خبرگزاری مهر، گروه استان ها: وقتی سخن از سفر رئیس جمهور و بررسی مشکلات گیلان به میان می آید، صدای نفس های به شماره افتاده تالاب انزلی بیش از همیشه شنیده می شود. رنجوری تالاب انزلی و گسترش سایه مرگ بر فرازش قدمتی چندین ساله دارد و این گنجینه ارزشمند سال ها است که از نبود مشارکت و عزم ملی جدی در راستای نجاتش رنج می برد. حالا اما سفر هیئت دولت به گیلان بهانه ای است تا صدای تالاب باشیم و بار دیگر فریادرس طلب کنیم.

«ساسان کفایی» مدیرکل وقت محیط زیست گیلان مهرماه امسال در جلسه احیای تالاب انزلی عنوان کرد که برای احیای تالاب انزلی به ۱۴ میلیارد و ۵۵۰ میلیون تومان اعتبار نیاز است.

وی همچنین در این جلسه اظهار کرد: تالاب انزلی با سابقه ۵۰ سال حفاظت زیست محیطی مانند نگینی در شمال کشور می درخشد اما به دلیل مشکلات متعدد، رشد ناپایداری دارد و وضعیت فعلی تالاب مساعد نیست.

واقعیت این است که بد احوالی تالاب انزلی مدت های زیادی است که از سوی مردم، کارشناسان، کنشگران محیط زیست و رسانه ها مطرح می شود و بی تردید نگاه همگان به سمت متولیان امر است تا چاره بیاندیشند و برنامه ای اصولی، کارآمد، مدون و دقیق به منظور نجات تالاب ارائه داده و اجرا کنند و باز آنچه به وضوح پیش چشم همگان است نشان از این دارد که درخشش نگینی به نام تالاب انزلی در پس غبار بی توجهی ها چنان به کدورت گراییده که با تماشایش تنها آه از نهاد آدمی برمی خیزد.

گستره وسیع آسیب ها

تالاب انزلی زیست بوم ارزشمندی است که در معرض آسیب های بسیار قرار دارد. پای حرف حاشیه نشینان تالاب انزلی اگر بنشینیم، رنج های تالاب بیشتر برایمان هویدا می شود. «احمد» صیاد میان سالی است که در گفت و گو با خبرنگار مهر اظهار کرد: زندگی ما به تالاب گره خورده و کاهش آب تالاب، افزایش رسوبات، آلودگی آب، کاهش بارندگی، رشد و گسترش زیاد سنبل آبی از جمله مشکلاتی است که در تالاب انزلی مشاهده می شود.

«لیلا حقگوی» از فعالان رسانه ای شهر انزلی نیز در این باره به خبرنگار مهر با اشاره به اینکه درباره تالاب انزلی و مشکلات آن حرف بسیار است، اظهار کرد: ورود فاضلاب های خانگی و صنعتی، پسماندها، سموم کشاورزی، گیاهان مهاجم و همچنین تصرف اراضی و ساخت و سازها در حریم تالاب بارها و بارها از سوی فعالان رسانه ای، فعالان محیط زیست و گروه های مردم نهاد مطرح شده، اما متأسفانه انگار هیچ گوش شنوایی برای دردهای تالاب نیست.

وی ادامه داد: واقعیت این است که در حال حاضر کاهش این مشکلات بیش از هر چیز دیگری نیازمند یک مدیریت مشخص و واحد است و بی شک اگر همین امروز به داد تالاب نرسیم قطعاً فردا دیگر اثری از آن باقی نمی ماند.

ضرر نابودی تالاب انزلی قابل جبران نیست

تبعات مرگ تالاب انزلی بسیار دامنگیر است. و اما «محمد لاهوری» مسئول کمیسیون محیط زیست مؤسسه موج شکن انزلی در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: محیط زیستی که در آن زندگی می کنیم، تأثیر مستقیم بر کیفیت زندگی ما دارد و گاهی تخریب آن می تواند باعث ایجاد اختلال شود.

وی با بیان اینکه عدم رسیدگی و در نتیجه آسیب به تالاب باعث بروز یک بحران جدی و غیر قابل جبران می شود عدم رسیدگی و در نتیجه آسیب به تالاب باعث بروز یک بحران جدی و غیر قابل جبران می شود، افزود: این روزها منابع آبی کشور محل بروز بحران های جدیدی شده و زمانی که باید تمام نگرانی ما حفظ آب و منابع آبی باشد، متأسفانه در تالاب بین المللی انزلی شاهد بی تفاوتی نسبت به ظرف نگهداری آب هستیم.

لاهوری با بیان اینکه هیچ منبعی تا به امروز ضررهای نبود تالاب انزلی را محاسبه نکرده است، تصریح کرد: تخریب تالاب به حدی زیاد و غیر قابل جبران است که می تواند باعث بروز کانون جدیدی از بحران غیر قابل مهار باشد؛ ولی با توجه به اهمیت غیر قابل وصف این پهنه آبی کشور، هیچکس تخریب آن را جدی نگرفته است.

رسیدگی به ترک فعل

وی با اشاره به نابودی تالاب انزلی با وجود حضور سازمان های مرتبط، گفت: این موضوع چندان هم پیچیده نیست. ظاهر امر چنان است که همه این سازمان ها در تلاش برای نجات تالاب هستند، اما حلقه گمشده همه این تلاش ها در یک کلمه «ترک فعل» خلاصه شده است.

لاهوری در ادامه با بیان اینکه می دانیم برای رسیدگی به یک موضوع که نیاز به فعالیت فیزیکی دارد تنها تهیه آمار، جمع آوری داده، نشست، سمینار و در نهایت ارسال گزارش وضعیت نگران کننده به بالادست راه حل نیست، گفت: در واقع مدیران قدیم و بدون شک مدیریت جدید این سازمان ها و نهادها، با «ترک فعل» وظیفه ای که بر عهده آنها بوده و رها کردن تالاب در انبوهی از داده ها باعث بروز این بحران شده اند.

این کنشگر محیط زیست یادآور شد: طبق هشدار سازمان بین المللی فائو، حضور گیاه مهاجمی به نام «سنبل آبی» در هر محیط آبی بسیار خطرناک بوده و باید به سرعت معدوم شود، اما در سه دوره مدیریتی اداره کل محیط زیست استان گیلان، با وجود ارسال گزارش و تهیه آمار و شناسایی مناطق رشد این گیاه مضر، هیچ عمل فیزیکی مناسبی که بر دوش این سازمان بوده، انجام نشده است.

وی ادامه داد: امروزه سنبل آبی یک بحران جدید بر پیکره زخمی تالاب انزلی است که حاصل «ترک فعل» مدیران این سازمان بوده است.

تصمیمات غیر کارشناسی

لاهوری با بیان اینکه برآیند فعالیت های کارشناسی سازمان حفاظت محیط زیست و سایر نهادها و سازمان های مرتبط در قبال محیط زیست گیلان، خصوصاً تالاب انزلی، منفی بوده است، یادآور شد: عملکرد اداره کل نشان داده است که برای کنترل بحران و ایجاد راه حل ناتوان است، شاهد ماجرا هم عدم توانایی تعامل با سایر سازمان ها مانند منابع طبیعی در به چالش کشیدن این سازمان برای جلوگیری از تخریب بالادست که منشأ رسوبات است، همچنین محل دفن زباله سراوان، عدم پیگیری ساخت تصفیه خانه ها و مدیریت زباله، و رها کردن تالاب انزلی و مرگ تدریجی آن است.

وی با اشاره به اینکه پیگیری اخبار هر کدام از این منابع تولید بحران، این نتیجه مهم را نشان می دهد که تصمیمات مدیریتی برای کنترل هر یک از این وظایف، عمدتاً غیر کارشناسی و شتابزده است، گفت: در حالی که برای جمع آوری سنبل آبی از تالاب، نیاز به راه حل جدیدی بود، مدیریت اداره کل و تیم کارشناسی تصمیم به مشابه سازی ماشین غیر قابل استفاده ای گرفت که در نهایت در بستر کم عمق تالاب واژگون شد تا زمان و منابع مالی را با لجاجت در تصمیم گیری به هدر دهد.

لاهوری در ادامه به نقش نیروهای مردمی و سازمان های مردم نهاد برای حفظ تالاب انزلی اشاره کرد و گفت: همیاری سازمان های مردم نهاد در صورتی نتیجه می دهد که عزمی از طرف سازمان های دولتی برای حفظ داشته ها وجود داشته باشد همیاری سازمان های مردم نهاد در صورتی نتیجه می دهد که عزمی از طرف سازمان های دولتی برای حفظ داشته ها وجود داشته باشد.

وی با بیان اینکه توان سمن ها برای به چالش کشیدن مدیران برای «تصمیمات اشتباه» و «ترک فعل» شاید بیش از این نباشد، ادامه داد: در حال حاضر مهم خطر نابودی تالاب در عرصه ملی است. ظاهراً مدیریت استانی از این جهت که نگران پاسخگویی نیست، درگیر روزمرگی شده است.

فعال محیط زیستی با اشاره به اینکه ملی شدن خطر نابودی تالاب، قطعاً می تواند باعث ایجاد تغییرات اساسی در این دیدگاه شود، گفت: باید توجه داشت در روزهایی که شاهد نگرانی منابع آبی کشور هستیم، نگهداری و نگهبانی از این ظرفیت آبی باید بسیار پراهمیت باشد.

احیای تالاب انزلی مهم ترین مطالبه مردم

لاهوری با اشاره به اینکه تالاب بین المللی انزلی به اندازه ای به خطر نزدیک شده که نیروهای محلی با دست خالی توان یاری رساندن به آن را ندارند، افزود: متأسفانه به نظر می رسد مسئولان استانی انگیزه و یا علاقه ای به حفظ تالاب ندارند، از این رو تنها راه چاره جلب نگاه مسئولان در سطح ملی است.

وی با بیان اینکه تکمیل تصفیه خانه ها که مدت ها از وعده آن گذشته نخستین راهکار برای بهبود وضعیت تالاب است که باید به آن توجه شود، اضافه کرد: خود تصفیه خانه ها به نوعی مستهلک شده اند و اگر قرار باشد روزی کار کنند، شاید نتوانند تمام ظرفیت خود را داشته باشند اما همین تصفیه خانه ها می تواند کمک بسیاری به کاهش بار آلودگی مواد آلی و خودپالایی تالاب کند.

لاهوری در ادامه با اشاره به اینکه شرایط تحریم و مشکلات مالی کشور نمی تواند بهانه خوبی در این حوزه باشد، افزود: این مشکلات شاید به زودی حل شوند، اما عدم اختصاص بودجه در زمان حال، می تواند خسارت جبران ناپذیری در آینده به بار آورد که اصلاح آن غیر ممکن باشد.

وی با بیان اینکه بی تردید بازخواهی از مدیرانی که هر یک به نوعی در خصوص نگهداری از محیط زیست و منابع طبیعی کوتاهی و «ترک فعل» کرده اند، می توانند راه را در آینده بر مدیرانی که دچار روزمرگی می شوند، ببندد بی تردید بازخواهی از مدیرانی که هر یک به نوعی در خصوص نگهداری از محیط زیست و منابع طبیعی کوتاهی و «ترک فعل» کرده اند، می توانند راه را در آینده بر مدیرانی که دچار روزمرگی می شوند، ببندد، گفت: مدیری که در قبال مسئولیت خود نگران پاسخگویی نباشد، بدون شک می تواند زیر بار برخی مسئولیت هایی که نیاز به فعالیت و پیگیری بیشتری داشته باشد، نرود.

فعال محیط زیست با اشاره به اینکه تعامل بین سازمان ها این روزها به یکی از معضلات محیط زیست گیلان تبدیل شده است، افزود: معضل تالاب ناشی از مشکلات محلی نیست قطع درختان و فعالیت های غیر اصولی در بالا دست با چراغ سبز سازمان منابع طبیعی باعث شده تا سیل عظیمی از رسوبات روانه تالاب شود.

وی با بیان اینکه تهیه طرح جامع برای تالاب بین المللی انزلی یکی دیگر از مواردی است که باید به آن توجه شود، تصریح کرد: توجه به این بخش بر اساس مطالعات جایکا، می تواند دورنمای حفظ این منبع بزرگ طبیعی و میراث برای آیندگان باشد.

لاهوری ادامه داد: این سند در حال حاضر موجود است، اما موارد آن برای سازمان ها تفهیم نشده و یا در صورت علم به آن، اجرایش در اولویت ایشان نیست.