به گزارش خبرگزاری مهر، محمود علیگو، با اشاره به روز جهانی منع کار کودک با شعار منع کار کودک با حمایت های اجتماعی خانواده محور از طریق حلقه های میانی، بیان کرد: هیچکس این موضوع را کتمان نمی کند که مسئله کودکان کار، کار در خیابان و حتی زباله گردی که هر کدام شرایط و مداخلات خاص خود را لازم دارد، یکی از جلوه های آسیب زای اجتماعی ماست و قطعاً این اتفاق حاصل فرآیندهای متعددی است و مسائل اقتصادی که در منطقه، کشور و کشورهای همسایه شکل می گیرد، مؤثر است.

مدیرکل امور آسیب دیدگان اجتماعی سازمان بهزیستی، دستگاه های مسئول در موضوع کودکان کار، کار در خیابان و زباله گردی را شهرداری ها، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و سازمان بهزیستی کشور معرفی کرد و افزود: اینکه سیاست های این دستگاه ها در مواجهه با کودکان چیست و چقدر با هم هماهنگی دارند، بسیار مهم است. در وضعیت فعلی قرارگاه هایی شکل گرفته و در این قرارگاه ها همکاران ما در شهرداری، وزارت کار و وزارت دادگستری به تعاملات سازنده ای رسیده اند و برنامه های مشترک در حال طراحی است اما اینکه سیاست ما در مقابله با این فرآیند و آسیب باید چگونه باشد این از مهم ترین مسائل و مدل های حل مسئله در این آسیب است.

به گفته وی، توجه به حلقه های میانی، NGOها و گروه های مردم پایه و جهادی و گروه هایی که دولتی نیستند و از بطن مردم بیرون آمده اند یکی از روش ها و مسیرهای حل برون رفت از این مسئله است.

علیگو با بیان اینکه باید بپذیریم که این کودکان مقصر این فرآیند نیستند، تصریح کرد: آنها یکی از معلولان این فرآیند اقتصادی، اجتماعی و خانوادگی هستند، لذا با کودک قصد برخورد نداریم و هر سیاستی که ناظر به برخورد با کودک کار باشد، سیاست غلطی است.

به دنبال حمایت های اجتماعی و توانمندسازی خانواده های کودکان کار و خیابان هستیم

مدیرکل امور آسیب دیدگان اجتماعی سازمان بهزیستی، افزود: نگاه ما برای حل مسئله در موضوع کودکان کار و خیابان تا زمانی که معطوف به کودک است و دنبال توانمندسازی کودک می گردد منجر به نتیجه های مطلوب نخواهد شد؛ زیرا بستر خانوادگی که این آسیب را شکل داده است، همچنان پابرجا و باقی است و باید به این موضوع توجه کنیم لذا در سیاست دوم، نگاه خانواده محوری در حمایت بسیار اهمیت دارد. ما به دنبال حمایت های اجتماعی از خانواده های کودکان کار و خیابان و توانمندسازی فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی این خانواده ها هستیم.

وی ادامه داد: قطعاً فرآیندهای اقتصادی بسیار مهم هستند، اما لزوماً همه افراد فقیر کودکان شان در خیابان حاضر نیست؛ پس مدل سیاست خانواده محوری در گام اول و مدل توجه به NGOها در گام دوم، برای مجموعه سازمان بهزیستی کشور به عنوان یک سیاست اولویت دار مطرح است و فرآیندها بر این الگو شکل گرفته اند. لازم به ذکر است که ما نمی خواهیم NGOها وظایف دستگاه های دولتی را انجام دهند، ما می خواهیم از ظرفیت مردمی برای حل مسئله استفاده کنیم.

علیگو با بیان اینکه نگاه ما در موضوع حمایت از کودکان کار و کودکان خیابانی و حتی کودکان زباله گرد مدل های مددکارانه است، اذعان کرد: در مدل های مددکارانه توجه همه جانبه به شرایط طفل و نوجوان حائز اهمیت است و شاید توانمند کردن کودک برای کار خود یک ارزش افزوده باشد لذا به دنبال پیچیدن نسخه واحد برای توانمندسازی کودکان کار نمی توان پیچید و قطعاً مدیریت فرآیندها، مدیریت مورد است.

بالغ بر ۱۴ هزار کودک در مجموعه فعالیت های مرتبط با حوزه کودکان کار و خیابان ساماندهی کردیم

مدیرکل امور آسیب دیدگان اجتماعی سازمان بهزیستی با بیان اینکه در بهزیستی بالغ بر ۱۴ هزار کودک را در مجموعه فعالیت های مرتبط با حوزه کودکان کار و خیابان ساماندهی کردیم، گفت: در حال حاضر ۶۷ مرکز حمایتی و آموزشی در سطح کشور داریم که با همکاری NGOها و با مجوز بهزیستی اداره می شود؛ همچنین ۳۱ مرکز شبانه روزی نیز به صورت دولتی اداره می شوند.

وی از تدوین دستورالعمل مراکز شبانه روزی کودکان کار و خیابان برابر ماده ۲۶ قانون در بهزیستی خبر داد و گفت: این موضوع کمک می کند تا از ظرفیت NGOها در نگهداری شبانه روزی کودکان کار و خیابان بهره مند شویم و بخش اعظمی از دغدغه های گروه های مردمی در موضوع نگهداری کودکان کار و خیابان می تواند با این مهم رفع شود.

علیگو با بیان اینکه بالغ بر ۸۰ درصد کودکان کار و خیابان در کشور از کودکان اتباع هستند و این موضوع نگرانی هایی ایجاد می کند و اقدامات خاصی لازم دارد. این در حالی است که بیش از ۴۵ درصد از کودکان کار با بعد خانوار بین ۴ تا ۶ نفر هستند و این بخش نگران کننده دیگری ایجاد می کند که باید به آن توجه کرد.

هر یک ریال کمک نقدی در سطح خیابان به کودکان، منجر به فرو رفتن آنها در سطح آسفالت خیابان ها می شود

مدیرکل امور آسیب دیدگان اجتماعی سازمان بهزیستی افزود: مسئله مهمی در موضوع درآمدهای کودکان در سطح خیابان وجود دارد. هر یک ریالی که در سطح خیابان به این کودکان کمک نقدی می کنید، منجر به فرو رفتن آنها در سطح آسفالت خیابان ها خواهد شد، زیرا امکان طرح موضوعات و مدل های توانمندسازی را حتی توسط مردم از این کودکان سلب می کند. قطعاً مسائل اقتصادی در اینکه این کودکان در خیابان حاضر می شوند، اما باید به این موضوع توجه کنیم که این مدل برای کودکان پرآسیب است؛ لذا اگر در مورد منع کار کودک در خیابان صحبت می کنیم قطعاً در خیابان بودن کودک جز بخش های پرآسیب کودک است؛ زیرا آسیب هایی غیر از سو استفاده اقتصادی هم در انتظار کودک در سطح خیابان است.

وی، افزود: در این راستا اقدامات خوبی انجام شده و جلسات استانداری ها شکل گرفته است و سازمان بهزیستی برنامه «اقدام و عمل» آماده کرده که با رویکرد مددکارانه طراحی شده و تلاش می کند تا با روش های مستمر و طراحی حمایت های اجتماعی و شکل گیری الگوهای خانواده محور و با استفاده از ظرفیت های گروه های مردمی مسئله کودکان کار و خیابان را تا حد مطلوبی ساماندهی کنیم.

علیگو با اشاره به اینکه در حال حاضر ورودی اتباع غیرقانونی در کشور بسیار قابل توجه است، گفت: در برنامه اقدام و عمل یکی از کارهای مهم، تجهیز مراکز و مجموعه ها به دستگاه سنجش عنبیه است تا بتوان از طریق شاخص های بیومتریک این افراد را شناسایی و کددار کرد. این موضوع کمک می کند تا این کودکان را به صورت سیستماتیک شناسایی و در مجموعه بانک اطلاعاتی، اطلاعات آنها را داشته باشیم که بتوانیم خدمات را به طور مستمر ارائه کنیم.

مدیرکل امور آسیب دیدگان اجتماعی سازمان بهزیستی کشور با اشاره به اینکه برنامه اقدام و عمل را در سال ۹۹ فقط در سطح استان تهران و سپس در سال ۱۴۰۰ در ۱۳ استان اجرا کردیم و در سال ۱۴۰۱ در تمام استان های کشور اجرا خواهیم کرد، گفت: این برنامه ۶ گام اصلی دارد که همه آنها بر اساس مدل های دوستدار کودک طراحی شده است و تلاش می کند تا خانواده این کودکان به نتیجه مطلوب برسند. انتظار ما از این برنامه باید کاهش ۵۰ درصدی کودکان کار و خیابان باشد، اما در واقع این نتیجه حاصل نمی شود و یکی از دلایل آن این است که هر اقدامی که در سطح خیابان با همکاری گروه های مردمی انجام می دهیم نتیجه آن قابل مشاهده نیست، زیرا ورودی های ما کنترل نمی شود.

وی، ادامه داد: در برنامه سال ۹۹، خانواده های تحت پوشش دیگر کودکانشان را به خیابان نمی فرستادند، اما باز هم خیابان پر از کودکان بود. ما در پروژه ای که از بین ۱۰۰۰ نفر داشتیم فقط ۲۴ نفر دوباره کودکانشان در سطح خیابان حضور داشتند و این نشان می دهد برنامه درست عمل کرده اما یکی از دلایل اینکه خیابان خالی نشده این است که این فرآیند، فرایندی نیست که تنها بهزیستی کار کند و لازم است دستگاه های متعدد و اقداماتی به عنوان اقدامات پیشگیرانه مانند کنترل مرزها و توجه به اتباع و دارای اوراق هویتی شدن اتباع مدنظر قرار گیرد.

علیگو با اشاره به دیگر اقدامات بهزیستی در زمینه کودکان کار و خیابان، توضیح داد: در سال جاری به غیر از برنامه اقدام و عمل و ایجاد مراکز غیردولتی شبانه روزی که سعی می کنیم تا پایان سال بخش اعظمی از استان ها دارای این مراکز باشند تا ظرفیت های آموزشی و حمایتی بیشتر به این کودکان تقدیم کنیم، یکی دیگر از برنامه های ما اجرای یک برنامه ملی با حضور تمام NGOهای علاقه مند و دلسوز است. این برنامه ۲ روزه طراحی شده و روز اول کارگاه های آموزشی و برنامه های مشاوره ای با NGOها و حلقه های میانی مردم پایه فعال در حوزه کودکان کار و خیابان برگزار می شود و روز دوم به پنل های تخصصی در موضوع کودکان کار و خیابان و زباله گردی و موضوعات مرتبط اختصاص می یابد.

مدیرکل امور آسیب دیدگان اجتماعی سازمان بهزیستی کشور، گفت: چالش های پیش روی حل مسئله کودکان خیابان در سه بخش قابل تقسیم بندی است که اولین بخش مرتبط با مردم است. خواهش می کنیم مردم ضمن احترام به شانیت کودکان کار حتماً با رعایت اخلاق به این موضوع توجه کنند هر مقدار کمک شما به آنها منجر به افزایش آنها خواهد شد.

وی، افزود: از مردم خواهش می کنیم به جای کمک به کودکان کار از طریق NGOها و خیریه ها از این کودکان حمایت کنند. این کار باعث می شود این کودکان مجموعه ای از حمایت ها را دریافت کنند. با کمک نقدی به کودکان تنها بخشی از نیازهای روزانه آنها رفع می شود. اما NGOها از طریق حمایت ها و همکاری با دستگاه ها نتایج بهتری را رقم بزنند.

علیگو ادامه داد: از دیگر چالش های این حوزه ارتباطی است که بین دستگاه ها وجود دارد، در واقع خلائی در این باره می بینیم. به طور نمونه موضوع اتباع یکی از موضوعاتی است که اهمیت زیادی دارد. مسئولیت اتباع غیرقانونی مشخص نیست و نمی دانیم چه کسانی مسئولیت این اتباع را بر عهده دارد. لازم است که سیاست های جدیدی در این خصوص تدوین شود.

موضوع کودکان کار موضوعی چندوجهی است

مدیرکل امور آسیب دیدگان اجتماعی سازمان بهزیستی کشور، گفت: درباره مسائل بین دستگاهی یکی از بحرانی ترین چالش ها، نگاه های سیاستی در دستگاه هاست. هم سیاست شدن دستگاه ها بسیار مهم است. الان در کشور وضعیت خوبی داریم اما به لحاظ مطلوب فاصله است. ۳ دستگاه شهرداری، وزارت کار و بهزیستی و حتی دستگاه های دیگر مثل وزارت دادگستری با هم همسو هستند اما در کل در رابطه با موضوع کودکان کار ۱۹ دستگاه در کشور داریم و اینها باید هم نگاه و هم نظر باشند تا اقدامی درست شکل بدهیم.

وی یکی دیگر از چالش های بین دستگاهی را عدم اجرای مناسب قانون حمایت از اطفال و نوجوانان در بخش قضائی عنوان کرد و افزود: همانطور که قانون تصریح کرده که ولی و قیم قانونی در صورت سو استفاده مکرر از کودکانش مجازات شود، ما خواهش داریم که به بند ۱۵ قانون حمایت از اطفال و نوجوانان توجه شود. ما به عنوان مطالبه دستگاه اجرایی خواهشمندیم به آن توجه شود، زیرا فرآیندهایی در قانون حمایت از اطفال و نوجوانان وجود دارد که فرآیندهای پیشگیرانه از جنس حمایت از خانواده است.

علیگو گفت: قطعاً موضوع کودکان کار موضوعی چندوجهی است و نمی توانیم موضوع را به فرهنگ و سیاست و یا اقتصاد تقلیل بدهیم. حتماً لازم است تمام جنبه ها را با هم ببینیم و به مدل های بین المللی توجه کنیم. باید حتماً در موضوع اتباع یک تصمیم ملی گرفته شود و تکلیف کودکان اتباع غیرقانونی مشخص شود.

مدیرکل امور آسیب دیدگان اجتماعی سازمان بهزیستی کشور بر توجه ویژه به کارگاه هایی که از کار کودک به دلیل ارزان قیمت بودن سو استفاده می کنند، اشاره و تاکید کرد: ما نمی گوییم کودک کار مهارتی یاد نگیرد، اما نباید کار کودک به کودکی و فرآیند کودکی او لطمه وارد کند و نباید منجر به بازماندگی از تحصیل و آسیب های مضاعف شود، لذا نظارت بر کار کودکان در کارگاه ها بسیار مهم است و مطالبه ما ممنوعیت کار (برای کودکان زیر ۱۵ سال و ایرانی و اتباع فرقی نمی کند) در کارگاه هاست و این ممنوعیت باید اجرا و با کارگاه های متخلف برخورد جدی شود.

تلاش ما بازپیوند کودک کار با خانواده است

وی، یادآور شد: در هنگام تصویب بودجه و منابع مالی برای حوزه کودکان کار این مسئله مدنظر قرار نمی گیرد که این کودکان در شرایطی به خیابان ها می آیند که از یک خانواده هستند و خانواده های آنان معمولاً مورد توجه قرار نمی گیرند. این کودکان بسیار زیاد هستند و ۵۰ درصد از آنها از خانواده های بالای ۴ نفر هستند. منابع مالی باید حمایت حداکثری از یک خانواده ۵ الی ۶ نفره باشد.

علیگو اذعان کرد: کودکان کار نیاز به حمایت های پزشکی و روانشناسی دارند. در مراکز خود به این موضوع توجه می کنیم که مدل ما از کودکان کار زندان نیست، مدل ما حمایتی نیست. تلاش ما این است که کودک را با خانواده اش بازپیوند بدهیم.

مدیرکل امور آسیب دیدگان اجتماعی سازمان بهزیستی کشور، اظهار کرد: هر کدام از نکاتی که عرض کردم اگر درست انجام نشود انگار کاری انجام نشده است. در سال ۹۹ حدود ۹ ماه کار انجام دادیم. همکاران من در خیابان حضور داشتند و به مردم مشورت می دادند، اما یک اتفاق در کشور همسایه ما باعث شد تمام خیابان های ما پر از کودک کار شود.