به گزارش ایسنا، سیدمحمد بهشتی، علیرضا قلی نژاد پیربازاری، مصطفی پورعلی، عباس پناهی، علیرضا حسن زاده، حسین میرزایی، محسن جوزی، سیدهاشم موسوی، سیدقاسم حسنی، قربانعلی کناررودی، بهروز وجدانی، افشین نادری و سپیده آشفته پور به ارائه نکاتی در این زمینه پرداختند و مصطفی اسدزاده نیز دبیری نشست را بر عهده داشت.

جای میدان استقلال در فضای شهری ایران خالی ست

علیرضا حسن زاده عضو هیئت علمی پژوهشکده مردم شناسی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری در مطلع  سمینار «قهرمانان ملی ایران در آیینه تاریخ و فرهنگ محلی» و نخستین نشست به مناسبت یکصدمین سالگرد شهادت میرزاکوچک خان گفت: استقلال کشور عزیزمان حاصل تاریخی طولانی از مجاهدت ها و جانبازی های همه اقوام ایرانی ست و ای کاش به پاس بزرگداشت این تلاش، میدانی در تمام شهرهای مرکزی استان های ما با نام «استقلال» وجود داشت که در آن تندیس قهرمانان ملی مان که جان در راه دفاع از این سرزمین نهادند، در کنار هم قرار می گرفت.

اقوام ایرانی حافظ استقلالِ ایران بوده اند

او گفت: «میرزا کوچک»، «حمّل بلوچ» نخستین شهید مبارزه با استعمار در دفاع از خاک سرزمین عزیزمان، «خیابانی»، «ستارخان»، «باقرخان»، «رئیس علی دلواری»، «کلنل پسیان»، «شهدای مشروطیت» و غیره همگی در جانبازی برای وطن عزیزمان یک هدف داشتند؛ حفظ استقلال ایران و دفاع از مرزهای این سرزمین در برابر تجاوز بیگانگان.

حسن زاده ادامه داد: شهرداری های شهرهای ایران باید در پیوند با میراث فرهنگی در سیاست های بازنمایی هویت ملی و محلی بازنگری کنند و حس تعلق تاریخی به ایران را به کمک فضاهای شهری تقویت کنند. سیاست های بازنمایی هویت در ایران بدون کمک علمی علوم میراثی کاربردی و قدرتمند نخواهد بود.

او افزود: در طی سال های گذشته، توجه به اهمیت حس تعلق به فضا و ابعاد فضای هویت در معماری شهری بارها احساس شد. پروژه «بازنمایی میراث ناملموس در شهر تهران» از سوی ما مطرح شد. بدین صورت که برای مثال در بزرگراه کردستان می توان آلبوم «میراث ناملموس کردستان» را برپا کرد. این یعنی همسویی نام گذاری و سیاست بازنمایی هویتی و فرهنگی در سطح پایتخت ایران. همچنین می توان برای گوشی های هوشمند برنامه ای در جهت دیدنِ تاریخ و فرهنگ هر خیابان طراحی کرد و آلبوم شهری هر محله یا خیابان تهران را به عنوان میراث ملموس با میراث ناملموس پیوند داد تا تعلق به فضا و در نتیجه هویت ملی تقویت شود. عکس روی دیوارها می تواند ما را با فرهنگ هر محله آشنا سازد. بر اساس تقویم ثبت ملی و جهانی میراث ناملموس، می توان آلبوم شهری در فضاهای شهری کشور داشت.

این عضو هیئت علمی پژوهشکده مردم شناسی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری ضمن ابراز تأسف از صورت نگرفتن این اقدامات، بیان کرد: متأسفانه به برنامه های ما توجهی نشد، اما برخی دیگر این کارها را می کنند، هر چند ایده و تحقیق آن را دیرتر از ما انجام داده باشند. برای مثال، برنامه ای شبیه به پیشنهاد ما در نیویورک با استفاده از  QR CODE این امکان را فراهم می کند که افراد با گوشی شان گذشته هر خیابان را ببینند.

او درباره جوانمردی قهرمانان ملی به این نکته اشاره کرد: آثارِ رشادت قهرمانان ملی ایران که از خاک این سرزمین دفاع کرده اند باید در سطح فضاهای شهرهای اصلی ما چون تهران، تبریز، رشت، ساری، و.. حضور داشته باشد. از همین روست که در سطح فضاهای شهری ما جای میدان استقلال برای معرفی شهدای اقوام ایرانی در طول تاریخ، خالی ست. مردم ایران باید «حمّل بلوچ» را بشناسند که جان در راه سرزمین عزیزمان ایران داد و در برابر پرتغالی ها ایستاد، همان طور که «میرزاکوچک» برای حفظ استقلال کشور در برابر قدرت های استعماری زمان خود ایستاد. میرزاکوچک خان به فارسی و گیلکی شعر می سرود. جای افسوس است که چرا هنرمندان موسیقی گیلان و ایران روی اشعارِ او کار نمی کنند؛ چراکه تنها بدین گونه میراث فرهنگی ما به میراثی زنده تبدیل می شود.

حسن زاده در پایان درباره نهضت جنگل بیان کرد: در نهضت جنگل چند سپهر فرهنگی و معنایی یکی می شوند؛ هویت ایرانی، هویت شیعی و اسلامی، گفتمان زیست محیطی(که در نام جنگل متجلی ست) و هویت محلی. این نهضت در چرخه هرمنوتیک خود اکنون هم روایتی محلی از هویت ملی ایرانیان است و هم بخشی کلیدی از تعریف هویت محلی یکی از اقوام ایرانی یعنی «گیلانی ها».

تنوع فرهنگی از همبستگی ملّی جدایی ناپذیر است

سیدمحمد بهشتی عضو پیوسته فرهنگستان هنر نیز ضمن تاکید بر شعرِ «بنی آدم اعضای یک پیکرند/که در آفرینش ز یک گوهرند» سروده سعدی، گفت: تنوع فرهنگی در ایران از همبستگی ملی جدایی ناپذیر است و هر یک از اقوام ایرانی چون عضوی از اعضای یک پیکر، در برابر هر نیرویی که سلامت این ارگان واحد یعنی «ایران» را تهدید می کرد، به طور خودکار و خودجوش از ایران دفاع می کردند بنابراین استقلال ایران موضوعی میان قومی ست؛ یعنی همه اقوام ایرانی ما از کُرد، لر، بلوچ، گیلک، مازندرانی، لُر و عرب در برابر بیگانگان متجاوز در طی تاریخ ایستاده اند. از این نظر تنوع فرهنگی همیشه برای ایران و ایرانیان فرصت بوده است، نه تهدید. کسانی که نقش اقوام ایرانی در دفاع از استقلال و خاک کشور را انکار می کنند درک درستی از تنوع فرهنگی و رابطه آن با همبستگی ملی در ایران ندارند.

«نهضت جنگل» دعاوی انقلابی و عدالت خواهانه داشت

مصطفی پورعلی مدیر ثبت وزارتخانه میراث فرهنگی نیز در این باره گفت: گروهی ارتباط نهضت جنگل را با اتحاد شوروی و حزب کمونیست مورد انتقاد جدی قرار می دهند اما توجه ندارند که نهضت جنگل در آغاز فعالیت حزب کمونیست که دعاوی انقلابی و عدالت خواهانه داشت با آنان ارتباط برقرار کرد و بعد نیز با آنان دچار اختلاف شد. ما باید هر عنصر تاریخی را در موقعیت تاریخی اش داوری و قضاوت کنیم نه بر اساس رخدادهای بعد از آن.

بعضی ها به میرزاکوچک برچسب نادرستِ تجزیه طلبی زدند

پس از او مسعود جوزی، روزنامه نگار نیز درباره محبوبیت نهضت جنگل این طور توضیح داد: محبوبیت و مردمی بودن نهضت جنگل در دوره اول آن در اوج خود قرار داشت. در دوره دوم که نهضت جنگل به حزب کمونیست نزدیک شد، این محبوبیت در میان مردم محلی کاسته شد. در دوره پهلوی که نظام سیاسی با نهضت جنگل مشکل داشت مردم گیلان نسبت به این نهضت بازاندیشی داشتند و مجدداً با روایت دقیق این نهضت به جایگاه و محبوبیت این نهضت و شخص میرزا کوچک افزوده شد. بعد از انقلاب اسلامی و در سال های اخیر، نهضت جنگل مورد نقد و حمله طرفداران رژیم پهلوی قرار گرفت که به میرزاکوچک برچسب نادرستِ تجزیه طلبی زدند. اما مسئله مهم این است که باید از دولتی و رسمی کردن شخصیت های محبوبی چون میرزاکوچک پرهیز کرد تا حالت شعارگونگی پیدا نکنند که این مسئله در چند دهه اخیر نیاز به بازنگری دارد. نهضت جنگل نهضتی صرفاً محلی نبود و از اقوام دیگر ایرانی چون کُردها و حتی آزادی خواهان سایر کشورها در آن حضور داشتند.

سعی بیگانگان در مخدوش کردن نهضت جنگل

در ادامه، عباس پناهی استاد دانشگاه گیلان گفت: در مورد نهضت هایی چون نهضت جنگل نیاز است که به کمک اسناد به درک تاریخی آن ها رسید. به همین دلیل، بعضی کشورهای بیگانه چون انگلیس سعی کردند با از بین بردن اسناد نهضت جنگل چهره این نهضت مخدوش شود. از این رو، پژوهشکده گیلان شناسی دانشگاه گیلان بخش عمده این اسناد را جمع آوری کرده و به زودی از آن ها رونمایی خواهد کرد و به کمک این اسناد می توان تاریخ نهضت جنگل را به درستی بازخوانی کرد.

روشنفکران دولتی سعی در مخدوش کردن چهره میرزاکوچک خان داشتند

حسین میرزایی استاد دانشگاه علامه طباطبایی نیز چنین اظهار کرد که استعمار همیشه چهره قهرمانان محلی ایران را که از آب و خاک کشور عزیزمان ایران دفاع کرده و در راه حفظ آن جان داده اند، با انگ و برچسب دروغین تجزیه طلبی مخدوش کرده و به همین دلیل باید با هوشمندی به معرفی این قهرمانان پرداخت.

او در افزود: در دوره پهلوی یعنی نظام سیاسی سابق، روشنفکران دولتی سعی در مخدوش کردن چهره میرزاکوچک خان داشتند اما روایت های مستند و تاریخی نشان می دهد که او قهرمانی بود که به ایران و مبانی اسلام اعتقاد داشت و جان خود را هم در این راه داد.

قوانین نهضت جنگل مترقی بود؛ مثلِ حقِ رأی دادنِ زنان

همچنین قربانعلی کناررودی استاد دانشگاه بیان کرد: میرزاکوچک و نهضت جنگل، دوره های تاریخی متفاوتی را طی کردند و در بررسی نقش این نهضت این دوره های تاریخی نادیده می ماند و معمولاً فقط براساس یک دوره در مورد آن داوری می شود. مهم این است که بر اساس واقعیت گراییِ تاریخی، نهضت جنگل و نقش میرزاکوچک را بررسی کنیم، نه تمایلات سیاسی. نهضت جنگل با ارزش های انقلاب مشروطه عجین است و می بایست آن را در تداوم انقلاب مشروطه مورد توجه قرار داد. قوانین مترقی نهضت جنگل مثلاً در مورد حق رای زنان نشان می دهد که این نهضت در سپهر مدنی و سیاسی انقلاب مشروطه قابل فهم است و نزدیکی آن به حزب کمونیست در دوره ای، هم به خاطر پیشگامی انقلاب اکتبر در طرح حقوق انسانی و ارزش هایی بود که آن انقلاب در آن سال ها مطرح می کرد، اما نگاه نهضت جنگل، که در نامه میرزاکوچک به لنین آشکار است، نگاهی انتقادی به ارزش های اشتراکی حزب کمونیست بود.

از بین رفتن شعرهای میرزاکوچک 

سپس افشین نادری، محقق فرهنگ عامه و مردم شناس، به بررسی دو شعر سروده شده از میرزاکوچک پرداخت و گفت، بر اساس اظهارات معاصران، میرزا کوچک به فارسی و گیلکی شعر می سرود. اما متأسفانه شعرهای او جز دو تا، یکی گیلکی و یکی فارسی، از بین رفته است. میرزاکوچک یکی از آغازگران شعر گیلکی در تاریخ معاصر ایران است و او در کنار نسیم شمال جزو چهره های سرشناسی ست که به گیلکی شعر سروده و همین شعر کوتاه گیلکی او که عارفانه و عاشقانه است، توان او را نشان می دهد. از نظر ادبی، شعر فارسی او را می توان شعری بسیار زیبا دانست که او تلویحاً در آن، شهادت و بریده شدن سرِ خود را پیش بینی می کند.

پس از او، سیدهاشم موسوی رئیس پژوهشکده گیلان شناسی به بررسی مطالعات مردم شناسی کریستیان برومبرژه، در مورد میرزا کوچک پرداخت و شرح داد: برومبرژه باتوجه به شواهد میدانی از میرزاکوچک به عنوان یک قهرمان ایران گرا و محبوب در میان مردم گیلان یاد می کند و الهام او از ارزش های فرهنگ شیعی را مورد بحث قرار می دهد.

علیرضا قلی نژاد معاون فناوری و کاربردی سازی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، هم در سخنانی نخست از جنبش جنگل با توجه به وضع قوانین مدنی به عنوان یک نهضت مدنی پیش رو یاد کرد که بسیاری از حقوق مردم ایران را برای نخستین بار مطرح کرده است، سپس خواستار توجه به بافت تاریخی دوره نهضت جنگل در خوانش نقش این نهضت شد. او یکی از آسیب های مطالعه در مورد نهضت جنگل را آشفتگی و آنومی تاریخی فهم آن و زمان پریشیِ فهم این نهضت دانست که جنبه غیرمنصفانه در مورد این نهضت را می گیرد.

بهروز وجدانی محقق موسیقی، از ترانه معروف «چقدر جنگلا خوسی» سخن گفت و این ترانه را نشانه پیوند مردم گیلان و نهضت جنگل دانست. این پژوهشگر خواستار ثبت نام «ناصر مسعودی» در فهرست گنجینه های زنده بشری و حاملان میراث فرهنگی کشور شد.

سپیده آشفته پور مسئول بخش پژوهش های اداره کل میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی استان گیلان هم از فعالیت های این اداره برای ثبت عناصر فرهنگی نهضت جنگل در فهرست میراث ناملموس خبر داد.

این نشست که به صورت آنلاین برگزار شده بود، با سخنرانی ۱۵ نفر از محققان کشور پایان یافت.

انتهای پیام