت کودکان کار قرار دارد، امروزه مادرانی هستند که دست به بدترین کارهای غیراخلاقی می زنند و متأسفانه کودکانشان را هم با خود همراه می کنند. زیر ساخت های لازم برای رفع معضل کودکان کار و خیابانی وجود ندارد.

مفهوم رو به زوال کودکی برای قربانیان کوچک فقر/ زیر سایه سکوت

وی ادامه داد: با وجود آئین نامه ها و اسناد حوزه کودک کار و خیابانی، متأسفانه زیرساخت های لازم برای رفع این معضل وجود ندارد، صرف اینکه شهرداری یا هر نهاد دیگری، کودکان را جمع آوری کند فقط پاک کردن صورت مساله است و معضل همچنان باقی.

فیروزی بیان کرد: وقتی صحبت از زیرساخت می شود یعنی اشتغال والدین کودکان کار و افزایش درآمد ماهیانه خانواده ها. خانواده اگر دچار تنگنای مالی نباشد هرگز فرزند خود را راهی خیابان نمی کند؛ وظیفه دستگاه هاست که در این امر مشارکت داشته باشند.

کودکان کار و خیابانی در سایه غفلت مسئولان استان مرکزی به حال خود رها شده اند

ژیلا براتی، حقوق دادن و وکیل پایه یک دادگستری با بیان اینکه کودکان کار و خیابانی در سایه غفلت مسئولان استان مرکزی به حال خود رها شده اند، در آئین نامه کودک کار و خیابانی به اشتغال و توانمندی خانواده و کودک پرداخته شده است ولی اشکال اینجاست که کسی که این آئین نامه را تنظیم کرده یا تا به حال وام نگرفته یا به حوزه اشتغال اشراف نداشته است، کدام بانک حاضر است بدون ضامن و ضوابط اداری به کودک کار و خیابانی که خود و خانواده اش با مشکلات عدیده روبرو است تسهیلات اشتغالزایی ارائه کند؟

وی گفت: جمع آوری کودکان در عمل نتیجه مطلوبی ندارد، هزینه و ساعت ها کار کارشناسی می شود تا کودک ساماندهی شود اما چند روز بعد همان کودک را سر چهار راه و… می بینیم این یعنی در ساماندهی کودکان نقص ریشه ای وجود دارد و باید این چرخه معیوب برطرف شود ۱۲ الی ۱۵ سال از ابلاغ آئین نامه ساماندهی کودکان کار و خیابانی می گذرد ولی همچنان شاهد روند افزایش این کودکان هستیم.

این حقوق دان گفت: اطلاع از خدمات اورژانس اجتماعی یکی از اولویت های اصلی سازمان بهزیستی است اما در نظرسنجی درباره میزان اطلاع مردم درباره خدمات اورژانس اجتماعی، ۹۳ درصد اعلام کردند حتی نمی دانند ۱۲۳ متعلق به چه نهادی است.

مفهوم رو به زوال کودکی برای قربانیان کوچک فقر/ زیر سایه سکوت

وی ادامه داد: از طرفی شاهد زنان متکدی در کلانشهر اراک هستیم که از کودک به عنوان ابزار تکدی استفاده می کنند و متأسفانه بهزیستی به عنوان متولی به دلیل نبود اذن دستگاه قضائی نمی تواند در این بحث وارد شود.

براتی ادامه داد: متکدیان چهره شهر را تاریک کرده اند نه فرمانداری و شهرداری و نه دادگستری هنوز جایگاه زنان متکدی را در بحث تکدی گری مشخص نکرده اند، بهزیستی توان دخالت در موردی که از کودک استفاده ابزاری شده و در بدترین شرایط زندگی می کند را به دلیل نداشتن حکم قضائی ندارد.

این وکیل پایه یک دادگستری عنوان کرد: اگر خیلی از دستگاه ها به وظایف ذاتی خود عمل کنند قطعاً شاهد کاهش آمار کودکان کار خواهیم بود معاونت اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری در حوزه کودکان کار و خیابانی به وظایف ذاتی خود عمل نکرده است.

وی ادامه داد: در آئین نامه ساماندهی کودکان کار و خیابانی که از سوی وزارت کشور ابلاغ شده است به طور واضح با استناد به ماده ۶ قانون شهرداری ها این نهاد را موظف به در اختیار قرار دادن فضای مناسب جهت ساماندهی کودکان، کرده است ولی نه تنها شهرداری بلکه معاونت اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری در این زمینه به وظایف ذاتی خود عمل نکرده و کودک کار و خیابانی همچون گوشت قربانی بین دستگاه ها پاس کاری می شوند.

براتی با اشاره به مشکلات قانونی در ساماندهی کودکان کار و خیابانی اظهار کرد: در بحث جمع آوری متکدیان هنوز تکلیف ما مشخص نیست افرادی که از کودکان به عنوان ابزار کسب درآمد استفاده می کنند طبق قانون مجرم شناخته می شوند و باید با آنها برخورد کرد ولی دستگاه قضائی در این خصوص اقدامات لازم را انجام نمی دهد.

شناسایی و جمع آوری کودکان و متکدیان اقدام اثرگذاری نیست

رضا سبحانی، روانشناس اجتماعی در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به اینکه در حوزه توانمند سازی کودکان کار و خیابانی تاکنون اقدام مثبتی در استان مرکزی صورت نگرفته است، عنوان کرد: وقتی آیین نامه هایی همچون ساماندهی کودکان کار و متکدیان را بازنگری کنیم درخواهیم یافت که برخی قوانین جدید مانند حقوق شهروندی، بعضی از مواد این آئین نامه ها را نقض می کند لذا این آئین نامه دستگاهی همچون نیروی انتظامی را نیز بر سر دوراهی می گذارد.

وی بیان کرد: شناسایی و جمع آوری کودکان و متکدیان اقدام اثرگذاری نیست و سرانجام خوبی ندارد چراکه زیر ساخت های لازم برای رفع این معضلات نه مشخص است و نه فراهم. مگر معتادین جمع آوری نشدند؟ اما آخر کار اعلام کردند زندان ها ظرفیت پذیرش افراد جدید را ندارند، همین مشکلات درباره ساماندهی کودکان خیابانی نیز صدق می کند.

سبحانی تصریح کرد: وقتی یک فرد عادی با شرایط سخت دریافت وام مواجه است چگونه انتظار داریم این وام به آسیب دیدگان اجتماعی تعلق گیرد؟ شکم گرسنه خانواده کودک کار با توانمندسازی که بهزیستی می گوید سیر نمی شود اگر کودک کار گرفتار باندهای سودجو می شود حداقل این اطمینان خاطر برای خود و خانواده اش وجود دارد که به مقدار ناچیزی مشکلات معیشتی خود را رفع می کند این ها خلاهایی است که دستگاه هایی چون بهزیستی باید به آن توجه داشته باشند.

وی تاکید کرد: برای جمع آوری کودکان کار در صورت مشهود بودن جرم باید از قاضی حکم داشته باشیم ضمن اینکه اقدامات در این زمینه پیچیدگی زیادی دارد.

بحث توانمند سازی افراد آسیب دیده اجتماعی، هنوز به درستی محقق نشده است

سمیه صالحی، مدیر مؤسسه مردم نهاد توانگران آگاه با بیان اینکه حقوق شهروندی یکی از بحث های معلق قانون اساسی است گفت: متأسفانه اکثر افراد جامعه تعریف دقیق و مشخصی از توانمند سازی ندارند، کارشناسانی که در بحث کودکان کار و خیابانی و آسیب دیدگان اجتماعی تعیین می شوند توجیه نیستند که چه نقشی برای تحقق اهداف دارند.

وی ادامه داد: برای برنامه ریزی طرح ها وقتی دنبال اطلاعات و آمار از دستگاه های استان هستیم هیچ دستگاهی با ما همکاری نمی کند به عنوان مثال وقتی درباره مرگ کودک در اثر متادون و قرص های روانگردان دنبال اطلاعات هستیم دستگاه های متولی از ارائه آمار اجتناب می کنند.

مدیر مؤسسه توانگران آگاه اظهار کرد: شاخص مرگ کودکان یکی از شاخص های پایش علوم پزشکی است چون دانشگاه علوم پزشکی موظف است آمار کودکان فوت شده و دلیل فوت را به وزیر بهداشت و درمان گزارش دهد.

صالحی بیان کرد: بحث توانمند سازی افراد آسیب دیده اجتماعی، هنوز به درستی محقق نشده است و متأسفانه در اکثر مواقع فقط به کمک نقدی اکتفا می شود تنها نهادی که بدون حاشیه و انتظار، در حوزه کودکان کار و خیابانی فعالیت می کند سازمان های مردم نهاد است.

وی تاکید کرد: برای رفع معضل کودک کار باید نواقص قانونی این حوزه برطرف شود به عنوان مثال قوانین حمایتی کودک که سال هاست در مجلس در حال خاک خوردن است باید مجدداً در مجلس مطرح و خلأهای آن برطرف شود، مهمترین عاملی که باعث شده شاهد کاهش آمار کودکان کار و خیابانی طبق برنامه ششم توسعه نباشیم پاس کاری و شانه خالی کردن دستگاه های متولی است تا زمانی که این عیب برطرف نشود با صرف اعتبارات، طرح های جمع آوری و… این معضل برطرف نخواهد شد.

سکوت نهادهای متولی حوزه کودک

گفتنی است برای پرهیز از یک جانبه گرایی در انعکاس گزارش با نهادهای متولی حوزه کودکان تماس گرفتیم ولی پس از چند روز و به هر دلیلی با عدم پاسخگویی و سکوت نهادهای متولی حوزه حقوق کودک در رابطه با این موضوع مواجه شدیم، به هر حال آنچه از صحبت کارشناسان و صاحب نظران حوزه حقوق کودک بر می آید، عدم بروز رسانی این آئین نامه و خلل های ساختاری و محتوایی در این آئین نامه باعث شده که دستگاه و نهادهای متولی در اجرای آن با مشکل جدی روبرو شوند و به دلیل نبود سیاست واحد و ضعف در حوزه قانون گذاری و اجرای آن باعث شده که موضوع ساماندهی و توانمند سازی کودکان کار و خیابانی به حال خود رها شود.


[ad_2]
منبع
همرسانی کنید:

طراحی و پیاده سازی توسط: بیدسان