خبرگزاری مهر، گروه فرهنگ و اندیشه_ فاطمه ترکاشوند: وقت آن رسیده است که پس از ۴ دهه از وقوع انقلاب اسلامی به بررسی کارنامه جمهوری اسلامی ایران در یکی از آرمان ها و ایده های مهم خود یعنی «صدور انقلاب اسلامی» بپردازیم و در نقدی بدون تعارف، نقاط ضعف خود را در برقراری ارتباط مؤثر فرهنگی با سایر ملت های جهان تشخیص دهیم.

از این رو، پرونده دیپلماسی فرهنگی در خبرگزاری مهر به دنبال تمام دریچه هایی در فرهنگ می گردد که از آن ها به سوی سایر ملت های جهان نگریسته ایم. در هفدهمین مطلب از این پرونده، به سراغ یکی از مبلغین مهاجر سرشناس از آمریکای لاتین رفتیم تا اشکالات ساختاری در برقراری ارتباط فرهنگی با دیگر کشورها را از زاویه دیدی جدید به نقد و تحلیل بگذاریم.

بدون تردید مهم ترین بخش دیپلماسی فرهنگی ایران را حرکت «تبلیغ» تشکیل می دهد که زیر نظر حوزه های علمیه در حال انجام است و میزان همبستگی آن با سایر ساخت های فرهنگی کشور از یک سو و میزان تأثیرگذاری اعزام مبلغین به عنوان یک ساخت مستقل فرهنگی و ظرفیتی عظیم از سوی دیگر، از جمله مسائلی است که باید مورد مداقه قرار گیرد.

سهیل اسعد، فعال فرهنگی لبنانی-آرژانتینی که با فعالیت عمده در منطقه آمریکای لاتین شناخته می شود، نه تنها از این حیث که سابقه دو دهه تبلیغ و درگیری مستقیم با ساختار حوزه را در کارنامه دارد، در این پرونده مهمان مهر شد بلکه از این جهت که به واسطه تحصیلاتش در عرصه تئاتر با عرصه های هنری هم آشنایی دارد، در این گفت وگو به ارزیابی و سنجش نسبت قالب فرهنگی تبلیغ با سایر قالب های فرهنگی هم پرداخته است.

در بخش اول از این گفت وگوی خواندنی، بانشاط و بی پرده با اصلی ترین موانع ایران در دیپلماسی فرهنگی خصوصاً در قالب تبلیغی حوزه های علمیه، از نگاهی جدید مواجه خواهید شد.

*به طور کلی حرکت ایران را در مسیر برقراری ارتباط فرهنگی با سایر ملت های جهان چطور ارزیابی می کنید؟

ارزیابی ارتباط یک کشور با کل جهان، سوال سختی است و اگر بخواهیم ارزیابی دقیقی داشته باشیم باید منطقه به منطقه و کشور به کشور بررسی کنیم. طبیعتاً ایران در برخی جاها موفقیت کمتری داشته و در برخی جاها بیشتر؛ در بعضی جاها فعالیت بیشتر داشته و در بعضی جاها فعالیت بیشتر؛ در بعضی از جاها امکانات خیلی بیشتری گذاشته اند و در بعضی جاها کمتر. بنابراین ارزیابی کلی نمی شود کرد که بگوییم آیا ایران موفق بوده یا موفق نبوده است.

*پس برویم سراغ منطقه آمریکای لاتین

در منطقه آمریکای لاتین تقریباً حرکت، حرکتی بود که مسائل فرهنگی در آن اولویت نداشت که بگوییم کل امکانات را برای ارتباط فرهنگی گذاشته اند. آمریکای لاتین که به قول مقام معظم رهبری، عمق استراتژیک جمهوری اسلامی ایران است، بیشتر در فضاهای غیرفرهنگی مورد توجه دستگاه حاکمیتی کشور بوده و مسائل مربوط به سیاست و امنیت و اقتصاد بیشتر در آن اولویت داشته است.

اما در مسائل فرهنگی چند نوع کار داشته ایم. یک سری کارها کاملاً مرتبط با خود نظام و ساختار دولت بوده است مثل بخش های فرهنگی سفارت خانه ها یا رایزن های فرهنگی که توسط سازمان فرهنگ و ارتباطات منصوب می شوند. یک سری کارهای دیگر که به طور غیر مستقیم مرتبط با فرهنگ بوده اند. مثل کارهایی که بومی ها انجام می دهند و کمک هایی از سوی دولت، حوزه علمیه، بعضی دفاتر مراجع و بعضی از خیرین ارسال می شود. خیلی از این فعالان فرهنگی یا تربیت شده جمهوری اسلامی هستند یا فارغ التحصیل دانشگاه ها و حوزه های جمهوری اسلامی هستند و می توان گفت که این ارتباط هم به نوعی از طریق ساختاری میسر شده است.

ارزیابی بنده از میزان موفقیت ایران در این ارتباط فرهنگی با منطقه آمریکای لاتین، «متوسط» است. یعنی نه می شود گفت که خیلی خیلی موفق بوده و نه می شود گفت که خیلی خیلی عقب افتاده است. یک حد متوسطی دارد چون امکانات و نیرویی که ما داشتیم چه از نظر کمّی و چه از نظر کیفی، امکانات و نیروی متوسطی بود.

البته اهدافی هم که داشتیم اهداف متوسطی بوده است. من در ارزیابی سعی می کنم معمولاً با واقعیت هایی که این مسیر داشته بسنجم یعنی مثلاً هدف ما در این ارتباط «انقلاب فرهنگی» بوده است؟ نه! چنین چیزی نبود. یا مثلاً هدف ما، پوشش کل وسعت جغرافیایی منطقه بوده است به این معنا که در کل نقاط منطقه حضور داشته باشیم؟ نه! چنین هدفی نداشتیم. آیا امکاناتی که برای تحقق این اهداف داده شده، امکانات خیلی خیلی عظیمی بوده است؟ نه! فلذا طبق این اهداف و این نوع مدیریت و برنامه ریزی و این نوع نیروی و امکاناتی که داشته ایم، کار موفق بوده است.

ارزیابی بنده از میزان موفقیت ایران در این ارتباط فرهنگی با منطقه آمریکای لاتین، «متوسط» است. یعنی نه می شود گفت که خیلی خیلی موفق بوده و نه می شود گفت که خیلی خیلی عقب افتاده است. یک حد متوسطی دارد چون امکانات و نیرویی که ما داشتیم چه از نظر کمّی و چه از نظر کیفی، امکانات و نیروی متوسطی بود

*چند نمونه از این موفقیت ها را که ملموس تر باشند ذکر کنید

یکی خود حضور مکتب اهل بیت (ع) در فضای فرهنگی بین مسلمین است. چرا که به لحاظ تاریخی، شیعه هیچ وقت در معادلات حاضر نبوده است. همیشه مساجد، حوزه های علمیه یا مدارس یا مراکز فرهنگی متعلق به اهل تسنن بوده است یعنی ما هیچ وقت نه رسمی و نه غیر رسمی حضوری نداشته ایم. شیعیان اهل بیت معمولاً مهجور و مطرود و ضعیف بوده اند.

بنابراین یکی از دستاوردهای مهم جمهوری اسلامی در این راستا این است که به شیعیان اهل بیت (ع) هویت داده و از لحاظ معرفتی سطح آنان را بالا برده و از لحاظ نفوذ فرهنگی یا تأثیرگذاری فرهنگی، مجالی داده تا شیعیان جزو معادلات باشند.

یعنی تا پیش از انقلاب اسلامی همیشه اگر می پرسیدید که نماینده مسلمانان در فلان کشور کیست؟ همیشه یک شخصیت سنی معرفی می شد. سطح این نمایندگی چه بود؟ این نماینده معمولاً یک قصاب یا یک نانوا بود که چون کمی عربی یا قرآن خواندن بلد بود، می شد مرجع دینی ما و نماینده مسلمانان. کاری که جمهوری اسلامی ایران کرد این بود که تقریباً در کل منطقه الان نمایندگی رسمی مسلمانان به دست شیعیان اهل بیت (ع) است.

سطح این نمایندگان هم سطح بالایی است. یعنی بین این افراد ما دوستانی داریم که در سطح «حجت الاسلام و المسلمین» یا «دکتر» یا «استاد دانشگاه» یا «مولفین کتاب» مطرح هستند. در میان آن ها افرادی داریم که مسلط به سه یا چهار زبان هستند افرادی داریم که خودشان مراکز یا مساجد یا حوزه هایی را راه اندازی کرده اند. خود این ها اهرم های موفقیت جمهوری اسلامی بوده اند.

یکی دیگر از موفقیت های جمهوری اسلامی، بومی سازی حرکت فرهنگی در این مناطق است. می دانید مسلمانانی که ساکن کشورهای دیگر هستند، معمولاً فضایشان، فضای عرب زبان مهاجرین لبنانی، سوری، فلسطینی و در عالم سنی، مصری و اردنی است یا نهایتاً ایرانی و عراقی هستند. در هر صورت فضای فرهنگی دست این هاست.

اما کاری که در آمریکای لاتین محقق شده این است که الان حرکت اسلام، یکی حرکت کاملاً بومی است یعنی مثلاً اگر به مسجدی سنی در بوینس آیرس، مکزیک یا هرجای دیگری در آمریکای لاتین وارد شوید، خطبه ها به زبان عربی خوانده می شود و بیشتر مردم از محتوای آن محروم می شوند. اما اگر وارد مساجد ایرانی شوید، فضا کاملاً اسپانیایی زبان است. از کتاب هایی که بین مسلمانان توزیع می شود گرفته تا فعالیت های فرهنگی که برگزار می شود، به زبان بومی است و این یکی از دستاوردهای مهم این حرکت است.

آخرین نکته هم اینکه کار در دو سطح جلو رفته است؛ یکی سطح مردم و دیگری سطح نخبگان و مسئولان دولت ها. یعنی این دیپلماسی که در حال بررسی آن هستیم دو بعد اساسی داشته: هم بر توده های مردم مؤثر بوده به طوری که مثلاً در یک راهپیمایی در آرژانتین در دفاع از حزب الله در ایام جنگ ۳۳ روزه، ۵۰ هزار نفر به خیابان می آیند. این به همت مسجد ما محقق شد. این تأثیرگذاری در سطح مردم است.

دیگری هم تأثیرگذاری در سطح نخبگان است که مثلاً بنده در کلیسایی سخنرانی می کنم و رئیس جمهور آنجا می آید و حضور پیدا می کند. این دو سطح از کاری است که جمهوری اسلامی در آن ها موفقیت کسب کرده است.

*تبلیغ چه سهمی از ارتباط فرهنگی ما با سایر کشورهای جهان را به خود اختصاص داده است؟

تبلیغ با روش ما که کاملاً سنتی است و یک روحانی می آید مسجد می سازد و قرآن می خواند و فعالیت های فرهنگی در این قالب ها را انجام می دهد، افق را خیلی محدود می کند چون این نهایتاً می شود یک کار دینی. شما می دانید دین در غرب جایگاه خاصی ندارد که بگوییم اگر می خواهیم با یک ملت یا حکومت مرتبط شویم، بتوانیم توسط دین، این ارتباط را سامان دهیم.

بنابراین یکی از دستاوردهای مهم جمهوری اسلامی در این راستا این است که به شیعیان اهل بیت (ع) هویت داده و از لحاظ معرفتی سطح آنان را بالا برده و از لحاظ نفوذ فرهنگی یا تأثیرگذاری فرهنگی، مجالی داده تا شیعیان جزو معادلات باشند الان تمام آن هایی که پروژه نفوذ فرهنگی دارند از هر چیزی استفاده می کنند الّا دین! از ورزش ورود پیدا می کنند تا هنر و مسائل دانشگاهی، آخر همه این ها دین ممکن است قرار بگیرد. ما تمام این مقدمات را حذف کرده ایم و چسبیده ایم به دعا و نماز. قدرت این ها به عنوان کار بین المللی و ایجاد نفوذ و ارتباط گیری و توسعه فرهنگی بسیار محدود است.

نه اینکه دین ما محدود باشد بلکه مفهومی که آن کشورها از دین دارند، محدود است. مثل این است که شما بین بچه های ۱۰-۱۲ ساله برای جذب بچه ها به درس از ریاضیات شروع کنید! خب ریاضی واقعاً چقدر می تواند در مقابل یک بستنی یا توپ فوتبال برای یک بچه جذابیت داشته باشد. دین با این سبک و قالب، چندان قدرت جذب ندارد. آن هم دینی که ما داریم معرفی می کنیم.

ممکن است بگویید بودیسم چرا انقدر موفق شده است؟ یک زمانی شما دین را به عنوان یک مسئله کاملاً معنوی مطرح می کنید که جذابیتی به آن صورت ندارد چون دغدغه معنوی به آن شکل در جهان وجود ندارد. یک زمانی هم دین را به عنوان یک قدرت مادی مهم مطرح می کنید مثل همین جریان روان شناسی مثبت گرا و موفقیت و چطور پولدار شویم و امثالهم که دین نیستند اما جذابیت بیشتری دارند.

با تمام این محدودیت ها می توان گفت که ارتباط ما ارتباط بدی نبوده اما در هر حال باید تاکید کنم که شخصاً این روش را آن قدرها به عنوان روش جذب قلوب و ایجاد تحول قبول ندارم.

*طبق گفته های شما، ابزارهای سنتی تبلیغ برای برقراری ارتباط با تمام توان کارآمد نیست. ایران تا چه اندازه از سایر ابزارهای فرهنگی همچون سینما، کتاب، تئاتر و موسیقی برای برقرار گردن این ارتباط فرهنگی استفاده می کند؟ خودتان این شکل ارتباط را تجربه کرده اید؟

من چون خودم به شرایط نظام و اهداف و روش های آن مقید هستم متأسفانه نتوانسته ام از این چارچوبی که به ما ارائه شده خارج شوم.

*یعنی این، توقع حاکمیت است که از این توان فرهنگی استفاده نشود؟

نمی دانم توقع حاکمیت است یا فرهنگ حاکمیت. من احساس می کنم خیلی از این چیزها، مسائل فرهنگی است. حالا خود ما که در حوزه هستیم؛ مثلاً در حوزه آدم چقدر می تواند بگوید موسیقی چه جایگاهی در دنیا دارد تا حوزه بفهمد که موسیقی می تواند راهی باشد برای جذب خیلی از قلوب. نه تنها موسیقی اصلاً به طور کلی هنر را چقدر توانسته ایم در حوزه به عنوان ابزار تبلیغی به کار بگیریم.

البته قطع نظر از این نگاه، استفاده از هنر هم نیاز به امکانات خاصی دارد. من اگر بخواهم سخنرانی کنم ده تا صندلی و یک میکروفون کافی است اما بخواهم فیلم بسازم یا یک گروه موسیقی را ببرم، این طور نیست. بنابراین مشکلی که ما فعلاً داشته ایم مشکل ساختار است که ساختار، قابلیت اجرای غیر از آن چیزی که برای خودش مطرح است را نمی دهد.

*خود شما چرا به این قاعده و شرایط مقید بوده اید؟ به علت امکانات یا مثلاً اینکه اگر به سمت استفاده از ابزارهای هنری می رفتید مورد مواخذه قرار می گرفتید؟

من چون دیگر ملحق شده ام به ساختاری که در منطقه موجود بوده، تلاشی برای بهم ریختن آن نکرده ام. من وقتی وارد حوزه شدم، جمهوری اسلامی ایران ۲۰ سال بود که داشت در منطقه کار می کرد و ساختار ایجاد شده بود و همه مراکز و اماکن ساخته شده بودند. یعنی فقط وارد این ساختمان شدم و جزئی از فرایند مهندسی این ساختمان نبودم. یعنی به لحاظ زمانی متاخرتر بودم.

*به نظر شما این روش درست است که تمام بار دیپلماسی فرهنگی را به دوش تبلیغ بیندازیم یا می شود از سایر قالب های فرهنگی و هنری مثل سینما و تئاتر و موسیقی برای برقراری این ارتباط بهره برد؟

من استفاده از ابزار و حتی استفاده از یک روش خاص را مرهون هدف می دانم. تا به من نگویند هدف چیست نمی توانم بگویم کدام ابزار قابل استفاده است. کارها با هدف جلو می رود. چیزی که من دیدم این است که اصلاً هدف خاصی وجود ندارد که ما بیاییم استفاده از سینما را برای مثال به طور جدی مطرح کنیم.

*یعنی ما اصلاً هیچ هدف خاصی را برای ارتباط گرفتن با ملتی مثل مردم آرژانتین تعریف نکرده ایم؟!

من نمی دانم بالا بالاها چه اتفاقی دارد می افتد اما پایین که می آیم می بینم ظاهراً هدف خاصی نیست. نه تنها کشوری مثل آرژانتین بلکه جایی مثل برزیل هم که در آمارها داریم که آنجا یک میلیون شیعه از مهاجران لبنان دارد! بزرگ ترین جامعه مهاجر لبنانی در جهان در برزیل است. اما باز هم همان یک مسجد و دعا و نماز است. بنابراین انگار که خیلی متمرکز بر هدف خاصی نیستند.

*علتش ممکن است عدم شناخت ما از ظرفیت های چنین جامعه ای در آمریکای لاتین باشد و اینکه فکر نمی کنیم چه تأثیرات استراتژیکی ممکن است برای ایران یا شیعیان جهان داشته باشند؟

اینکه می گویم امکانات نیست یعنی برای اهداف فرهنگی امکانات نیست وگرنه در فضای سیاسی و امنتی و نظامی بیایید الی ماشاءالله اهداف دارند، امکانات دارند، نیرو دارند، بودجه دارند. لذا باید بگویم فرهنگ اولویت نظام نیست به نظر من علتش محدودیت حجم است. مثل برزیل ۲۰۰ کشور داریم اما جمهوری اسلامی هم امکاناتش محدود است هم امکان ورود به همه ساحت ها را ندارد و هم از جهت نیرو کمبود دارد. به نظر من نیازها و خلأهای جهان خیلی زیاد است و جمهوری اسلامی نتوانسته است همه را پوشش دهد.

*قبل از مرحله امکانات در مرحله هدف گذاری نقصی نداریم؟ به نظر شما اصلاً شناخت درستی از ظرفیت های آن ها وجود دارد؟

آن هدف گذاری مگر مرتبط با امکانات نیست؟ یعنی وقتی دارید هدف گذاری می کنید امکانات خودتان را در نظر نمی گیرید؟ یعنی مثلاً چند تا روحانی می شناسید که پرتغالی بلد باشند؟ مثلاً الان ترکیه وقتی می خواهد در منطقه آمریکای لاتین کار فرهنگی کند مثلاً ۲۰۰ دانشجو را می فرستد آرژانتین تا به زبان لاتین درس بخوانند. بعد از ۱۰ سال ۲۰۰ تا دکتر ترکی مسلط به زبان اسپانیایی داریم که پاسپورت اسپانیایی دارند و گاهی همسر آرژانتینی هم گرفته اند یعنی دیگر «مِنهُم» هستند. از آن ها شده اند. تازه می گوید با این ۲۰۰ تا چه کار کنیم؟ آموزشگاه زبان ترکی باز می کند؛ طریقه صوفیه درست می کند؛ رستوران غذای ترکی درست می کند؛ دانشکده علوم شرق شناسی باز می کند؛ دارالترجمه درست می کند؛ خب این کار فرهنگی است! ما چنین کاری کرده ایم؟ چنین امکانی داریم؟ پس این می شود هدف گذاری مرتبط با امکانات.

*این چیزی که فرمودید دقیقاً مرتبط با هدف شما و میزان شناخت و اراده تان برای برقراری ارتباط فرهنگی با آن کشور است. چون فرستادن ۲۰۰ دانشجو به یک حوزه زبانی احتمالاً کار بسیار کم هزینه تری از اقداماتی است که ما داریم انجام می دهیم و خودش می تواند در میان مدت مولد اقتصادی و فرهنگی هم باشد. الان ما بیش از این ها بودجه می گذاریم

بله عرض کردم. بودجه کم نیست بلکه اولویت ها فرق می کند. بگذارید صریح تر بگویم. در همان منطقه آمریکای لاتین مثلاً اگر من بخواهم یک کنگره ای برگزار کنم برای حمایت از فلسطین و علیه صهیونیست ها شاید تا یک میلیون دلار هم به ما پول بدهند اما اگر بخواهم یک استاد قرآن بفرستم، پول بلیتش را هم به ما نمی دهند! می گویند بودجه نیست!

می خواهم شفاف بگویم. تعارف که معنا ندارد در این موضوع! اینکه می گویم امکانات نیست یعنی برای اهداف فرهنگی امکانات نیست وگرنه در فضای سیاسی و امنتی و نظامی بیایید الی ماشاءالله اهداف دارند، امکانات دارند، نیرو دارند، بودجه دارند. لذا باید بگویم فرهنگ اولویت نظام نیست.

*تلخ است… با تمام این ها به نظر می رسد تنها بخشی که در قانع کردن نظام برای اهداف فرهنگی در ارتباط با سایر ملت های جهان موفق بوده همین بخش تبلیغ است. چون ما حتی رسانه هایمان هم در کشورهای دیگر فعال نیستند! نه آن ها را برای خودشان بازتاب می دهیم، نه خودمان را برای آن ها بازتاب می دهیم و نه حتی آن ها را برای خودمان بازتاب می دهیم! ظاهراً تنها ظرفیت موجود تبلیغ است. خود بخش تبلیغ چقدر در قانع کردن حاکمیت برای ضرورت حضور فرهنگی در کشورهای دیگر تلاش کرده و چه موانعی سر راه این اقناع بوده است؟

چون به رسانه اشاره کردید اول یک نکته را بگویم. ببینید آن چیزی که ما از کلمه «ارتباط» متوجه می شویم یعنی یک «امر دوطرفه». در این دو طرف ارتباط متحقق می شود. یعنی هم از ظرف اول باید به دوم چیزی برود و هم از طرف دوم به اول. مشکلی که ما با فضای رسانه ای و مسئله ارتباط داریم این است که ما ارتباط را متوجه نشده ایم.

ما می خواهیم فقط ما باشیم یعنی به ما مجال بدهند؛ درها را باز کنند برای حضور ما؛ به ما تریبون و میکروفون بدهند؛ اصل ارتباطات بین المللی دوطرفه است. یعنی مثلاً من یک چیزی را می فرستم شما پخش کنید و شما هم یک چیزی می فرستم من باید پخش کنم. ما اینجا در جمهوری اسلامی ایران متأسفانه به یک بن بست می خوریم.

می خواهیم استاد بفرستیم فلان دانشگاه ونزوئلا تدریس کند. اما ما هم اجازه می دهیم فلان استاد ونزوئلایی بیاید در دانشگاه ما تدریس کند؟ نه اجازه نمی دهیم. در رسانه هم همین است؛ در نظام آکادمیک هم همین است. در هنر هم همین است.

یعنی ایران مثل یک صندوق قفل است. از این صندوق چیزهایی خارج می شود اما چیزی داخل نمی شود. لذا اگر می خواهید ارزیابی دقیقی داشته باشید من از آخر بگویم: با این سبک و روش هیچ ارتباطی با دنیا برقرار نخواهیم کرد! هیچ ارتباطی! این را عرض می کنم چون دغدغه شخصی خودم همین است و شخصاً وارد در این طوفان بوده ام.

طرف آمده و از ما پذیرفته است که ما هزار روحانی به کشورش بفرستیم تا پخش بشوند و کار کنند اما ما حاضر نبودیم یک نفر را از آن ها بپذیریم. همین مسئله در تبلیغ هم هست. یکی آمد پیش من و گفت: «آقا، شما چقدر خوب از آزادی ما استفاده می کنید و می آیید از امیرالمؤمنین و حسین می گوئید اما وقتی ما می خواهیم بیاییم ایران از حضرت عیسی بگوییم اجازه نمی دهید!»

شما چه جواب می دهید اگر این را به شما بگویند؟ شما چقدر خوشحال می شوید که امثال سهیل اسعد بروند در کلیسا سخنرانی کند و قرآن بخواند و اذان بگوید و همه کف بزنند؛ چقدر؟ اما یک کشیش بیاید در مسجد و هیئت شما این کار را انجام بدهد خوشحال می شوید؟

بنابراین این مشکلی است که ما داریم در جمهوری اسلامی. ما اساساً قابلیت مرتبط شدن با بقیه را نداریم چرا؟ چون ارتباط یک امر دوطرفه است و ما آن را کلاً یک طرفه فهمیده ایم. تلخ است، هان؟ (تلخ می خندد)

*بله و تلخی اش بیشتر از این جهت است که انقدر این اشکال عمیق است که به نظر نمی آید بشود حلش کرد! بیایید از یک سوی دیگر وارد شویم تا شاید قدرت اقناع آن در وجود چنین معضلی در رده حاکمیتی بالاتر برود. در دیپلماسی عمومی همیشه یک سمت دولت یک کشور وجود دارد و در سمت دیگر ملت کشوری دیگر و این یعنی یک دولت می خواهد راه خود را به افکار عمومی کشور مقابل باز کند. در واقع ما هم وقتی از موفقیت یا عدم موفقیت مان در دیپلماسی عمومی حرف می زنیم منظورمان همان ارتباط یک طرفه است. مهم ترین گزاره هایی که از ایران، حاکمیت ایران و مردم ایران در ذهن مردم منطقه آمریکای لاتین وجود دارد چیست و حاکمیت چطور می تواند این گزاره های منفی را تغییر دهد؟

یعنی ایران مثل یک صندوق قفل است. از این صندوق چیزهایی خارج می شود اما چیزی داخل نمی شود. لذا اگر می خواهید ارزیابی دقیقی داشته باشید من از آخر بگویم: با این سبک و روش هیچ ارتباطی با دنیا برقرار نخواهیم کرد! هیچ ارتباطی! این را عرض می کنم چون دغدغه شخصی خودم همین است و شخصاً وارد در این طوفان بوده ام اولاً بگویم که جهل زیادی نسبت به ایران وجود دارد و اصلاً ایران به آن صورت شناخته شده نیست مگر در بعضی کشورها که کار سیاسی بیشتری شده است مثل ونزوئلا و کوبا. بخشی از آمریکای لاتین که کمونیستی و سوسیالیستی است و نسبتاً آگاه هستند و بیشتر هم موضع گیری های اجتماعی ایران برایشان مهم است و تقابل ایران با آمریکا و امپریالیسم. فضای مقاومت و عدالت خواهی این گروه ها هم بیشترین چیزهایی است که از ایران در افکار عمومی وجود دارد.

*گزاره های منفی چطور؟

گزاره های منفی بیشتر در طیفی است که هوادار آمریکا هستند. بیشتر هم حول حقوق بشر در رسانه ها مطرح می شود؛ مظلومیت زن در ایران معمولاً خیلی پررنگ می شود. آن هایی هم که با جهل مردم بازی می کنند، عقب ماندگی ایران از جهت علمی را بزرگ می کنند. بحث خشونت و تروریسم و جنگ ها هم پررنگ می شود.

*رسانه های ما چقدر حضور جدی دارند تا این گزاره ها را در افکار عمومی آمریکای لاتین نسبت به ایران تغییر دهند؟

هیسپان تی وی را داریم اما اصلاً نمی تواند با رسانه های دیگری که علیه ایران حرف می زنند رقابت کند. البته آنجا بیشتر هم شرکت های تلویزیون کابلی فعال هستند و ماهواره وجود ندارد. این شرکت ها هم که بیش از ۹۰ درصدشان دست صهیونیست ها هستند و اصلاً اجازه نمی دهند ایران بازتاب داشته باشد.

*اگر قرار باشد حاکمیت از ابزارها فرهنگی خود استفاده کند تا برخی از این گزاره های منفی را در افکار عمومی آمریکای لاتین تغییر دهد و مثلاً تصویرشان را از مظلومیت زن در ایران عوض کند، از کدام طریق می تواند اقدام کند؟ بهترین ابزار چیست؟ آیا ابزار تبلیغ در این راستا مؤثر است؟

من که برای ایجاد تحول در افکار مردم غیر از رسانه چیز دیگری نمی شناسم یعنی غیر از سینما و تلویزیون و فیلم و این ها چیزی را مؤثر نمی دانم و حداقل این است که غیر از این ها را تجربه کردیم و جواب نداده است. تبلیغ که می گوئید اگر مثل جماعت تبلیغ باشد که مثلاً در یک کنگره، ۴ میلیون مبلغ جمع می کنیم، بله! خوب است. اما تبلیغ با روش ما که هر سال برای ۶۰۰-۷۰۰ میلیون جمعیت دو تا مبلغ بفرستیم، خیر!

اینکه اصلاً تبلیغ نیست. این یک دروغ بزرگ است که داریم به خودمان می گوئیم. در طول کل ۴۰ سال، ما ۲۰ طلبه تربیت کرده ایم! ۲۰ طلبه برای ۲۰ کشور!

اینکه اصلاً تبلیغ نیست. این یک دروغ بزرگ است که داریم به خودمان می گوئیم. در عنوان آمده است «تبلیغ» اما در واقعیت چه؟ … در مقابل هر طلبه ای که ما می فرستیم ۱۰۰ طلبه سنی فرستاده می شود. ۱۰۰ طلبه! عربستان سعودی می فرستد، لبنان می فرستد، مصر می فرستد، افغانستان و پاکستان می فرستند، از جنوب آفریقا می فرستند. لذا اگر یک تحول کمی در تبلیغ رخ دهد بله شاید مؤثر باشد.

اما در طول کل ۴۰ سال، ما ۲۰ طلبه تربیت کرده ایم! ۲۰ طلبه برای ۲۰ کشور! این تبلیغ است؟ شما می توانید به این بگویید تبلیغ؟

*تازه از این تعداد هم برخی مثل شما اصلاً محصول تربیت و اراده جمهوری اسلامی به آن معنا نبوده اند بلکه خودانگیخته وارد شده اند.

حالا حتی اگر این طور هم فرض کنیم باز این تبلیغ نیست. در پاکستان یکی از علما می گفت حوزه های علمی وهابیت سلفی، ۵میلیون طلبه دارند. ۵میلیون طلبه یعنی چقدر؟ فلذا انتظار از این شکل از تبلیغ را کلاً بگذارید کنار.

ادامه دارد…