با گذشت یک سال از بیانات رهبر انقلاب درباره بازسازی ساختار فرهنگ و رسانه و طرح مساله سند «طرح کلان ومعماری ساختار فرهنگ و رسانه کشور» دغدغه مندان این حوزه منتظر مشاهده نتیجه مطلوب هستند.

خبرگزاری مهر _ گروه فرهنگ و ادب: «در مسئله فرهنگ و رسانه، به گمان بنده، ساختار فرهنگی کشور نیاز به یک بازسازی انقلابی دارد. ما مشکل داریم در ساختار فرهنگی کشور؛ و یک حرکت انقلابی لازم است. البتّه «حرکت انقلابی» یعنی خردمندانه و عاقلانه. معنای «انقلابی بودن» بی هوا حرکت کردن و بی حساب حرکت کردن نیست. [حرکت] انقلابی باید باشد، بنیانی باید حرکت بشود، در عین حال برخاسته از اندیشه و حکمت باشد. فرهنگ واقعاً زیربنا است؛ خیلی از این خطاهایی که ما در بخش های مختلف انجام می دهیم، ناشی از فرهنگ حاکم بر ذهن ما است.»

این جملات، بخشی از بیانات رهبر معظم انقلاب است که ششم شهریور سال گذشته در دیدار با هیأت دولت، استراتژی مشخص و روشنی را درباره حرکت دولت جدید در عرصه فرهنگ و رسانه ترسیم می کرد.

ضرورت ایجاد تحول در ساختار فرهنگ و رسانه کشور در انبوه مجادلات دست اول سیاسی و اقتصادی از چشم رهبری دور نمانده بود و طرح ایده «بازسازی انقلابی» نشان می داد حضرت آیت الله خامنه ای، همچون همیشه به مسئله فرهنگ به عنوان زیربنای حرکت جامعه در مسیر توسعه و تعالی نگاه می کنند. اما این ایده که ضرورت پیگیری آن بر هیچ یک از صاحب نظران و کارشناسان و دست اندرکاران خرد و کلان حوزه های فرهنگی و رسانه ای پوشیده نبود، باید از کدام مسیر محقق می شد؟

با فاصله کوتاهی در نیمه شهریورماه، محمدمهدی اسماعیلی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی از اندیشمندان، اهالی فرهنگ، ادب، هنر و رسانه و مدیران باتجربه عرصه فرهنگ دعوت کرد با ارائه نظرات راهبردی و ایده های کاربردی خود به بازسازی انقلابی ساختار فرهنگی کشور کمک کنند.

فردای همان روز، حجت الاسلام قمی رئیس سازمان تبلیغات اسلامی در بیانیه ای، حمایت کامل این سازمان را از دعوت وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی اعلام کرد و خواستار مشارکت اندیشمندان و اهالی فرهنگ و رسانه در طراحی فرایند این بازسازی ساختاری شد. در این بیانیه اعلام شده بود: «از مسئولیت اصحاب فرهنگ و رسانه نمی توان چشم پوشید. ما فکر می کنیم در یک سازوکار مشارکتی و با استفاده از توان، خبرگی و تجربه پیشکسوتان فرهنگ، هنر و رسانه در کنار آرا و نظرات و دغدغه های طیف وسیع جوانان فعال، خلاق، خوش فکر و پر اثر در این عرصه، می توان تمام ظرفیت عقلانیت و خردمندی انقلابی را در بازسازی ساختار فرهنگی کشور به میدان آورد.»

نشانی پرسشنامه css@namafar.ir که پیشتر توسط وزیر ارشاد به عنوان فضایی برای ثبت و ارائه نظرات اعلام شده بود، برای جمع آوری نظرات صاحب نظران در این حوزه معرفی شد. لینک اعلامی، کاربران علاقمند را به صفحه پرسشنامه ای هدایت می کرد که می توانستند در آن نظر خود را شرح دهند و در صورت نیاز به اشتراک گذاری فایل، آن را در همین پایگاه بارگذاری نمایند و از این طریق نظر خود را اعلام دارند. این درگاه البته به صورت نظرسنجی طراحی شده بود و امکانی برای ردگیری نظرات اعلام شده و تداوم مشارکت در فرایند طراحی و بازسازی ساختار فرهنگ و رسانه کشور را میسر نمی کرد.

هشتم آذرماه، انتشار گزارشی از پیشبرد طرح کلان و معماری ساختار فرهنگ و رسانه کشور از سوی سازمان تبلیغات اسلامی، استمرار حرکت در این مسیر را نشان می داد. در این گزارش ضمن اشاره به برگزاری سلسله جلساتی با حضور اندیشمندان و صاحب نظران حوزه های مختلف فرهنگ و هنر و رسانه با حضور حجت الاسلام والمسلمین محمد قمی رئیس سازمان تبلیغات اسلامی، کارگروه مشورتی از اهالی رسانه و ارتباطات تشکیل شد تا در مورد گام ها و سرفصل ها، فواید طرح کلان و معماری ساختار فرهنگ و رسانه کشور به گفت وگو بپردازند.

طبق این گزارش، در نخستین قدم این اقدامات، ایجاد «مرکز راهبری فرهنگ و رسانه» مد نظر قرار گرفت و «سازوکار اجرایی مشترکی میان دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی، کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سازمان تبلیغات اسلامی برای پیگیری «طرح کلان و معماری ساختار فرهنگ و رسانه کشور» شکل گرفت. این سازوکار از این بخش ها تشکیل شد: شورای راهبری طرح با ترکیب مقام های عالی این نهادها، مدیریت طرح با مرکز راهبردی فرهنگ و رسانه و علاوه بر این دو بخش، شورای مشورتی با حضور متخصصین این عرصه».

این گزارش همچنین اعلام می کرد در پی دعوت وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و رئیس سازمان تبلیغات اسلامی «تا هفته اول آبانماه، ۳۳۵ نفر از اندیشمندان و صاحبنظران حوزه فرهنگ و رسانه به ارائه نظرات خود پرداختند. این در حالی است که حدود ۱۳۵ عنوان از طرح های ارسالی ساختارمند بوده که کلیه مطالب ارسالی در دبیرخانه، بررسی و تحلیل محتوا شد». محصول این تلاش ها به انتشار گزارش های بودجه ای و راه اندازی «سامانه هم اندیشی» رسید.

نیمه آذرماه، یاسر جلالی، دستیار ویژه رئیس سازمان تبلیغات اسلامی و مسئول مرکز راهبردی فرهنگ و رسانه در جمع فعالان عرصه فرهنگ، رسانه و تربیتی استان آذربایجان شرقی در تبریز گفت که بازسازی فرهنگ و رسانه کشور نیازمند طرح کلان فرهنگی است.

او از تحلیل محتوای ۹۳ محتوای تولید شده قبلی در حوزه های فرهنگی و رسانه ای از سوی دبیرخانه طرح فوق نیز خبر داد و افزود: «سرفصل های کلی این طرح شامل شناسایی ساختاری و حقوقی نهادها، دستگاه ها، عناصر فعال مردمی و امکانات سخت و نرم فرهنگی، شناسایی ارتباطات، تحلیل ساختارها و آسیب شناسی وضع موجود، اهداف و ارزش های بنیادین حاکم بر بازسازی ساختار، تقسیم بندی موضوعات و کارکردی حوزه فرهنگ و رسانه کشور، ترسیم وضع مطلوب در هر یک از حوزه های فرهنگ و رسانه، اولویت های فرهنگی و رسانه ای کشور، راهبردهای کلان و اقدامات ملی برای بازسازی ساختار فرهنگی و رسانه ای، معماری تقسیم وظایف و حیطه اختیارات، ارائه چارچوب نهادی و الزامات حکمرانی، پیش بینی مقاومت ها و آسیب های ایجاد ساختار جدید و ارائه راهکار برای رفع آن ها است».

جلالی تصریح کرد: «پرهیز حداکثری از تصدی گری و زمینه سازی برای نقش آفرینی عناصر ذی ربط، تاکید و رویکرد مشارکتی در فرایند تهیه طرح، توجه به اسناد بالادستی حوزه فرهنگ و رسانه کشور، توجه همگام به تمامی ابعاد گفتمان سازی و فراگیری پروژه و عدم انتساب آن به یک نهاد یا جریان جزو اصول حاکم بر تهیه این طرح است».

بنابراین، اول اسفند همان سال اما مسیر بازسازی انقلابی ساختار فرهنگ و رسانه با فراخوان شورای عالی انقلاب فرهنگی ادامه پیدا کرد. در این فراخوان، دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی از کارشناسان و عموم مردم دعوت کرد تا از طریق «سامانه هم اندیشی» از مشارکت های فکری و ایده های آنان در تصحیح و تکمیل «طرح کلان و معماری ساختار فرهنگ و رسانه» استفاده کنند.

در این فراخوان اعلام شده بود که دبیرخانه ای با نام «دبیرخانه طرح کلان و معماری ساختار فرهنگ و رسانه کشور» با همکاری ۴ نهاد فرهنگی کلان کشور یعنی دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان تبلیغات اسلامی و کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی به منظور ارائه طرح بازسازی ساختار فرهنگ و رسانه تشکیل شده و در نظر دارد با بهره گیری از سازوکار مشارکتی، تجمیع نظرات طیف وسیعی از نخبگان و صاحب نظران را خط مشی اصلی خود قرار دهد.

به نظر می رسید ایده وزیر فرهنگ برای شکل پیاده سازی و نحوه حرکت به سمت بازسازی، تا اسفندماه همان سال جریان یافته و در قالب این دبیرخانه به حیات ادامه داده است. این فراخوان همچنین تصریح می کرد که «محتوای تأمین شده، مورد تحلیل و نظام مندسازی ذیل محورهای اعلامی قرار گرفت. تاکنون با اخذ نظر حدود ۹۰۰ نفر از اهالی علم، فرهنگ و رسانه، بیش از ۱,۹۰۰ گزاره راهبردی استخراج و با بررسی این گزاره ها، در گام نخست پیش نویس بخش اول این طرح تهیه و منتشر شده است».

در پایان این فراخوان از فرهیختگان، دانشجویان، طلاب، اساتید حوزه و دانشگاه و فعالان فرهنگی دعوت شد با مراجعه به «سامانه هم اندیشی» شورای عالی انقلاب فرهنگی به نشانی https://hamandishi.sccr.ir به بررسی، ارزیابی و نقد نظرهای قبلی و ارائه دیدگاه های خود بپردازند.

بررسی میزان مراجعه به نشانی مورد اشاره در این مدت، نشان می دهد مشارکت ذیل سند ارائه شده در این زمینه با عنوان «طرح کلان و معماری ساختار فرهنگ و رسانه کشور» به آمار ۲۵۵ رسیده که شامل ۲ بازنویسی، ۱۰۶ نظر، ۱۲۶ گزارش، ۱۹ پسند و ۲ناپسند می شود. مشروح این مشارکت ها در نشانی اعلام شده در دسترس است. همچنین برگزاری نشست ها و تلاش برای اخذ نظرات کارشناسان در رسانه ها، بخشی از تلاش ها در زمینه بازسازی ساختار فرهنگ و رسانه در فاصله یک سال گذشته بوده است.

با گذشت یک سال از بیانات رهبر انقلاب درباره بازسازی ساختار فرهنگ و رسانه و انجام اقداماتی در این زمینه، انتظار می رود نهادهای مسئول و فعال در این زمینه گزارش مبسوط فعالیت های خود و همچنین طرح ونقشه های خود را برای اجرایی شدن این مطالبه رهبری اعلام کنند.

همرسانی کنید:

طراحی و پیاده سازی توسط: بیدسان