نشست «کم آبی و مدیریت منابع آب» با حضور مسئولان مرتبط در دولت و مجلس و کارشناسان در خبرگزاری مهر برگزار و در آن چرایی و چگونگی شکست سیاست گذاری های چهار دهه گذشته در حوزه آب بررسی شد.

خبرگزاری مهر- گروه استان ها: نشست جمع بندی پرونده «کم آبی و مدیریت منابع آب در استان ها» به همت اداره کل اخبار استان های خبرگزاری مهر با حضور فیروز قاسم زاده سخنگوی صنعت آب و مدیرکل دفتر اطلاعات و داده های آب کشور، حجت الاسلام امیر قلی جعفری بروجنی رئیس کمیته آب مجلس شورای اسلامی، حنیف رضا گلزار کارشناس آب وخاک و کنشگر محیط زیست و رضا ریحانی فعال جهادی در حوزه آب به میزبانی خبرگزاری مهر برگزار شد.

همچنین خبرنگاران مهر در استان های اصفهان، چهارمحال و بختیاری، لرستان و خوزستان به صورت آنلاین در برگزاری نشست مشارکت داشتند.

با توجه به هشدارهای مطرح شده درزمینهٔ وضعیت منابع آب در استان های مختلف کشور در قالب یک پرونده با انتشار گونه های مختلف رسانه ای به بحث های مهم پیرامون این چالش در خبرگزاری مهر پرداخته شد. در قالب بیشتر از ۳۸ گزارش استانی و منطقه ای به دنبال نگاهی بومی به راهکارهای مدیریت منابع آب و مقابله با خشک سالی و کم آبی بودیم و گزارش های تولیدی در این پرونده راهکار محور و با استفاده از ظرفیت اساتید، پژوهشگران و نخبگان دانشگاهی تولید و منتشر شد.

در قالب بیشتر از ۳۸ گزارش استانی و منطقه ای به دنبال نگاهی بومی به راهکارهای مدیریت منابع آب و مقابله با خشک سالی و کم آبی بودیم و گزارش های تولیدی در این پرونده راهکار محور و با استفاده از ظرفیت اساتید، پژوهشگران و نخبگان دانشگاهی تولید و منتشر شد بررسی خلأهای قانونی و اجرایی مدیریت منابع آب و مقابله با خشک سالی، نمایه کردن وظایف دستگاه های استانی مرتبط با حوزه آب با ذکر مسئولیت ها و بررسی عملکرد، روند آموزش به شهروندان، کشاورزان و فعالان حوزه تولید و صنعت درباره بحران آب و راه های کاهش مصرف آب در همه حوزه ها، میزان بارندگی و کاهش آن طی سال جاری و دورنمای آینده استان، در صورت ادامه این مسیر از محورهای مدنظر در این پرونده بود.

«پرونده های ویژه» اداره کل اخبار استانی خبرگزاری مهر به عنوان ابتکاری از سوی این خبرگزاری به دنبال این است که سوژه ها و دغدغه های مشترک کشوری را به نحوی جامع در ۳۱ استان کشور پیگیری کرده و در فاصله های زمانی معین هرکدام از این سوژه ها را روی خروجی خبرگزاری منتشر کند. مسئولان، پژوهشگران، کارشناسان، تصمیم گیران و تصمیم سازان مهم ترین گروه های هدف تولیدات این پرونده بودند که با مرور این گزارش ها می توانند رصدی بر وضعیت استان ها در این حوزه منابع آب داشته باشند و داده های حقیقی و ملموس را کنار یکدیگر بگذارند.

درنهایت طی نشستی با حضور تصمیم گیران و تصمیم سازان در دولت و مجلس و همچنین گروه های مردمی و کارشناسان محتوای این پرونده جمع بندی شد که مشروح نشست جمع بندی پرونده «کم آبی و مدیریت منابع آب در استان ها» در قالب دو گزارش روی خروجی خبرگزاری مهر خواهد رفت.

نخستین بخش این نشست را در این گزارش می خوانید.

ایران در مسیر نزدیک شدن به بحران آب

سخنگوی صنعت آب کشور در این نشست با اشاره به قرارگیری ایران در اقلیم خشک و نیمه خشک با متوسط بارش ۲۵۰ میلی متر و تولید حدود ۴۰۰ میلیارد مترمکعب آب اظهار کرد: در ایران اسلامی ۷۰ درصد از ۴۰۰ میلیارد مترمکعب آب تولیدی تبخیر می شود.

فیروز قاسم زاده با بیان اینکه بارش نزولات جوی در کشور یک سوم میزان بارش های دنیا است، افزود: علاوه بر تبخیر زیاد در کنار بارش کم نزولات جوی، ۱۱۴ میلیارد مترمکعب آب به عنوان آب تجدید پذیر در کشور وجود دارد و بارش ۱۳۰۰ میلی متری در یک نقطه از کشور و ۵۰ میلی متری در کویر مرکزی بیانگر وجود بارش های متفاوت در نقاط مختلف کشور بوده و بر این اساس مدل های رفتاری و نوع مدیریت منابع آبی نیز متأثر از همین شرایط متفاوت است.

شاخص های سازمان ملل بیانگر آن است که تنها مجاز به مصرف ۴۰ درصد از ۱۴۰ میلیارد مترمکعب آب هستیم درحالی که در حال حاضر ۹۰ درصد از آب تجدید پذیر در ایران مصرف می شود وی با اشاره به اینکه بر اساس تحقیقات ۱۵ ساله حدود ۵۰ درصد از این سال ها در وضعیت خشک آبی، ۲۰ درصد تر آبی و ۳۰ درصد بقیه وضعیت متوسطی داشتیم، اضافه کرد: بر اساس آمار ۵۳ سال اخیر وزارت نیرو، در سال ۹۸ و ۹۹ سال های پرآبی کشور با بیشترین بارش بوده و سال ۱۴۰۰ با ۳۸ درصد کاهش در بارندگی کمترین بارش را تجربه کردیم و از ابتدای امسال تا سوم مردادماه نیز با تداوم این شرایط با ۲۳ درصد کاهش بارندگی مواجه هستیم که این امر نشان دهنده تغییر اقلیم آب و هوایی کشور است.

قاسم زاده ادامه داد: این وضعیت باعث می شود آب در دسترس هم کاهش یابد و این موارد رابطه خطی ندارند چراکه وقتی روند کاهش نزولات جوی سال ها ادامه پیدا می کند این اعداد «ضریبی» رشد می کند تا جایی که شاهد آن هستیم که دریاچه ارومیه خشک شده و تمام عملکردها را زیر سؤال برده و دریاچه در شرایط مناسبی نیست.

مدیرکل دفتر اطلاعات و داده های آب کشور با تأکید بر اینکه ایران در مسیر نزدیک شدن به بحران آب قرار دارد، گفت: بر اساس شاخص های موجود اگر کشوری بیشتر از ۱۷۰۰ مترمکعب به ازای هر نفر در سال آب داشته باشد ازنظر منابع آبی مشکلی ندارد اما در ایران در سال های اخیر با توجه به رشد صنعتی و اقتصادی و کشاورزی این عدد به ۱۲۰۰ مترمکعب رسیده و درصورتی که شاخص ها به زیر ۱۲۰۰ مترمکعب آب به ازای هر نفر در سال برسد شرایط آن کشور بحرانی تلقی می شود.

قاسم زاده تصریح کرد: شاخص های سازمان ملل بیانگر آن است که تنها مجاز به مصرف ۴۰ درصد از ۱۴۰ میلیارد مترمکعب آب هستیم درحالی که در حال حاضر ۹۰ درصد از آب تجدید پذیر در ایران مصرف می شود.

سیاست گذاری های غلط دلیل رسیدن ایران به مرز تنش آبی

وی با تأکید بر سیاست گذاری های غلط و عدم حصول نتیجه لازم از طرح ها و سایر مباحث فنی به عنوان دلایل رسیدن کشور به مرز تنش آبی گفت: از سال ۱۹۸۰ مقرر شد که مدیریت منابع آب در دنیا به صورت یکپارچه و با مدیریت یک نهاد متولی باشد و در پهنه حوزه آبریز با مشارکت تمامی ذی نفعان و ذی مدخلان مشکلات مربوط به موضوع آب سیاست گذاری و تصمیم گیری و اجرا شود اما در سازمان ملل به حکمرانی آب تغییر پیدا کرد با این رویکرد که ذی نفعان و ذی مدخلان برنامه استراتژیک را تدوین کرده و در صورت مواجهه با هرگونه تغییر در مسیر خود را با آن شرایط همراه کنند.

قاسم زاده بیان کرد: زمانی در دنیا مدیریت آب در «مدیریت عرضه» خلاصه می شد و می گفتند هرکسی به آب نیاز دارد منابع در اختیار هست و جمعیت هم به این میزان نبود ولی به جایی رسیدیم که نیاز به مدیریت مصرف آب ملموس شده و الان گفته می شود جلوی تخصیص آب را بگیرند.

سخنگوی صنعت آب کشور ارزیابی و بررسی مدیریت مصرف را گام نخست در مدیریت منابع آب برشمرد و تأکید کرد: بر اساس ارزیابی وزارت نیرو از ۱۱۴ میلیارد مترمکعب آب موجود ۹۸ میلیارد مترمکعب مصرف می شود که ۲ درصد آن در بخش صنعت، ۸ درصد در بخش شرب و ۹۰ درصد در بخش کشاورزی مصرف می شود.

قاسم زاده کشاورزی را عمده ترین مصرف کننده آب دانست و گفت: برنامه ریزی لازم برای سازگاری با کم آبی باهدف بازنگری در مصارف توسط وزارت نیرو انجام شده و نمایندگان دستگاه های مختلف در نشستی به این جمع بندی رسیدند که ۱۵ میلیارد مترمکعب از مصارف آب کشور کاهش یابد.

وی با بیان اینکه بر اساس آمار وزارت جهاد کشاورزی بهره وری آب کشور در بخش کشاورزی ۱.۲ کیلوگرم بر مترمکعب است، ادامه داد: میانگین بهره وری آب در کل دنیا ۲.۵ کیلوگرم بر مترمکعب بوده و بهره وری کشور نصف دنیاست.

ضمانت اجرایی لازم در زمینه اصلاح الگوی کشت وجود ندارد

قاسم زاده با تأکید بر ضرورت اصلاح الگوی کشت برای مدیریت منابع آب کشور گفت: باید در کشاورزی بهره وری را بالا برد درحالی که ما تاکنون دستاوردی درزمینهٔ اصلاح الگوی کشت نداشتیم و الگوی کشتی که فقط روی کاغذ باشد و دستاوردی نداشته باشد کشاورز از آن تمکین نمی کند.

این مسئول ادامه داد: در حال حاضر ضمانت اجرایی لازم در الگوی کشت وجود ندارد و وزارت جهاد کشاورزی نیز عزم لازم را تاکنون نداشته درحالی که در صورت تحقق تغییر الگوی کشت بسیاری از مشکلات ما حل می شود.

وی با بیان اینکه نباید تولید کشاورزی را محدود کرد، افزود: می توان با حفظ تولید محصولات کشاورزی با وضع موجود و با افزایش بهره وری در الگوی کشت، مصرف آب را مدیریت کرد.

قاسم زاده با تأکید بر لزوم ارائه آموزش به کشاورزان از سوی دولت تصریح کرد: راندمان آبیاری کشاورزی کشور ۴۴ درصد است و ۵۶ درصد آب هدایت شده به سمت مزارع را کشاورزی نمی تواند منجر به بهره وری کند و معتقدم دولت باید تجهیزات و تأسیسات لازم را برای انتقال صحیح آب به مزارع فراهم سازد.

وی افزود: باوجوداینکه میزان رهاسازی آب از سد مشخص است اما اکنون سازه اندازه گیری برای اینکه بدانیم چه میزان آب به دست کشاورز رسیده است را به دلایل مختلف نداریم.

وزارت جهاد کشاورزی نیز عزم لازم را تاکنون نداشته درحالی که در صورت تحقق تغییر الگوی کشت بسیاری از مشکلات ما حل می شود مدیرکل دفتر اطلاعات و داده های آب کشور با انتقاد از ایجاد صنایع پر آب بر در فلات مرکزی اظهار کرد: باوجود اشتغال زایی بسیار در این صنایع در صورت عدم تأمین آب کل پروژه متوقف شده و معتقدم امروزه عدم مدیریت منابع آب علاوه بر اقتصاد و محیط زیست، امینت و مسائل اجتماعی فرهنگی را نیز تحت الشعاع قرار می دهد و مقصر اصلی آن همه تصمیم گیران هستند و نمی توان تقصیر را به گردن یک یا چند وزارت خانه انداخت.

قاسم زاده با بیان این به دلیل قیمت بالای تولید آب شرب باید در خصوص مدیریت مصرف آن فرهنگ سازی شود، گفت: در حال حاضر انتقال صنایع موجود در فلات باوجود اجرای طرح های کلان آب رسانی از دریا به کویر و شیرین کردن آب بسیار سخت است.

وی با اشاره به سرانه مصرف آب شیرین به میزان ۲۳۰ لیتر در روز برای هر نفر و قابلیت ارتقای آن به ۱۶۰ لیتر در روز ادامه داد: با توجه به ارزش اقتصادی بالای آب باید برای مدیریت صحیح آن برنامه ریزی شود اما وجود خلأهای قانونی در مصرف آب و همچنین نبود ضمانت اجرایی قانون های موجود هم یکی دیگر از مشکلات بر سر راه مدیریت منابع آب است.

جانمایی های غلط صنایع و توسعه بی رویه کشاورزی چالش های مدیریت آب

رئیس کمیته صیانت از آب مجلس شورای اسلامی هم در ادامه نشست با بیان اینکه محدودیت منابع آب بزرگ ترین چالش عصر حاضر است، اظهار کرد: با توجه به اینکه در مناطقی مثل زاگرس شمالی و جنوبی و مرکزی ماندگاری و پایداری منابع آب بستگی به بارش برف دارد در کشور با تغییر اقلیم و جابه جایی بارش نزولات جوی از برف به باران مواجه هستیم.

حجت الاسلام امیر قلی جعفری بروجنی با بیان اینکه در گذشته ۱۱ درصد منابع آبی کشور از استان چهارمحال و بختیاری تأمین می شد، افزود: در حال حاضر چون شکل بارش ها تغییریافته است به مجرد اولین بارش ۱۲ ساعت بعد آب جاری شده پشت سد زاینده روده و ۲۴ ساعت بعد پشت سد کارون می رسد به خاطر اینکه توپوگرافی زمین باعث می شود نتوان آب را نگه داشت.

مسیر غلطی که کشور در خصوص مدیریت آب در چهل سال گذشته طی کرد ما را به نقطه ای رساند که ۹۰ درصد دشت های بسیاری از استان ها ممنوعه یا ممنوعه بحرانی است حجت الاسلام جعفری بروجنی عنوان کرد: معتقدم مسیر غلطی که کشور در خصوص مدیریت آب در چهل سال گذشته طی کرد ما را به نقطه ای رساند که ۹۰ درصد دشت های بسیاری از استان ها ممنوعه یا ممنوعه بحرانی است.

وی عنوان کرد: یعنی در این دشت ها آب تخلیه شده و آبی وجود ندارد و بارگذاری ها بیش ازحد بوده است و الآن اجازه برداشت حتی نیم لیتر از برخی از اقلیم ها و سرزمین ها را نداریم وقتی می گوییم ممنوعه است بدان معناست مسیری که تاکنون طی شده غلط و این مسیر غلط معلول سیاست گذاری غلط در بخش های مختلف کشور بوده که تبعات آن به منابع آبی کشور رسیده است یعنی مدل توسعه در کشور از ابتدا به صورت درست تعریف نشده است.

وی با تأکید بر اینکه در کشور بحران مدیریت منابع آب وجود دارد، گفت: واقعیت موجود این است که به شدت با محدودیت منابع آبی مواجه هستیم اما می توان با همین محدودیت موجود منابع، کشور را به خوبی اداره کرد.

نگاه به مدیریت آب در برنامه هفتم توسعه

رئیس کمیته صیانت از آب مجلس با بیان اینکه مدل توسعه کشور از ابتدا کشاورزی، روستایی و محلی تعریف شده بود، افزود: پیش از انقلاب دو برنامه توسعه بلندمدت وجود داشت و در حال حاضر ۶ برنامه تدوین و در قالب لایحه توسعه برنامه هفتم تنظیم شده است.

حجت الاسلام جعفری بروجنی با اشاره به اینکه مدل توسعه در کشور باید بر اساس سند آمایش سرزمینی باشد، ادامه داد: جانمایی های غلط صنایع و توسعه بی رویه کشاورزی چالش های مدیریت آب در کشور بوده و بیانگر آن است که مدل توسعه در کشور تعریف نشده است.

وی با اشاره به اینکه صنایع فولاد و کاشی و سرامیک بیشترین مصرف کننده منابع آبی کشور در حوزه صنعت هستند، ادامه داد: تمام صنایع آب بر دنیا در کنار آب احداث می شوند و کسی صنایعی مانند فولاد و صنعت کاشی و سرامیک را در فلات و در دل کویری که فاقد منابع آبی است، نمی سازد.

حجت الاسلام جعفری بروجنی با بیان اینکه بر اساس اعلام مرکز پژوهش های مجلس، بعد از انقلاب اسلامی کشاورزی در کشور توسعه ۵ برابری داشته است، گفت: کشور با محدودیت منابع آبی روبرو است و اگرچه تغییر اقلیم و نوع بارش از برف به باران اجتناب ناپذیر است اما جانمایی غلط صنایع و توسعه بی رویه کشاورزی در اقلیمی که اصلاً ظرفیت و پتانسیل کشاورزی را نداشته باعث شده چالش های آب در کشور چند برابر شود.

راهکار غلط انتقال آب بین حوزه ای

وی با اشاره به وجود عدم تعادل درست بین منابع و مصارف آب در کشور افزود: منابع آب تجدید پذیر کشور ۱۳۰ میلیارد مترمکعب است و باوجوداینکه همه دنیا از ۴۵ درصد از منابع تجدید پذیر آب خود استفاده می کنند میزان مصرف از منابع آب تجدید پذیر در کشورمان بیش از ۹۰ درصد است و باید چاره ای اساسی اندیشیده شود.

نماینده بروجن در مجلس شورای اسلامی نبود سند آمایش توسعه کشور و ناصحیح بودن مدل توسعه کشور را به نقطه بحران آب رسانده است، گفت: در صورت مدیریت صحیح، منابع آبی موجود در کشور کافی است و برای مدیریت بحران آب ابتدا باید مشکلات و موانع موجود را به خوبی تشخیص داد.

وی با طرح این سؤال که مجلس در این رابطه چه کرده است؟ پاسخ داد: در این دو سال تشخیص این بوده که اول باید مشکلات را به خوبی تشخیص داد و سپس به سراغ درمان آن رفت.

متأسفانه تنها ۳۰ درصد از برنامه ریزی ها و تکالیف برنامه ششم توسعه در خصوص آب محقق شده و ۷۰ درصد از برنامه های توسعه ای منابع آب روی زمین مانده است حجت الاسلام جعفری بروجنی با اشاره به بازدیدهای نظارتی مجلس گفت: بارگذاری های به شدت بالا و غلط روی منابع آب ایجادشده و کشور را با چالشی به نام فرونشست زمین مواجه کرده است که از استان های مختلف صدای آن بلند شده و راهکار غلطی که باز می دهیم انتقال آب به حوزه ای که دچار فرونشست شده است.

وی با اشاره به وجود عدم تعادل و تراز بین منابع و مصارف آب در کشور اضافه کرد: علاوه بر پلمب ۴۰ درصد از چاه های غیرمجاز در کشور، نباید با تکرار اشتباهات گذشته علاوه بر ایجاد مشکل برای مبدأ، عطش را در مقصد تشدید کنیم.

رئیس کمیته صیانت از آب مجلس شورای اسلامی اظهار کرد: متأسفانه تنها ۳۰ درصد از برنامه ریزی ها و تکالیف برنامه ششم توسعه در خصوص آب محقق شده و ۷۰ درصد از برنامه های توسعه ای منابع آب روی زمین مانده است.

وی با اشاره به انجام تحقیق و تفحص نمایندگان مجلس در موضوع مدیریت بحران آب افزود: مدیریت آب در کشور دارای مشکلات متعددی است و با عدم اجرای برخی از قواعد و قوانین امروزه به مشکل برخورده ایم.

کاهش سطح زیر کشت و کوچک کردن بخش کشاورزی راهکار مدیریت آب

«حنیف رضا گلزار» کارشناس آب وخاک و کنشگر محیط زیست نیز در ادامه این نشست با اشاره به وضعیت مصرف آب در ۶۰ سال گذشته اظهار کرد: در سال ۱۳۴۰ که جمعیت کشور ۱۶ میلیون نفر بود حدود ۴۰ میلیارد مترمکعب از منابع آب های سطحی و زیرسطحی برای بخش کشاورزی استفاده می شد و در سال ۸۰ با جمعیت ۷۰ میلیون نفر سهم مصرف آب کشور به ۸۰ میلیارد مترمکعب و پس ازآن روند افزایش مصرف آب با شیب ملایم تر در سال گذشته به میزان ۸۵ میلیارد مترمکعب رسید و این حدود ۹۰ درصد از حجم تمامی منابع آبی یک سال کشور است.

وی با اشاره به وضعیت محیط زیستی کشور بیان کرد: بر اساس آمارها دشت هایی داریم که سالانه ۳۶ سانتی متر در دل زمین فرو می رود یا در فارس دشت هایی داریم که در خوش بینانه ترین حالات سالی ۵۰ تا ۶۰ سانتی متر در دل زمین فرو می روند که این روند نشان دهنده این بوده که وضعیت نگران کننده است.

گلزار ادامه داد: برخی ها معتقدند اگر امروز به داد این وضعیت نرسیم آینده ای نخواهیم داشت و نسل آینده از بین خواهد رفت و من معتقدم این آینده ای که از آن صحبت می شود بسیار نزدیک است و وضعیت موجود امروزمان را به عنوان نسل حاضر نشانه گرفته است، اگر بخواهیم خودمان را به عنوان نسل حاضر حفظ کنیم باید از این بایت نگرانی داشته باشیم و به آینده حواله ندهیم.

شکست در حوزه های مختلف مدیریت آب

وی با بیان اینکه منابع آبی در سه بخش کشاورزی صنعتی و خانگی مصرف می شود، افزود: برای مدیریت آب در بخش کشاورزی «توسعه سامانه های نوین آبیاری، اصلاح الگوی کشت و افزایش بهره وری آب در بخش کشاورزی» پیشنهاد شد اما معتقدم در هر سه بخش شکست خوردیم و به دلیل ویژگی های خاک، کاهش روزافزون سطح زیر کشت، مصرف نامتوازن نهاده ها و ناتوانی ما در تامین نهاده های مناسب باکیفیت و به موقع برای بهره برداری این امر محقق نشد.

گلزار با بیان اینکه با دستور و ابلاغیه نمی توان برای کشاورز در خصوص نوع کشت تعیین تکلیف کرد، ادامه داد: کشاورزی بخشی ۱۰۰ درصد خصوصی است و کشاورز به عنوان یک فعال بخش خصوصی بر مبنای منابعی که در اختیار دارد نوع کشت محصول را خودش تعیین می کند.

این کارشناس آب وخاک و کنشگر محیط زیست با بیان اینکه برای کشت محصول در یک مترمربع به حدود یک کیلوگرم آب نیاز است، اضافه کرد: باید بپذیریم جز کاهش سطح زیر کشت و کاشت محصولات کم آب بر برای مدیریت آب تا رسیدن به مقدار ۶۰ سال پیش یعنی ۴۰ میلیارد مترمکعب سهم آب مصرفی کشور هیچ راهی باقی نمانده است.

گلزار با تأکید بر اینکه کاهش سطح کشت هیچ منافاتی با امنیت غذایی ندارد، گفت: مرکز پژوهش های مجلس در گزارشی اعلام کرده که مجبوریم برای مدیریت بحران آب هیچ کاری با حدود ۶۰ درصد منابع آب تجدید پذیر نداشته باشیم و این بدان معناست که تا زمانی که در الگوی کشت به یک تصمیم حاکمیتی واحد برای کشاورزی نرسیم موفق نیستیم.

کشاورزان پذیرای الگوی کشت دیکته شده از وزارتخانه نیستند

وی ضمن اشاره به خلأهای قانونی در بخش های آبیاری تحت فشار، اصلاح الگوی کشت و افزایش بهره وری، تاکید کرد که این موارد را نمی توان به عنوان راهکار دانست و ادامه داد: بر اساس (بند ب ماده ۳۵) قانون توسعه برنامه ششم مدیریت آب، توسعه آبیاری تحت فشار عنوان شده درحالی که از سال ۹۱ تا ۹۸ بیش از ۷ هزار میلیارد تومان از منابع کشور به شکل تسهیلات بلاعوض در بخش توسعه آبیاری تحت فشار هزینه شد اما عملکردها وضعیت منابع آبی را بدتر کرد.

گلزار اضافه کرد: در (بند ر ماده ۳۵) برنامه ششم نیز بر اصلاح الگوی کشت تأکید شده و حال باید پرسید این اصلاح الگوی کشت را چه نهادی باید عملیاتی کند و آیا وزارت جهاد کشاورزی ما چنین توانمندی را دارد؟ پاسخ منفی است چراکه وزارت جهاد کشاورزی هم اکنون در تأمین بسیاری از موارد و ضروریات با مشکلات عدیده ای روبرو است که فرصت پرداختن به موارد دیگر را ندارد.

وی با بیان اینکه کشاورزان پذیرای الگوی کشت دیکته شده از وزارتخانه نیستند، تصریح کرد: اگر قرار بود اصلاح الگوی کشت راهکار مناسبی باشد باید در حوزه دریاچه ارومیه کشتی مناسب و مبتنی بر وضعیت منابع آبی اجرا می شد پس چرا در سال ۹۹ بیش از یک میلیون تن محصول آب بری مثل چغندرقند برخلاف تمامی دستورالعمل ها و مصوبات ستاد و مازاد بر نیاز استان آذربایجان غربی در حوزه دریاچه ارومیه کشت شد؟

لزوم مدیریت آب در منابع، خطوط انتقال آب و محل مصرف

رضا ریحانی فعال جهادی در حوزه آب هم در این نشست با اشاره به لزوم مدیریت آب در منابع، خطوط انتقال آب و محل مصرف اظهار کرد: باید آب را در سه بخش منابع (سدها و چاه ها) خطوط انتقال آب (از منابع تا مصرف) و درنهایت در محل مصرف مدیریت کرد چون بر اساس بررسی های به عمل آمده میزان منابع آبی و نزولات آسمانی در کشور ۳ برابر آماری است که اعلام می شود اما در این سه بخش در حال هدر رفتن است.

وی افزود: متأسفانه علاوه بر عدم مدیریت صحیح در منابع اصلی، آبی را که در اختیار داریم نیز نمی توانیم درست مصرف کنیم درحالی که باید گفت اگر منابع آبی خالی شده اند با توجه به وضعیت نزولات جوی، آب در اختیار چگونه مصرف شده است؟

در استانی مانند خراسان شمالی نزولات آسمانی به هیچ وجه حفظ نمی شود و از سوی دیگر طرح های آبخوان داری و آبخیزداری آن گونه که باید برای حفظ آب موجود اجرا نمی شود ریحانی تأکید کرد: در استانی مانند خراسان شمالی نزولات آسمانی به هیچ وجه حفظ نمی شود و از سوی دیگر طرح های آبخوان داری و آبخیزداری آن گونه که باید برای حفظ آب موجود اجرا نمی شود.

وی با اشاره به اینکه با اجرای طرح آبخوان داری مقدار زیادی از منابع آبی حفظ می شودُ ادامه داد: در انتقال آب از چاه یا سد (منابع) تا محل مصرف (مزارع و صنایع) حدود ۸۰ درصد از این آب به دلیل پوسیدگی و نشتی لوله ها در خطوط انتقال آب هدر می رود و بخشی نیز به دلیل استفاده از جوی های گلی به زمین بازمی گردد.

این فعال جهادی حوزه آب تأکید کرد: در کشاورزی علاوه بر کاشت گیاهان کم آب بر و اصلاح الگوی کشت، باید رویکردها در نحوه آبیاری مزارع نیز تغییر کند.

ریحانی گفت: در حال حاضر نوع آبیاری مزارع به صورت قطره ای و غرق آبی است که باید با به کارگیری آبیاری زیرسطحی، آبیاری غلط گذشته کنار گذاشته شود.

وی اضافه کرد: با بررسی های به عمل آمده به این نتیجه رسیدیم که طرح های خوبی در خصوص هر سه مورد وجود داشته و نقشه راه نیز مشخص است ولی در مرحله اجرای آن مغفول مانده و باید با مدیریت جهادی و کار جهادی این طرح ها را به اجرا رسانده و مردم را نیز در این کار جهادی مشارکت دهیم.

همرسانی کنید:

طراحی و پیاده سازی توسط: بیدسان