به گزارش خبرگزاری فارس از تالش، تالاب ها به عنوان گهواره تنوع زیستی جهان شناخته می شوند و با فراهم آوردن شرایط مطلوب زادآوری نقش مهمی را در بقای گونه های بیشماری از گیاهان و جانوران وابسته به خود ایفا کرده و نیز به تجدید ذخایر آب های زیر زمینی کمک و به عنوان فیلترهایی برای آلودگی های طبیعی عمل می کنند.

تالاب ها به قدری ارزشمندند که تاکنون چند کنوانسیون بین المللی برای حفاظت از آن ها تشکیل شده است. در سال ۱۳۴۹ کنوانسیون بین المللی حفاظت از تالاب ها و پرندگان مهاجر در شهر رامسر برگزار شد و به کنوانسیون رامسر معروف است.

تاکنون ۲۵ تالاب بین المللی ایران در فهرست این کنوانسیون ثبت شده اند. همچنین طبق قوانین جمهوری اسلامی ایران سازمان حفاظت محیط زیست موظف به حفاظت از مناطق چهارگانه و احیا و مدیریت تالاب های کشور است.

تالاب جوکندان با وسعت حدودی ۲۳۸ هکتار ( هفت کیلومتر، بیشترین طول و ۴۰۰ متر بیشترین عرض) به عنوان نزدیک ترین تالاب آب شیرین به سواحل کشور در استان گیلان و جنوب غربی دریای کاسپین و ۱۰ کیلومتری مرکز شهرستان تالش و قرار دارد و بخشی از منطقه حفاظت شده لیسار (مناطق چهارگانه) محسوب شده و یکی از حساس ترین تالاب های گیلان به شمار می رود.

از دیگر ویژگی های مهم این تالاب می توان به آب شیرین، عمق کم با متوسط ۴۵ صدم متر ، حدود ۲۳ متر پایین تر از سطح دریا، تثبیت کننده خط ساحلی، تعادل بخشی آب های زیرزمینی، محل زمستان گذرانی پرندگان مهاجر، تغذیه با بارندگی و مجموعاََ سه رودخانه، جدا شده با یک سد تپه ای به فاصله ۵۰ تا ۱۰۰ متر از دریای کاسپین، دارای پوشش گیاهی متنوع از نیزار، تمشک، آقطی سیاه، درختان توسکا، انار، لرگ و ... اشاره کرد.

این تالاب از شمال با زمین های زیرکشت برنج و از غرب و جنوب با جنگل توسکا و کاج و از شرق با تپه های شنی و ساحل دریای کاسپین احاطه شده و مالکیت اراضی تالاب عمدتاََ منابع ملی و بخشی خصوصی است.

بخش مرکزی این تالاب ساحلی دریایی در دهه ۶۰ و اطراف آن در دهه ۷۰ هم زمان با بالا آمدن آب دریای کاسپین به دلیل تغییر مقدار نیروی جاذبه زمین در وسط دریا که موجب پیشروی آب به سمت ساحل و حفظ آب بین درختان جنگلی توسکا در نوار ساحلی شد شکل گرفت.

متأسفانه در همان سال ها بخش قابل توجهی از درختان این جنگل ساحلی که در نوع خود کم نظیر بود در مدت کوتاهی قطع و طی چند دهه با درختان غیر بومی مانند کاج و سرو جایگزین شد.

 

پشتیبانی از تنوع زیستی

نیزارهای تالاب جوکندان به دلیل امن بودن و موقعیت جغرافیایی ویژه اولین مسیر و استراحتگاه پرندگان مهاجر به کشور است، چرا که دقیقاََ در کنار ساحل دریا قرار داشته و در نزدیکی های آن سکونتگاه انسان قرار ندارد.

همچنین تعداد زیادی از این پرندگان در شنزار مسطح مجاور تالاب و برخی در جنگل فرود می آیند.

جوکندان میزبان بیش از ۲۰ گونه پرنده مهاجر و پرندگان کنار آبزی بومی همچون عقاب دم سفید دریایی است که در زمره بزرگ ترین عقاب های کشور قرار دارد و تنها ۲ جفت جوجه آور از آن در کشور در تالاب انزلی و تالاب جوکندان مشاهده شده است.

 

عقاب دم سفید دریایی

انواع گوناگون جانوران و پرندگان آبزی و کنار آبزی در طول سال تالاب جوکندان مشاهده می شوند.

طاووسک پرنده بومی

نوتریا گونه مهاجم

 

ازجمله پرندگانی که برای نخستین بار در گیلان آن هم در تالاب جوکندان مشاهده و ثبت شده اند می توان به سهره خاکی، سهره صورتی، چرخ ریسک پشت بلوتی سرسیاه، سسک بیابانی، باقرقره شکم سایه، باقرقره دم دراز، قمری ناماکو و کور کور بال سیاه اشاره کرد.

گفتنی است سسک داسکی(سسک تیره) برای نخستین بار در ایران در تالاب جوکندان ثبت شده بنابراین حفاظت از این پرندگان باتوجه به رو به انقراض بودن تعدادی از گونه ها و سطح حفاظتی شکار ممنوع در محدوده تالاب بسیار حساس و حیاتی است.

سسک داسکی

مرکز علمی و آموزشی

تالاب جوکندان علاوه بر تفرجگاه پرطرفدار، منطقه پراهمیتی برای تحقیقات علمی جانورشناسان و گیاه شناسان و دانشمندان رشته های علوم طبیعی بوده و همچنین نزد عکاسان طبیعت و مستندسازان جایگاه ویژه ای دارد.

در سال ۹۸ مرکز بازدیدکنندگان و آموزش های زیست محیطی تالاب جوکندان با اعتباری بالغ بر ۱۵ میلیارد ریال افتتاح شد و پذیرای بازدیدکنندگان است.

اداره حفاظت محیط زیست شهرستان تالش میت واند با همکاری تشکل های محیط زیستی واحد پرنده نگری مجهز را در این مرکز راه اندازی کند تا در تمام فصول پذیرای علاقمندان به پرنده نگری و آموزش باشد.

این مرکز می تواند به عنوان مرجعی برای بازدیدکنندگان تالاب اطلاعات به روز در خصوص تالاب، اهمیت آن و گونه های مختلف جانوری و گیاهی منطقه در اختیار گردشگران و بازدیدکنندگان قرار دهد.

 

گردشگری

تالاب جوکندان به عنوان نزدیک ترین تالاب آب شیرین به سواحل کشور و تنها تالاب طبیعی بجا مانده در تالش با برخورداری از چشم انداز و مناظر زیبا زمینه آرامش روحی بازدیدکنندگان را فراهم می سازد و این احساس ناب منجر به توجه هرچه بیشتر به حفظ تالاب و حمایت از آن می شود. توسعه و گسترش اکوتوریسم با هدف استفاده از پتانسیل گردشگری در نواحی محروم مانند جوکندان می تواند یکی از راهبردهای مهم جهت توسعه اقتصادی منطقه باشد. 

اما فقدان برنامه ریزی جامع در این زمینه موجب از دست رفتن این فرصت شده و نه تنها استفاده از ظرفیت موجود بلکه ظرفیت سازی با بهره مندی از نظرات کارشناسی تشکل های محیط زیستی می تواند موجب این شود که جوکندان به عنوان مقصد سفر مسافران قرار گیرد.

 

مرکز بازدیدکنندگان و آموزش های زیست محیطی تالاب جوکندان که به پل چوبی معروف است در طول سال میزبان بازدیدکنندگان بسیاری از اقصی نقاط کشور است.

پل چوبی با ۲۹۰ متر طول و ۱.۵ متر عرض وارد جنگل شده و از لابلای درختان تا داخل تالاب ادامه دارد. این طرح و موقعیت آن به قدری جذاب است که در فضای مجازی جوکندان را با آن می شناسند.

 

به گفته محمد پور، رئیس اسبق اداره کل حفاظت محیط زیست گیلان، اداره طرح پل چوبی تالاب جوکندان باید در اختیار تشکل های مردمی قرار گیرد.

 اما علیرغم تأکیدات اداره کل مبنی بر مشارکت تشکل ها و حفاظت مداوم این طرح مورد بی توجهی متولیان قرار گرفته و اقدامات لازم جهت حفظ و نگهداری از آن مانند رنگ آمیزی و نظارت مستمر و بازسازی صورت نپذیرفت و اکنون شاهد پوسیدگی، تخریب و از بین رفتن بخش های قابل توجهی از آن هستیم.

درصورتی که با همکاری و هماهنگی بین دستگاه ها این طرح می توانست جهت نگهداری و مدیریت گردشگری به بخش توانمند واگذار و تحت نظارت اداره محیط زیست شهرستان تالش مدیریت شود.

بدیهی است هزینه ساخت این طرح از بیت المال بوده و اداره حفاظت محیط زیست تالش موظف به نگهداری از آن است.

تعادل بخشی آب های زیر زمینی و تغذیه چاه های آب کشاورزی

تالاب جوکندان موجبات تصفیه آب و هوای مجاور شده و زمینه تغذیه سفره های آب زیرزمینی و چاههای آب روستاهای اطراف را فراهم می آورد در نتیجه منجر به رونق کشاورزی و عدم مهاجرت روستا نشینان منطقه می شود. زمانی که تالاب پر آب باشد سفره های زیر زمینی به طرف تالاب تخلیه نمی شوند و حتی تالاب موجب تغذیه سفره ها می شود با این حال خشک شدن تالاب تهدیدی برای منطقه است و به واسطه آن در سال های آتی شاهد کاهش سطح آب های زیرزمینی و کم آب شدن چاه های آب در تابستان و به خطر افتادن تولیدات کشاورزی و نارضایتی مردم خواهیم بود.

تالاب جوکندان در دهه ۶۰ و ۷۰

در دهه ۷۰ و اوایل دهه ۸۰ تردد صیادان به ساحل دریا به ویژه در روستای قنبرمحله جوکندان فقط با قایق ماهیگیری امکان پذیر بود اما به دلیل کم کاری و اهمال کاری مسؤولان محیط زیست طی سال ها آب تالاب همواره به دریا تخلیه شده و همچنان این روند اشتباه ادامه دارد و این تالاب ارزشمند را در آستانه نابودی قرار داده است.

تالاب جوکندان دهه ۶۰ روستای شاندرمن

تالاب جوکندان دهه ۷۰ روستای قنبرمحله

 

خشک شدن تالاب در اثر خروج آب

گرم شدن زمین به علت افزایش فعالیت های خورشیدی و گازهای گلخانه ای نظیر بخار آب و دی اکسید کربن که طبیعت عامل هر دوی آن هاست باعث تغییرات اقلیمی و نوسان در میزان بارندگی شده، کاهش آب ورودی در فصل گرما و تبخیر آن در اثر تابش آفتاب امری اجتناب ناپذیر بوده اما حفظ آب حاصل از بارش و روان آب ها در فصل پربارش و جلوگیری از خروج آن مهم ترین اقدام در احیای تالاب است.

پسروی و کاهش تراز آب دریای کاسپین بهانه ای شده تا سوء مدیریت مسؤولان محیط زیست در رابطه با تالاب جوکندان به حاشیه رانده شود. جلسات متعددی به منظور بررسی موضوع و راهکارهای حل بحران تشکیل شده اما تاکنون اقدام مؤثری صورت نپذیرفته و مردم گلایه مندند.

 

در سال ۹۸ پروژه ای تحت عنوان احیا و بهره برداری اقتصادی تالاب جوکندان توسط اداره کل حفاظت محیط زیست استان گیلان در بخشی از تالاب که در روستای قنبرمحله قرار دارد کلید خورد. این پروژه به منظور حفظ آب تالاب در بخش شمالی آن اجرا شد اما در عمل باعث خشک شدن تالاب شده است.

پس از کندن ریشه های درختان قطع شده که موجب تثبیت خاک و حفظ آب می شدند این حوضچه های عمیق شنی به وسیله کانال های طویل آب تالاب را به سمت خود زهکشی کرده و با کانال دیگر به دریا می ریزند؛ آن هم در زمانی که تالاب های کشور با بحران کم آبی و خشکسالی روبرو هستند. وجود آب در گرم ترین روزهای سال در حوضچه هایی که اطراف آن خشک شده مؤید این نظریه است در صورتی که هدایت و تمرکز آب در یک نقطه باعث خشک شدن دیگر نقاط شده و آب باید به صورت یکنواخت در سطح تالاب پخش شود تا تالاب احیا و مانع از تصرفات غیرقانونی شود.

همچنین انسداد موقت خروجی آب با دپوی ساده شن تأثیری در جلوگیری از خروج آب ندارد چرا که آب از قسمت زیرین شن عبور و به مرور دپوی شن تخریب و عملاََ آب به دریا می ریزد.

 

اما نکته حائز اهمیت دیگر این است آب آبشار نیلرود که به خشکه رود معروف است در روستای پی سرا به دو آبریز تقسیم می شود.

یکی با عبور از اراضی کشاورزی اوله بیجار قنبرمحله در انتها از کنار پاسگاه محیط بانی وارد تالاب شده و دیگری که مسیر اصلی و پر آب رودخانه خشکه رود(قوری چای) است در فاصله ۳۰۰ متر مانده به تالاب منحرف شده و با طی مسافت طولانی در موازات تالاب بدون هیچ گونه مصرف کشاورزی به دریا می ریزد.

درصورتی که کارشناسان معتقدند با حفر کانال به صورت مستقیم تمام آب این رودخانه را در بازه زمانی خاص وارد تالاب کرد و باعث احیای آن شد و همچنین راه ارتباطی با ساحل موجب خشک شدن نیمه جنوبی آن شده است.

جالب آن که حدود ۱۰ درصد از ضلع شمالی تالاب جوکندان در منطقه قلعه بین لیسار قرار دارد و اکنون دارای شرایط مشابهی است. زیرا در فاصله چند صد متری از حوضچه های شنی مذکور رودخانه قلعه بین پس از مصرف کشاورزی در پایین دست وارد تالاب شده و مستقیماََ از آن خارج و به دریا می ریزد.

 

در شمالی ترین نقطه تالاب نیز آبریز دیگری پس از مصارف کشاورزی دقیقا از کنار تالاب عبور کرده و وارد دریا می شود.

همچنین با احداث راه ارتباطی جدید به ساحل لیسار، تالاب به دو نیم تقسیم شد و این موضوع تا به امروز موجب خشک شدن هرچه بیشتر این زیست بوم طبیعی و برخی تصرفات شده است.

این در حالی است که بررسی تصاویر ماهواره ای یک دهه گذشته نشان می دهد تاکنون نه تنها اقدام مؤثری برای احیای تالاب صورت نپذیرفته بلکه خروج آب که مهم ترین علت خشکی تالاب بوده روند افزایشی دارد؛ در صورتی که شواهد حاکی از آن است ۱۵ سال گذشته تالاب مملو از آب بود.

با توجه به اینکه آب موجود در تالاب همواره به وسیله بارندگی و تنها یک رودخانه تأمین شده و در حال حاضر میزان تخلیه آب به شدت بالاست و از سوی دیگر کاهش تراز آب دریای کاسپین که حداقل تا ۱۰ سال آینده ادامه دار است تداوم وضعیت مذکور موجب نابودی کامل این زیست بوم با ارزش طی چند سال آینده خواهد شد.

 

مطابق با قانون حفاظت، احیا و مدیریت تالاب های کشور مصوب سال ۹۶ مجلس شورای اسلامی، تالاب جوکندان در فهرست آیین نامه جلوگیری از تخریب و آلودگی جبران ناپذیر تالاب های کشور مصوب ۹۷ هیأت وزیران قرار دارد و طبق ماده چهار اصلاحی سال ۹۸ همان تصویب نامه وزارت نیرو با اعلام و نظارت سازمان حفاظت از محیط زیست موظف به تأمین نیاز آب محیط زیستی این تالاب مهم است.

همچنین بنابر توضیح ۲ فهرست این آیین نامه مسؤولیت تعیین حد بستر و حریم تالاب های ساحلی دریایی به عهده سازمان حفاظت محیط زیست است. همچنین طبق تبصره ۳ ماده ۵ این آیین نامه دستگاه های اجرایی در انجام فعالیت ها و اقدامات قانونی خود مکلف به رعایت مفاد قانون و این آیین نامه هستند. در ماده ۵ این قانون دولت مکلف شده است اعتبارات مورد نیاز برای اجرای طرح های لازم جهت تحقق اهداف این قانون را در بودجه های سنواتی سالیانه دستگاه های ذی ربط پیش بینی کند.

در آیین نامه دیگری با عنوان نحوه حفاظت، احیا و مدیریت تالاب های کشور مصوب ۹۴ نیز سازمان حفاظت محیط زیست ملکف شده با همکاری وزارت نیرو نیاز آبی تالاب های بحرانی را ظرف یک سال پس از ابلاغ تصویب نامه تعیین کند.

به گفته مدیرکل دفتر حفاظت و احیای تالاب ها در سازمان محیط زیست کشور یکی از سیاست هایی که سازمان حفاظت محیط زیست در مدیریت زیست تالاب ها دنبال می کند، قرار است برای هر تالاب در کشور برنامه مدیریتی نوشته شود با این حساب که مردم نیز در تدوین و اجرای برنامه های آن نقش داشته باشند و در نهایت این طرح در شورای برنامه ریزی استان ها با مشارکت همه اعضا تصویب می شود.

با وجود تأکیدات مکرر مندرج در کنوانسیون رامسر و سیاست های کلی نظام و سازمان محیط زیست مبنی بر مشارکت دادن مردم و استفاده از تجارب سازنده بومی در زمینه حفظ تالاب ها اما تاکنون برنامه ای مدون با مشارکت و همکاری مردم جوکندان تدوین نشده و تکلیف مالکیت اراضی آنان به صورت کامل مشخص نشده است.

برخی اصحاب رسانه نیز معتقدند، با توجه به اهمیت رسانه برای تنویر افکار عمومی، هنوز اقدامات مؤثری برای آموزش خبرنگاران و فعالان رسانه ای تالش در راستای افزایش آگاهی عمومی نسبت به اهمیت و ارزش تالاب و حفاظت از گونه های بومی و مهاجر صورت نگرفته تا نتایج آن در دسترس مخاطبان و عموم قرار گیرد.

همان طور که اشاره شد خشک شدن تالاب تهدیدی برای محیط زیست منطقه است و به واسطه آن در سال های آتی شاهد کاهش سطح آب های زیرزمینی و نارضایتی مردم و کاهش حضور پرندگان خواهیم بود.

چالش های تالاب جوکندان

به گفته کارشناسان، عدم تعیین حق آبه لازم جهت احیا و خشک شدن بخش هایی از تالاب، عدم آموزش جوامع محلی در خصوص اهمیت حفظ تالاب و پرندگان، بلاتکلیفی مالکیت اراضی ساحلی برخی از بومی ها با وجود مستثنیات قانونی منطبق بر رأی کمیسیون موضوع ماده ۵۶ قانون حفاظت و بهره برداری از جنگل ها و کاهش حضور پرندگان به واسطه شکار غیرمجاز و پس آب حاوی سموم کشاورزی و کم آب شدن تالاب از جمله مهمترین چالش های تالاب جوکندان است.

همچنین ازبین رفتن طرح مرکز بازدیدکنندگان پرندگان در پی عدم نظارت، رنگ آمیزی و پوسیده شدن چوب آن و تخریب مسیر دسترسی به تالاب حین انجام عملیات احداث خط لوله انتقال گاز دیگر موارد بود که کارشناسان حوزه تالاب سرعت بخشیدن در روند نابودی تالاب مؤثر دانستند.

هشداری که باید جدی گرفت

بنابر نظریه مهندس سید عباس معصومیان، از متخصصان علوم زیستی که این نظریه قابل راستی آزمایی نیز است پایین رفتن و بالا آمدن ادواری سطح آب دریای کاسپین نه به دلیل افزایش یا کاهش آب های ورودی و نازل و نه در اثر تغییر مقدار تبخیر آب دریا بلکه بخاطر تغییر شکل سطح آب دریا در اثر تغییرات مقدار نیروی جاذبه زمین بواسطه وجود توده های متمایز و عظیم مواد خمیری و مذاب داخل زمین با وزن مخصوص(چگالی) متفاوت همراه با حرکت بسیار کند این توده ها در مرکز دریاست؛ یعنی بالا آمدن سطح آب در باند ساحلی همراه با پایین رفتن سطح آب در قسمت میانی دریا میباشد و بالعکس.

به عبارت ساده تر سطح آب در مرکز دریای کاسپین  به واسطه مواد مذاب با وزن سنگین(چگالی بیشتر) و ایجاد جاذبه قوی تر به مقدار بیشتر از حالت عادی به طرف مرکز زمین کشیده میشود و این اتفاق آب را به مانند موج به سمت سواحل هل میدهد اما چون وسعت و قدرت این کشش(جاذبه) به طرف مرکز زمین در وسط دریا زیاد است آب در ساحل میماند و بزودی به عقب برنمیگردد.یعنی میزان آب همان است اما بخاطر این پدیده در سواحل پیشروی میکند مانند پرتاب یک جسم در آب که مانند موج آب را به اطراف حفره بوجود آمده هل میدهد.

بی شک میزان ورودی و بارش، برداشت و تبخیر آب تا حدودی موثر اند اما اصلی ترین عامل که موجب پیشروی قابل توجه آب دریا میشود پدیده مذکور است.

به گفته معصومیان بازه زمانی جایگزینی این مواد در سطح زیرین زمین حدود ۱۰۰ سال است؛ یعنی ارتفاع آب کاسپین در ساحل هر ۵۰ سال یکبار پایین رفته و ۵۰ سال بعدتر بالا آمده و پیشروی میکند.

با حساب اینکه این پدیده در بازه زمانی بین دهه ۶۰ و ۷۰ رخ داد و موجب پیشروی آب شد پیش بینی می‍شود احتمالا بین ۱۰ تا ۲۰ سال آینده (۱۴۱۰ تا ۱۴۲۰) نیز در اثر تغییر در بخش زیرین مرکز دریای کاسپین کشش آب به سمت مرکز زمین کمتر شده و به اصطلاح آب به جای خود برگردد و دریا به مقدار قابل توجهی عقب‍نشینی خواهد کرد و پس از حدود ۵۰ تا ۷۰ سال آینده (۱۴۶۰ تا ۱۴۷۰) مجدد با جایگزینی مواد مذاب سنگین تر(چگالی بیشتر)، کشش آب به سمت مرکز بیشتر شده و  آب دریا را  به سمت ساحل هل داده و دریا پیشروی خواهد کرد.

البته باتوجه به تغییرات اقلیمی کره زمین و افزایش بارش و وقوع سیل های حتمی در آینده ممکن است مقدار پسروی و پیشروی آب ساحل نوسان داشته باشد اما پسروی دریا قطعی ست بنابراین حراست از حریم دریا و تالاب جهت جلوگیری از تصرفات غیر قانونی برای مردم منطقه اهمیت زیادی دارد.

راهکارهای عملیاتی احیای تالاب جوکندان

طبق قانون مسؤولیت مدیریت، تعیین حریم، حفاظت و احیای تالاب جوکندان برعهده سازمان حفاظت محیط زیست است و دستگاه های اجرایی در انجام فعالیت ها و اقدامات قانونی خود مکلف به هماهنگی با این سازمان هستند.

بنابراین با شناسایی علل خشک شدن تنها تالاب طبیعی بجامانده در تالش می توان با مجموعه ای از اقدامات پیشنهادی مؤثر این زیست بوم ارزشمند را تا حد زیادی احیا کرد.

کارشناسان و فعالان زیست محیطی بر این باورند که  تعیین حد بستر و مرز تالاب، تعیین حق آبه برای تالاب و انتقال تمام آب رودخانه خشک رود جوکندان و رودخانه های واقع در لیسار در بازه زمانی خاص به درون تالاب، انسداد اصولی تمامی خروجی های آب از تالاب جهت کنترل، لایروبی به موقع تالاب و رسوب زدایی و  امحاء پروژه حوضچه های آبی در روستای قنبرمحله جوکندان و حرکت طبیعی آب به تمام بخش های تالاب برای اخیای تالاب بسیار مؤثر است.

ضمن اینکه تلاش برای ثبت تالاب جوکندان در کنوانسیون بین المللی رامسر و قرار گرفتن در فهرست مونترو، تعیین تکلیف مالکیت اراضی تالاب، افزایش سطح آبی تالاب و اصلاح شکل هندسی آن، جایگزینی درختان کاج با گونه های بومی نظیر توسکا، حذف راه های ارتباطی فعلی با ساحل که موجب دو نیم شدن تالاب در دو نقطه گشته و احداث دو راه جدید در خارج از محدوده تالاب (شمال و جنوب)، تسطیح و بهبود وضعیت راه های دسترسی به تالاب برای توسعه گردشگری نیز از جمله موارد دیگری است که کارشناسان و فعالان حوزه زیست محیطی برای احیای تالاب جوکندان بر آن تأکید دارند.

همچنین فعالان حوزه گردشگیری نیز بر این باورند که بازسازی پل چوبی و تکمیل و تجهیز آن و واگذاری به بخش توانمند جهت کنترل گردشگری (بازدیدکنندگان عمومی و تورهای طبیعت گردی و عکاسی)، تسطیح و بهبود وضعیت راه های دسترسی به تالاب برای توسعه گردشگری، تولید محتوای آموزشی درخصوص اهمیت و حفاظت تالاب جهت انتشار در فضای مجازی و تبلیغات محیطی و گزارش مستمر از اقدامات احیای تالاب از ریق منابع محلی و رسانه های تأثیر بسزایی در افزایش ظرفیت های اقتصادی و گردشری تالاب دارد.