به گزارش خبرنگار مهر، افراد زیادی به خاطر شرایط شغلی و فشار و استرس کاری با مشکلات جسمانی و دردهای مفاصل پرتعداد دست به گریبان هستند که تداوم آن کار را به بیمارستان و صرف هزینه های زیاد می کند. اما آگاهی و اطلاع از این مشکلات می تواند در پیشگیری و بهبود آن کمک کند.

رضا ناصری کارشناس تربیت بدنی و مربی حرکات اصلاحی در مطلبی که برای گروه ورزشی مهر نوشته است به یک مشکل فراگیر پرداخته و از زوایای مختلف آن را بررسی کرده است. در این مطلب آمده است:

«کیفوز» یا «کایفوز»، اصطلاحی برای انحنای اغراق آمیز یا گرد شدن ستون فقرات فوقانی - میانی (توراسیک) بزرگ تر از پنجاه درجه است. این انحنای بزرگ باعث ایجاد یک قوز می شود که به آن «گوژپشتی»، «کمر گرد» یا «قوز کمر» نیز می گویند.

کیفوز می تواند در هر سنی ایجاد شود و هر دو جنس را درگیر کند. این تغییر شکل ستون فقرات دلایل زیادی دارد و با اسکولیوز نیز همراه است.

* انواع کایفوز
- کایفوز پوسچرال (وضعیتی)
- کایفوز شوئرمن
- قوز مادرزادی
- کایفوز (قوز) ناشی از بیماری زمینه ای

* گوژپشتی وضعیتی (پاسچرال)

شایع ترین نوع گوژپشتی، کیفوز وضعیتی، معمولاً در دوران نوجوانی و با حالت اندامی نامناسب یا قوز کردن مشخص می شود و ارتباطی با ناهنجاریهای شدید ساختاری ستون فقرات ندارد.

انحنا ناشی از گوژپشتی وضعیتی معمولاً گرد و هموار است و غالباً برای درمان قوز کمر هنگامی که از فرد خواسته می شود تا صاف بنشیند یا بایستد و «قوز نکند»، برطرف می شود.

قوز پشتی (گوژ پشتی) وضعیتی در میان دختران شیوع بالاتری دارد. این عارضه به ندرت دردناک است و چون پیشرفت نمی کند، معمولاً مشکلی را در بزرگسالی به وجود نمی آورد. متأسفانه با مکانیزه شدن زندگی های امروزه و استفاده مکرر نوجوانان و جوانان از انواع موبایل و تبلت، باعث باقی ماندن بدن در حالت قوز گاهی برای ساعتها می شود.

* کایفوز (قوز) شوئرمن
این نوع به نام رادیولوژیست که برای اولین بار این بیماری را شناسایی کرد، نامگذاری شده است. زمانی اتفاق می افتد که مهره ها شکل متفاوتی داشته باشند. مهره ها به جای مستطیل شکل گوه ای دارند. استخوان های گوهای شکل به سمت جلو خم می شوند و ستون فقرات را گرد جلوه می دهند.

این نوع از کایفوز به علت رشد نابرابر در صفحه رشد مهره ها اتفاق می افتد این شکل غیرطبیعی باعث می شود مهره ها در جلوی ستون فقرات به یکدیگر نزدیک و در عقب از هم جدا شود.

به این ترتیب فضای معمول دیسک کم می شود و تحدب غیرطبیعی در بالای پشت بدن ایجاد می شود و بنابراین عارضه ایجاد شده در صورتی که قبل از پایان رشد اسکلتی درمان نشود همیشگی خواهد بود و برای درمان نیاز به جراحی دارد.

- بیشتر در نوجوانان ظاهر می شود و پسران را بیشتر از دختران تحت تأثیر قرار می دهد
- می تواند شدیدتر از کیفوز وضعیتی باشد، به خصوص در افراد زیر وزن متوسط
- باعث ایجاد یک منحنی صلب و غیر قابل انعطاف می شود - تغییر موقعیت منحنی را تغییر نمی دهد
- می تواند دردناک باشد، به خصوص در حین فعالیت یا در هنگام ایستادن یا نشستن طولانی مدت.

* گوژپشتی مادرزادی
قوز پشتی مادرزادی زمانی رخ می دهد که ستون فقرات جنین در رحم مادر به طور طبیعی رشد نکند و استخوان ها چنان که باید شکل نگیرد یا چند مهره به یکدیگر جوش بخورد و بچسبد. گوژپشتی مادرزادی معمولاً به موازات رشد کودک تشدید می شود.

کایفوز به عنوان عارضه بیماری زمینه ای مانند شرایطی که برای افراد مبتلا به پوکی استخوان یا دژنره شدن (خراب شدن) دیسک ها پیش می آید. در افراد مبتلا به پوکی استخوان دیواره قدامی مهره ها دچار شکستگی های فشاری می شوند.

در افرادی که دچار دژنریشن دیسک ها هستند دیسک بین مهره ای در قسمت قدام بیش تر فشرده می شود که هر دوی شرایط گفته شده در هر دو بیماری منجر به ایجاد یک وضعیت مشابه یعنی کایفوز پاتولوژیک می شود.

کایفوز قوز (ممکن است همراه با بیماری هایی همچون فلج مغزی، اسپاینا بیفیدا) ناهنجاری مادرزادی ستون فقرات (اسکولیوز) انحراف ستون فقرات (دیستروفی عضالنی و یا حتی نرمی استخوان ناشی از کمبود ویتامین نیز بروز کند.

رضا ناصری - کارشناس تربیت بدنی و حرکات اصلاحی

* علائم کایفوز:
- گرد شدن شانه ها
- قوز قابل مشاهده روی پشت بدن
- درد مالیم کمر و پشت بدن
- خستگی
- سفتی و خشکی ستون فقرات
- گرفتگی عضله های همسترینگ (عضله های پشت ران)

* درمان
متوقف ساختن بیشتر شدن قوز و جلوگیری از بدشکلی هدف درمان گوژپشتی محسوب می شود. پزشک یا مربی حرکات اصلاحی، نکته های زیر را هنگام تعیین درمان مناسب مد نظر قرار می دهد:

- سن فرد و وضعیت سلامت عمومی
- تعداد سالهای باقیمانده رشد (اگر فرد کودک باشد)
- نوع گوژپشتی
- شدت انحنا یا قوز

متخصص رژیم غذایی مناسب حاوی کلسیم و ویتامین D را توصیه می کند.

سنجش تراکم استخوان، به ویژه در صورت سابقه ابتلاء اعضا خانواده به پوکی استخوان یا وقوع شکستگی در گذشته، از ضعیف شدن استخوان ها، شکستگی های فشاری و گوژپشتی متعاقب آن در بیماران مسن تر جلوگیری می کند.

تمرین ها و حرکتهای اصلاحی خاص تحت نظر مربی آشنا با حرکات فیزیوتراپی ورزشی، با تقویت عضله های شکم و پشت بدن به تسکین درد کمر و پشت بدن و بهبود حالت اندامی کمک می کند.

ورزش درمانی برای کشش عضله های منقبض و گرفته همسترینگ و تقویت ناحیه ای از بدن مفید است که در اثر هم محور نبودن ستون فقرات آسیب دیده است.

کیفوز چگونه بر بدن ما تأثیر می گذارد؟
در بیشتر مواقع، کیفوز مشکلاتی برای سلامتی ایجاد نمی کند یا نیاز به درمان پزشکی ندارد. اما ممکن است باعث شود نسبت به ظاهرتان احساس خودآگاهی داشته باشید. در موارد شدید، کیفوز می تواند باعث درد یا مشکلات تنفسی شود. کیفوز شدید ممکن است برای اصلاح نیاز به جراحی داشته باشد.

چه کسانی به کیفوز مبتلا می شوند؟
کیفوز بیشتر در نوجوانانی ظاهر می شود که استخوان های آنها به سرعت در حال رشد است. همچنین ممکن است در افراد مسن ایجاد شود. با افزایش سن، مهره ها انعطاف پذیری خود را از دست می دهند و ستون فقرات ممکن است شروع به کج شدن به جلو کند.

*چه چیزی باعث کیفوز می شود؟

علت کیفوز به نوع زیر بستگی دارد:
وضعیتی: وضعیت نامناسب، تکیه دادن به صندلی، حمل کیف های سنگین.

* علائم کیفوز چیست؟
علامت اصلی کیفوز داشتن شانه های گرد یا قوز در قسمت بالای کمر است. همسترینگ سفت (ماهیچه های پشت ران) نیز می تواند از علائم باشد.

افرادی که انحنای شدیدتری دارند ممکن است علائم دیگری نیز داشته باشند، از جمله:
- درد یا سفتی در پشت و تیغه های شانه
- پاهای بی حس و گزگز ضعیف
- خستگی مفرط
- تنگی نفس یا سایر مشکلات تنفسی به دلیل فشار ستون فقرات به مجاری هوایی
- مشکلات تعادل
- بی اختیاری مثانه یا بی اختیاری روده

* کیفوز چگونه تشخیص داده می شود؟
اغلب، غربالگری اسکولیوز در مدرسه زمانی است که یک ارائه دهنده برای اولین بار متوجه کیفوز کودک می شود. مواقع دیگر، نوجوانان یا والدین آنها متوجه گرد شدن ستون فقرات می شوند. برای تشخیص کامل باید به پزشک یا مربی حرکات اصلاحی مراجعه کنید.

* چرا ورزش مهم است؟
ورزش، همراه با وضعیت بدنی خوب و مراقبت های کایروپراکتیک، ممکن است به بهبود کایفوز و حتی رفع آن کمک کند.

* ورزش و کشش برای کیفوز
همیشه قبل از شروع ورزش با پزشک و متخصص حرکات اصلاحی مشورت کنید و حتماً به بدن خود گوش دهید. اگر یک ورزش یا کشش باعث افزایش درد می شود، حتماً آنرا متوقف کنید و حرکت جایگزینی را درخواست کنید.

مهره ها را در وضعیت صاف تری قرار می دهد. آنها را با استفاده از قطعات کوچک استخوان برای پر کردن فضای بین مهره ها به یکدیگر متصل می کند. با بهبودی مهره ها، به هم جوش می خورند یا به هم می پیوندند. این روش شدت منحنی را کاهش می دهد تا بدن شما را بهتر پشتیبانی کند. از بدتر شدن منحنی جلوگیری می کند.

* آیا می توانم از کیفوز پیشگیری کنم؟

برای جلوگیری از کیفوز وضعیتی می توانید اقدامات زیر را انجام دهید:
وضعیت بدن را خوب حفظ کنید
تقویت عضلات شکم و پشت
وزن سالم را حفظ کنید
کیف یا کتاب مدرسه و لوازم را در یک کوله پشتی محکم حمل کنید
برای تقویت بدن و انعطاف پذیر ماندن ورزش کنید

* چشم انداز افرادی که کیفوز دارند چیست؟

تشخیص زودهنگام بهترین چشم انداز را ارائه می دهد. اکثر افراد مبتلا به کیفوز که زود تشخیص داده می شوند نیازی به جراحی ندارند و عملکرد معمولی دارند. با این حال، اگر کیفوز را درمان نکنید، منحنی بدتر می شود و منجر به مشکلات سلامتی می شود. کنترل کیفوز به طور منظم و انجام فیزیوتراپی برای حفظ وضعیت بدن بسیار مهم است. این مراحل به شما کمک می کند تا مطمئن شوید که منحنی بدتر نمی شود و در زندگی شما اختلال ایجاد نمی کند.

* آیا کیفوز می تواند عود کند؟
کیفوز حتی پس از درمان ممکن است عود کند. برای سالم ماندن و قوی ماندن قدم بردارید. با ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی خود در مورد اقداماتی که می توانید برای جلوگیری از عود کیفوز انجام دهید صحبت کنید.

* چه چیز دیگری باید از ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی خود در مورد کیفوز بپرسم؟ اگر شما یا فرزندتان کیفوز دارید، از پزشک خود بپرسید:
منحنی چقدر شدید است؟
آیا به جراحی نیاز خواهم داشت؟
چه درمان های غیر جراحی می تواند کمک کند؟
آیا باید فیزیوتراپی انجام دهم؟

*چگونه می توانم جلوی بدتر شدن منحنی را بگیرم؟

کیفوز زمانی است که ستون فقرات دارای انحنای بیش از حد باشد. این باعث ایجاد یک نگاه «قوزک» می شود و می تواند باعث شود شما احساس خودآگاهی کنید. ممکن است درد نداشته باشید، اما اگر منحنی بدتر شود، می تواند باعث درد، سفتی و مشکلات دیگر شود. درمان کیفوز پاسچرال و کیفوز شوئرمن ممکن است شامل عکسبرداری منظم با اشعه ایکس برای نظارت بر انحنا، فیزیوتراپی و در برخی موارد، بریس پشت باشد. برای کیفوز مادرزادی (و کیفوز شدید شوئرمن)، جراحی فیوژن ستون فقرات می تواند درد را تسکین داده و انحنا را اصلاح کند.