در حال بارگذاری... لطفا صبر کنید.
به گزارش ایسنا، پرداختن به امر عامه پسند و مطالعه فرهنگ عامه شاید تا همین اواخر و پیش از جدی گرفته شدن آن توسط نظریه پردازان مطالعات فرهنگی، مذموم و کم ارزش تلقی می شد. اما به مرور و با درنظرگرفتن این موضوع که فرهنگ عامه می تواند فضایی برای طرح پاره گفتمان ها و عرصه ای برای بروز تعارض های عمیق فرهنگی باشد، جایگاهش را در میان پژوهش های جدی آکادمیک باز کرده است. از این رو، عامه پسندی در مطالعات فرهنگی از جمله مفاهیم کلیدی به شمار می رود و رمان های عامه پسند نیز به عنوان یکی از شکل های متون عمومی، جایگاه مهمی در مطالعات فرهنگ عامه دارند.
بر اساس نظرات محققان، عامه پسندشدن یک پدیده یا اثر به عوامل مختلفی بستگی دارد؛ به ویژه در زمانه ای که بخش مهمی از زندگی روزمره ما نه در ساحت های واقعی بلکه در فضای مجازی یا به قول برخی، در فوق واقعیت سپری می شود. رسانه های نوین دیجیتالی می توانند نقش بسزایی در این خصوص ایفا کنند. شبکه های اجتماعی مانند اینستاگرام، فیس بوک و نظایر آن ها، این قدرت را دارند که تصورات عمومی را به سرعت انتشار دهند و بازتکثیر کنند. اما فراموش نکنیم که توده گیر شدن هر الگویی از رفتار یا اقبال عمومی به رواج فرهنگ عامه، منوط به وجود زمینه ای عینی در حیات اجتماعی ماست؛ یعنی امر عامه پسند گسترش نمی یابد و همه گیر نمی شود، مگر این که شرایط و اوضاع اجتماعی هم مساعد و تسهیل کننده آن باشند.
در همین زمینه، یک پژوهش توسط محققانی از دانشگاه علامه طباطبایی انجام شده است که در آن با روش تحلیل مضمون به بررسی دلایل استقبال گسترده از رمان «ملت عشق» در ایران پرداخته شده است.
رمان «ملت عشق» که اثری از یک نویسنده ترک تبار است، پس از انتشار به زبان فارسی با استقبال گسترده ای از سوی عموم مردم مواجه شد.
بر اساس یافته های این پژوهش که در دو فصلنامه «جامعه شناسی هنر و ادبیات» متعلق به دانشگاه تهران منتشر شده اند، می توان گفت شرایط اجتماعی، فرهنگی و سیاسی ایران در توجه و استقبال از این اثر تأثیرگذار بوده و در این میان، نقش شبکه اجتماعی اینستاگرام در معرفی و استقبال هرچه بیشتر از آن بسیار پررنگ بوده است.
به گفته بهارک محمودی، محقق روزنامه نگاری دانشکده علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی و همکارانش، «اگرچه به نظر می رسد نوعی فراخوانیِ مخاطب توسط ویژگی های عامه پسند و تبلیغات کنجکاوی برانگیز صورت گرفته باشد، اما از سوی دیگر، توجه به عناصر داستان نظیر فرم، محتوا و مؤلف نیز بیانگر گزینش گری مخاطبان و عاملیت آن ها در انتخاب این اثر بوده است».
به عقیده این محققان، «به طور کلی، علاوه بر عامل موج تبلیغاتی و جذابیت داستان، علل گرایش به مطالعه چنین اثری را می توان ناشی از عامل مهم دیگری از جمله پرداختن به مسائلی از جنس مسئله روز جامعه در ایران دانست و استقبال بالا از چنین اثری می تواند نشان دهنده نوعی حساسیت اجتماعی نسبت به این گونه مسائل باشد».
بر اساس این تحقیق، توجه مخاطبان به مسائل مطرح شده در این اثر که از قضا با مسائل روز جامعه ایران نیز قرابت های زیادی دارند، می تواند نشان دهنده نوعی حساسیت اجتماعی نسبت به آن ها باشد و استقبال از آن در شبکه های اجتماعی نیز نمودی از چنین ملاحظاتی است.
محمودی و همکارانش می گویند: «انتشار بسیار زیاد مطالب اینستاگرامی دربرگیرنده قواعد چهل گانه شمس که در آن به وضوح خوانش افراطی و متعصبانه از دین رد شده و تعریفی بسیار رحمانی از خدا ارائه می شود، می تواند شاهدی بر این مدعا باشد که بخش قابل توجهی از مخاطبان این اثر از داشتن نگاهی نو به مذهب استقبال کرده اند. همچنین می توان رویکرد فمینیستی این رمان را دلیل استقبال بالای زنان از آن دانست».
در انتها باید اشاره کرد که این پژوهش می تواند به ترسیم شمایی از وضعیت فرهنگی و اجتماعی جامعه ایران در دهه ۹۰ شمسی کمک کند؛ اگرچه برای داشتن تصویری جامع تر، انجام پژوهش های دیگری با موضوعاتی مشابه و با به کارگیری روش های پژوهشی دارای قابلیت تعمیم پذیری، راهگشا خواهد بود.
انتهای پیام