در مسئله ارائه آمارهای مهاجرت شاهد خلأ "مرجعیت" در کشورمان هستیم؛ نمونه آن در مهاجرت شرکت های استارت آپی، پزشکان یا مهاجرت ورزشکاران مشهود است که افراد یا گروه های خاصی اقدام به انتشار اخبار منفی ...

به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم، مسئله "مهاجرت" یکی از موضوعات حساس و چالش برانگیز کشورمان است، با این حال همچنان اطلاعات و آمار دقیق اندکی در این حوزه در دسترس است.

"ویزای استارت آپ" ویزایی است که برای راه اندازی کسب وکار و انتقال کسب وکار از یک کشور به یک کشور دیگر داده می شود. از کشورهای آلمان، ژاپن، آمریکا، انگلیس، کانادا، سوئد، کره جنوبی، استرالیا و دانمارک می توان به عنوان جذاب ترین کشورها برای مهاجرت استارت آپ ها نام برد.

عده ای معتقدند که در حوزه نیروهای متخصص، ایران نیز با "مهاجرت نیروهای متخصص" درگیر شده است و از جمله دلایل این نوع مهاجرت ها، نوسانات ارزی، درگیر شدن با بروکراسی های اداری سخت و سنگین و یا وضعیت کُندی اینترنت اعلام شده است.

در ابتدا گفت و گویی با دو استارت آپ و شرکت دانش بنیان ایرانی که بنابر دلایلی از ایران مهاجرت کرده اند، انجام داده ایم که در ادامه مشاهده می کنید:

"مهاجرت تیمی" چالشی تازه در زیست بوم استارت آپی کشور/ حتی مهاجرت یک استارت آپ "بحران" است

سنگ اندازی در مسیر شرکت های فعال در حوزه "توریسم سلامت" و فشار برای مهاجرت

مدیرعامل یک استارت آپ و شرکت دانش بنیان حوزه توریسم سلامت که امروز به صورتی تیمی و شرکتی به صورت کامل مهاجرت کرده است در گفتگو با تسنیم می گوید: ما یک شرکت فعال در حوزه گردشگری سلامت هستیم که یک پلت فرم آن لاین است و کار اصلی آن معرفی بیماران خارجی به مراکز درمانی، پزشکان و بیمارستان های ایران است و نزدیک به 4 سال فعالیت مستقیم در حوزه "مدیکال توریسم" و گردشگری سلامت داشتیم اما به صورت رسمی کار خود را در سال 1396 آغاز کردیم و تا امروز بیش از 90 کشور جهان، مشتری استارت آپ ما بوده اند و در سایت ما نیز از بیش از 6 سایت پشتیبانی می شود.

وی می گوید: گردشگری سلامت را باید معدنی از طلا تلقی کرد چرا که به صورت متوسط هر گردشگر سلامت با خود به اندازه ای در حدود 80 بشکه نفت ارزآوری دارد! در حالی که امروزه ایران علاوه بر آنکه با محدودیت و تحریم در صادرات نفت خود مواجه است، با این معضل نیز روبه روست که همین پول اندک حاصل از صادرات و فروش نفت نیز بعضاً بلوکه می شود اما ارز ورودی گردشگر سلامت به صورت مستقیم و در همان بدو ورود وی به جیب خود مردم می رود.

مدیرعامل این استارت آپ تأکید کرد: امروز درخواست ما از دولت در راستای ارتقای فعالیت خود در بازار گردشگری سلامت، اختصاص بودجه یا حمایت مالی نیست بلکه ما خواستار این هستیم که در فرآیند و پروسه جذب بیمار از کشورهای دیگر، لااقل سنگ اندازی و ممانعت به عمل نیاورند!

حمایت هایی که در حد سوت و کف زدن باقی ماند!/ فرصت طلبی کانادایی ها برای جذب فناوران ایرانی

مدیرعامل یکی از استارت آپ هایی که در حوزه "اسکنر سه بعدی انسان" کار می کند و قصد مهاجرت از ایران را دارد در گفت و گو با خبرنگار تسنیم می گوید: سال 1395 بود که به صورت جدی به مطالعه بازارهای آینده پرداختیم، در آن زمان حدود 6 ماه به مطالعه فناوری های مورد تقاضای آینده و بازارهای فناورانه پیشرو وقت صرف شد و ضمن بازدید از نمایشگاه های بین المللی و مقالات علمی بی شمار به این نتیجه رسیدیم که "اسکنر سه بعدی" یکی از 10 محصول فرافناوری و به روی لبه می تواند باشد که برای تحقیق، توسعه و تولید آن می توان اقدام کرد.

وی گفت: پس از فرصت مطالعاتی با ایجاد تیم ارزیابی فنی، تحقیقات به روی این محصول را آغاز کردیم و این کار در حاشیه کسب وکار موجودمان نزدیک به یک سال طول کشید زیرا مطالعه درباره آنچه آینده نیاز دارد و جمع آوری تخصص هایی که برخی از آن وجود نداشت و نیروی انسانی بسیار کمی هم که برای توسعه آن یافت می شد در عمل کار خطیری بود تا آنکه بالاخره از سال 1398 تا سال 1399 محصول نمونه اولیه قابل عرضه به بازار شرکت فناور ما ساخته شد.

این فعال حوزه استارت آپ ادامه داد: در سال 1400 اسکنر انسان جزو 20 استارت آپ برتر با حمایت صندوق شکوفایی ریاست جمهوری و کمیسیون فاوای اتاق بازرگانی ایران عازم "جیتکس دوبی" شد و مورد استقبال شرکت های خارجی زیادی واقع شد حتی یک شرکت آلمانی تفاهم نامه همکاری امضا کرد و پس از آن ای میل های زیادی بابت ارائه فناوری به کشورهایی مانند امارات، آلمان و کانادا به سمت ما سرازیر شد! لیست حمایت ها از کمک های بلاعوض در طراحی و توسعه دستگاه تا ایجاد تیم توسعه بازار بین المللی بسیار وسوسه برانگیز بود.

وی تصریح کرد: این اسکنر در بسیاری از رویدادها، برنامه های تلویزیونی، سمینارها و جلسات معرفی، شرکت کرد و بسیار مورد تشویق حضار واقع شد اما این تشویق در حد کف زدن باقی ماند تا آنکه کانادایی ها بدون آنکه بدانند ما چگونه به این مرحله رسیده ایم با ده ها جلسه "کوچ" و مشاوره علاوه بر کمک در توسعه بازار بین المللی و برگزار رایگان جلسات معرفی در سطح بین الملل و آموزش تخصصی تجارت جهانی، راه را برای مهاجرت باز کردند و سرمایه گذاران بزرگی از این پروژه استقبال کردند. جهت سرمایه گذاری این پروژه به تعداد زیادی از سرمایه گذاران داخلی پیشنهاد شد عده ای که از درک فناوری آن عاجز بودند، عده ای هم به دنبال سهم خواهی یا نوشتن صدها کاغذ باطل برای ارائه پیشنهادات فنی مالی بودند اما این طرح شاید نهایتاً با 10 صفحه پروپوزال در کانادا پیش رفت و برای آنها، مهم اثبات بازار بود که مورد تأیید قرار گرفت.

آیا ایران با پدیده اپیدمی و مهاجرت توده وار شرکت های دانش بنیان یا استارت آپ ها مواجه است؟

این دو مورد در موضوع مهاجرت شرکت های دانش بنیان را به عنوان نمونه ذکر کردیم و البته ممکن است شرکت ها یا استارت آپ های دیگری نیز در حوزه های مختلف باشند که بنابردلایل متعدد قصد مهاجرت داشته یا اینکه به صورت کامل و تیمی از کشور مهاجرت کرده اند اما موضوع مهاجرت تیمی استارت آپ ها مدتی است که در رسانه ها مطرح شده است.

شاید یکی از نخستین افرادی که موضوع انتقال مهاجرت از حالت فردی به استارت آپی را مطرح کرد "روح الله دهقانی فیروزآبادی؛" رئیس وقت جهاد دانشگاهی و معاون فعلی علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست جمهوری بود که البته وی مسئله مهاجرت شرکت های دانش بنیان را به صورت همه گیری و اپیدمی مطرح نکرده است.

وی دراین باره گفته بود: "کشورمان از شرکت های دانش بنیان اسمی و غیراسمی پر شده است و البته زیاد به کلمه اسمی اعتقاد ندارم، چراکه تعداد زیادی شرکت دانش بنیان در حال تولید فناوری هستند و شاید عنوان دانش بنیانی هم نداشته باشند؛ حالا اینجا اگر برای زنجیره بین تبدیل فناوری به نوآوری، طراحی و فکری نداشته باشیم با مشکل مواجه می شویم چراکه در این مرحله دانشمندانی (فارغ التحصیلان دانشگاهی) تربیت کرده ایم که در شرکت های دانش بنیان و فناور در حال تولید فناوری هستند اما در همین جا درجا می زنند؛ چرا که فناوری های تولیدی آنها باید برای استفاده، تبدیل به نوآوری شود و به دلیل همین مشکل، اتفاقی مانند آنچه درحال رخ دادن است، خواهد افتاد به طوری که حالا نه با مهاجرت نخبگان بلکه با معضل مهاجرت شرکت های دانش بنیان روبه رو شده ایم.

در زمان حاضر کشوری مانند امارات 100 هزار ویزای طلایی به فناوران می دهد و ترکیه و کشورهای دورتر جوانان ما را جذب می کنند. سال های پیش هنگامی که یک جوان نخبه تحصیلات خود را به پایان می رساند، به یکی از کشورهای پیشرفته مهاجرت می کرد و ممکن بود در این بین چند دوست خود را نیز برای مهاجرت تشویق کند اما هم اکنون یک شرکت دانش بنیان به ترکیه یا امارات مهاجرت می کند و این مسئله بسیار جای تأمل دارد چراکه ممکن است شرکت های دانش بنیان دیگر را تشویق به مهاجرت کند، علت بروز این مسئله نیز مشخص است چراکه دانش بنیان های ما فناوری هایی تولید می کنند که در کشورمان مشتری ندارد."

اما پرویز کرمی؛ مشاور وقت معاون علمی و فناوری ریاست جمهوری در گفت وگو با خبرنگار تسنیم درباره چرایی مهاجرت برخی از شرکت های دانش بنیان و استارت آپ های کشورمان گفته بود: "مهاجرت شرکت های دانش بنیان و استارت آپ همه گیر نیست و اصلاً واقعیت ندارد! این نکته را من صریح بگویم که این موضوع توسط دوست عزیزم جناب آقای دکتر دهقانی فیروزآبادی مطرح و در یک بحث سه ساعته آسیب شناسی شده است که اگر همه ما یعنی کشور، دولت، نهادهای حاکمیتی و حتی مردم در این موضوع کمک نکنیم، ممکن است این اتفاق بیفتد؛ چیزی به اسم همه گیری یا اپیدمی مهاجرت نداریم البته ممکن است چند شرکت مهاجرت کرده باشند و ما منکر آن نیستیم اما این شرکت ها اگر حمایت بشوند که حمایت نیز می شوند، این اتفاق نمی افتد؛ ما حتی در موضوع مهاجرت مغزها نیز دچار غلو هستیم؛ در موضوع مهاجرت مغزها به استناد آمار رصدخانه ملی مهاجرت ایران، رتبه ما در بحث مهاجرفرستی 20 بوده است که خیلی از کشورهای دیگر جلوتر از ما بوده اند."

موضوع بعدی، آمار ارائه شده از سوی "رصدخانه مهاجرت ایران" است که تقریباً در سال های اخیر یکه تاز مرجعیت آمار مهاجرت در تمامی این حوزه ها این پژوهشکده بوده است که البته صحت آمارهای این پژوهشکده نیز با تردید مواجه است!

روح الله دهقانی فیروزآبادی در نشستی که اخیراً با اصحاب رسانه در معاونت علمی برگزار شد در پاسخ به سؤال خبرنگار تسنیم مبنی بر اینکه موضوع مهاجرت استارت آپ ها، وضعیت رصدخانه مهاجرت ایران و ممنوع المصاحبه شدن مدیر این رصدخانه و این که مرجعیت اعلام آمار مهاجرت ها چه کسی است؟ گفت: "نمی دانم خبر ممنوع المصاحبه شدن رئیس رصدخانه مهاجرت ایران از کجا آمده است! رصدخانه مهاجرت ایران یک پژوهشکده در دانشگاه صنعتی شریف است و به طور مستقیم با حکمرانی و دستگاه های دولتی در ارتباط نیست ازاین رو به آمارهای رسمی در این زمینه دسترسی ندارد."

دهقانی با تأکید بر اینکه این مؤسسه به آمارهای رسمی در خصوص گذرنامه ها و مدارک دانشگاهی و ورودی ها و خروجی ها دسترسی ندارد ، ادامه داد: "در چنین شرایطی داده های ارائه شده از سوی این مؤسسه شفاف نیست و همان طور که این مؤسسه اعلام کرده است، آمارهای این رصدخانه رسمی نیست و تأکید بر این است که از ارائه داده های غلط به مردم خودداری شود؛ پدیده مهاجرت در کشور وجود دارد و قابل کتمان نیست، وجود این پدیده ناشی از سیاستگذاری ها، عدم توجه به زیرساخت ها و عدم ایجاد منابع جدید است.

1700 نخبه در سال 1401 درخواست بازگشت به کشور داده اند/ "رصدخانه مهاجرت ایران" به آمارهای رسمی دسترسی ندارد!

وجود پدیده مهاجرت مختص ایران نیست و در همه کشورها وجود دارد؛ یک کشوری با ابعاد ایران و نسبت فارغ التحصیلان مهندس نسبت به کل جمعیت، موجب شده است شرکت های زیادی ایجاد شود که برخی از آنها موفق و برخی دیگر ناموفق بوده اند؛ از سوی دیگر کشورهایی مانند ترکیه، مشوق ها و امتیازات خوبی برای جذب این شرکت ها و استارت آپ ها تعریف کرده اند و برخی از استارت آپ ها برای بهره مندی از این تسهیلات از کشور مهاجرت کردند اما این مهاجرت به معنی قهر آنها از کشور نیست و ما با بسیاری از این شرکت ها همکاری داریم."

نابسامانی "مرجعیت" در ارائه آمارهای مربوط به مهاجرت

اگر از مردم در مورد شرایط مهاجرت بپرسیم احتمالاً اعداد بسیار بالایی در ذهن آنهاست که البته مقصر اصلی، اولاً منابع رسمی هستند که از انتشار آمار دقیق خودداری می کنند و فرصت را برای برخی مراکز نامعتبر و شایعات فراهم آورده اند و ثانیاً برخی رسانه ها مقصرند که به مصاحبه های غیردقیق دامن می زنند به طور مثال مدتی قبل خبری کاملاً کذب هرچند از سر اشتباه در رسانه ها (یکی از روزنامه های کشور) مطرح و مدعی شده بود "در سال 2022 تعداد 2 میلیون و 800 هزار نفر از ایران مهاجرت کردند این به معنای مهاجرت 3.3 درصد از ایرانیان است!"

اگرچه این روزنامه، عامدانه این اقدام را انجام نداد و بابت این مطلب غلط، عذرخواهی و مطلب مربوطه را اصلاح کرد اما این مطلب اشتباه در دیگر خبرگزاری ها و فضای مجازی به طور گسترده منعکس شد!

این قبیل موارد باعث شده است افکار عمومی به غلط، مهاجرفرستی ایران را در شرایط بحرانی بدانند و ایران را جزو مهاجرفرست ترین کشورها تصور کنند در صورتی که 10 کشور با بیشترین تعداد مهاجرفرستی در دنیا به شرح ذیل اند که ایران در آنها جایی ندارد:

 

بنابراین واقعیت آماری جهان با بازنمایی رسانه ای انجام شده متفاوت است و ایران طبق آمار دپارتمان اقتصادی و اجتماعی سازمان ملل در سال 2020 در جایگاه 54 م رتبه مهاجرفرستی جهان قرار دارد!

جوسازی رسانه ای در خصوص مهاجرت پزشکان

در موضوع آمار مهاجرت های توده ای مثل ادعای مهاجرت گسترده پزشکان نیز نکاتی قابل توجه وجود دارد. مسئله مهاجرت پزشکان به عنوان قشر اجتماعی خاصی که نقش مهمی در سلامت جامعه دارند هرچند مانند هرکشور دیگری همواره در ایران وجود داشته است اما با شروع کرونا و افزایش مشکلات اقتصادی، این مسئله طی سه سال گذشته به یکی از داغ ترین موضوعات مهاجرت تبدیل شد و با هربار مطرح شدن آن در سطح رسانه های داخلی، رسانه های خارجی به سرعت به روی این سوژه، موج سواری می کنند و دست به سیاه نمایی و تشویش اذهان مردم، فعالان حوزه بهداشت و درمان اعم از پزشکان، پرستاران و دانشجویان این حوزه می زنند.

اما بررسی ها حاکی از آن است که مسئله مهاجرت پزشکان نخستین بار در رسانه ها در دی ماه 1400 توسط یکی از مقامات سازمان نظام پزشکی مطرح شد و چند ماه بعد فرد دیگری با ارائه آماری بدون سند و مدرک به این شایعه دامن زد که بازتاب گسترده ای در رسانه های داخلی و به ویژه رسانه های معاند خارجی داشت!

با پررنگ شدن مسئله کمبود پزشک و تعرفه های پزشکی، این سیاست با قدرت بیشتری ادامه یافت به طوری که تنها در 6ماهه اول سال 1401 نزدیک به 1.5 برابر سال 1400 خبر حول مسئله مهاجرت پزشکان در رسانه های داخلی تولید شد. بررسی منابع اخبار فوق حاکی از حضور پررنگ اعضای یک نهاد پزشکی در پشت پرده تولید این اخبار است به طوری که منبع نزدیک به 90 درصد اخبار منتشرشده در این حوزه به مصاحبه ها و سخنان چند نفر خاص در این سازمان بازمی گردد.

تاکنون هیچ نهاد رسمی یا غیررسمی غیر از این سازمان، هیچ گونه آمار دقیقی در خصوص مهاجرت پزشکان ارائه نکرده اند و تنها آمار موجود حاصل استنادهای متناقض به میزان درخواست مجوز "گود استندینگ" یا عدم سوءپیشینه پزشکی است، در واقع این سازمان درخواست چنین مجوزی را برابر تعداد مهاجرت از کشور قرار داده است! درحالی که مهاجرت مسئله ای چندبعدی است و الزاماً کسانی که اقدام به درخواست چنین مجوزی می کنند از کشور مهاجرت نمی کنند.

جوسازی در خصوص مهاجرت ورزشکاران

یکی دیگر از سویه های مهاجرت که بسیار در رسانه ها پررنگ شده، مهاجرت ورزشکاران است که دائماً با انواع تولیدات رسانه ای توسط رسانه های بیگانه و حتی برخی از رسانه های داخلی بازتاب می یابد و این تکرار مکرر منجر به پذیرش از سوی افکار عمومی شود. رسانه ها معمولاً آمار و مستنداتی دراین باره منتشر نمی کنند بلکه بر نمونه های مهاجرت کرده به عنوان مصداق هایی از مهاجرت ورزشکاران مرتباً تأکید می کنند اما آمار در دسترس از مهاجرت این قشر در 40 سال اخیر عدد 66 نفر را نمایان می سازد(!) که نسبت به جمعیت بزرگ ورزشکاران ما تعداد قابل توجهی نیست و برجسته سازی رسانه ای نادرستی در مورد آن صورت گرفته است، و بسیار با آنچه در افکار عمومی شکل گرفته است فاصله دارد و می توان گفت به طور متوسط سالیانه کمتر از 2 ورزشکار از کشور مهاجرت کرده اند!

تعداد ورزشکاران ایرانی اعزام شده به بازی های المپیک و بازی های آسیایی بیش از 2 هزار نفر بوده است که تعداد ورزشکاران مهاجرت کرده در قیاس با جمعیت ورزشکاران ایرانی جالب توجه است و جالب تر اینکه ورزشکاران مهاجرت کرده در بالاترین سطح ورزشی کشور قرار نداشته اند.

در پایان باید متذکر شد در انعکاس اخبار مربوط به مهاجرت در حوزه های مختلف، صحت سنجی آمار و توجه به شیوه علمی احصای آمار و اعتبار منبع ضروری است. "مرجعیت" در حوزه ارائه آمارهای مربوط به مهاجرت بسیار حائز اهمیت است و باید از سوی سازمان ها و ارگان های متولی مورد توجه ویژه قرار بگیرد، نباید افراد یا گروه های خاص با ارائه آمارهای گمراه کننده در حوزه مهاجرت، امنیت ملی و آرامش روانی جامعه را به خطر بیندازند و باید برای برخورد با این افراد و ارائه آمار غلط و غلو آمیز، حتماً سازوکاری ویژه اندیشیده شود.

انتهای پیام/+

همرسانی کنید:
برچسب‎ها : مهاجرت

طراحی و پیاده سازی توسط: بیدسان