در حال بارگذاری... لطفا صبر کنید.

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی لنگرخبر، مهر نوشت: «هیچ تضمینی در کار نخواهد بود اما اروپا به دنبال این است که برجام را زنده نگاه دارد.» فدریکا موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپایی با همین جملات در روز ابتدایی دیدارش با محمدجواد ظریف در بروکسل آب پاکی را روی دست دیپلمات کشورمان ریخت و عملاً اعلام کرد تضمینی که ایران به دنبال آن است در مذاکرات با اروپا به دست نمی آید. بااین حال ظرف هفته های گذشته روزهای بعد از اعلام خروج آمریکا از برجام، تلاش های دیپلماتیک ایران برای حفظ جسم برجام، آن هم در شرایطی که روحش مدت هاست ازدست رفته ، در اتاق عمل کشورهای اروپایی همچنان ادامه داشته است اما اتحادیه اروپا به چه دلیل به دنبال حفظ این بیمار است و آیا این تلاش درنهایت منجر به بلند شدن این بیمار از تخت می شود یا قرار است به زندگی نباتی خود همچنان ادامه دهد؟   انگیزه اروپا از حفظ برجام در طول مدتی که از تصمیم ترامپ برای خروج از برجام گذشته است، برخی از تحلیل گران در داخل و یا خارج از کشور، بیان کرده اند که انگیزه اروپا از حفظ برجام، انگیزه های اقتصادی و تجاری است. این دیدگاه اما زمانی از دور تحلیل های درست در مورد نیات اروپا در این مسئله حذف می شود که نگاهی به صحبت های رئیس جمهور فرانسه در این خصوص داشته باشیم. امانوئل ماکرون در اجلاس سران اروپایی در بلغارستان اعلام کرد که منافع اروپا در برجام به مسائل اقتصادی مربوط نمی شود بلکه به مسئله امنیت مرتبط است. او سپس با متهم کردن ایران به بی ثبات سازی منطقه، اعلام کرد که ثبات منطقه، از بین بردن نقش ایران در سوریه، یمن، عراق و لبنان و همچنین تضمین امنیت متحدان اروپا در منطقه ازجمله اسراییل، جزو منافع اتحادیه اروپا است و به همین دلیل این اتحادیه به فکر حفظ برجام است. از طرف دیگر اهداف امنیتی این اتحادیه در منطقه به قدری اهمیت دارد که می توان بر روی منافع اقتصادی آن در ایران نیز چشم پوشی کرد. به همین دلیل درحالی که رئیس جمهور فرانسه در این اجلاس حرف از ارائه تضمین های لازم به ایران برای حفظ تجارت شرکت های اروپایی با ایران زد، در اظهارنظری صریحاً متناقض با این گفته ها اعلام کرد درنهایت نمی تواند مانع شرکت های بزرگ اروپایی برای ترک ایران شود! انگیزه دیگر اروپا اما همان مسئله ای است که بهانه ترامپ برای خروج از برجام بود. برجام ازنظر کشورهای غربی ایرادات زیادی دارد و آن، مدت زمان اجرایی شدن این قرارداد است. از همان ابتدا نیز بسیاری از نمایندگان کنگره و البته متحدان آمریکا در منطقه ازجمله رژیم صهیونیستی معتقد بودند که دوره زمانی اجرای توافق هسته ای و ممانعت از غنی سازی هسته ای در ایران بسیار کوتاه است و بعد از ۱۵ سال ایران دوباره می تواند به فعالیت های قبلی خود بازگردد که این برای آمریکا و متحدانش قابل قبول نیست. ماکرون نیز در این نشست به صراحت از این مسئله یادکرده و بیان کرد که درنهایت اتحادیه اروپایی به دنبال مذاکره بعدی با مسئولان جمهوری اسلامی در زمینه برنامه موشکی و همچنین نفوذ منطقه ای ایران است. او بیان کرد که اروپا نیز به دنبال «برجام ۲ و برجام ۳» است. زیرا تنها با این کار است که می توان آمریکا را وادار کرد دوباره به امضای توافق جدید با ایران بپردازد.»   برنامه های اروپا برای حفظ برجام ۱- ارسال مستقیم پول به ایران پس از خروج آمریکا از برجام، اروپا از تعدادی از برنامه های خود برای چگونگی حفظ توافق هسته ای و ممانعت از تأثیرگذاری تحریم های آمریکایی رونمایی کرده است. یکی از این روش ها رساندن پول نقد مستقیماً به بانک مرکزی ایران است. مسئله ای که پیش ازاین در رابطه اقتصادی ایران و برخی از کشورها شاهد آن بوده ایم. بدین ترتیب ایران تنها می تواند با پول نقدی که سوار بر هواپیما شده و به ساختمان بانک مرکزی ایران می رسد، معاملات اقتصادی خود را انجام دهد. این اقدام به شرکت های اروپایی امکان می دهد با دور زدن سیستم مالی آمریکا، پول نفت وارداتی از ایران را پرداخت کنند. این مسئله بااین حال پس از این می تواند ایران را با اتهامات دیگری ازجمله پول شویی و یا نقض کردن تعدادی از قوانین مالی بین المللی مواجه سازد. البته بازهم نباید در این خصوص بیش از حد امیدوار بود چراکه برخی از رهبران اروپایی اعلام کرده اند نمی توانند در این زمینه تضمینی به شرکت های اروپایی بدهند که فعالیتشان در ایران باعث جریمه شدن توسط آمریکا نمی شود. در همین خصوص آنگلا مرکل، صدراعظم گفته است نمی تواند خسارت شرکت هایی را که به خاطر همکاری با ایران از سوی آمریکا جریمه می شوند، پرداخت کند و نباید در این زمینه متوهم بود. ۲- اجرای مقررات مسدود کننده در زمانی که اروپا اعلام کرد تجارت خود با ایران را با وجود تحریم های آمریکایی ادامه می دهد، برای برخی از تحلیل گران سیاسی این سؤال پیش آمده بود که آیا واقعاً اروپا می خواهد رو به روی ترامپ و وزارت خزانه داری آمریکا ایستاده و غیر از جنگ تعرفه ای که هم اکنون با آن سر در گریبان است، اقدامات دیگری برای حمایت از ایران و دور زدن تحریم های آمریکا انجام دهد؟ آنگلا مرکل و امانوئل ماکرون در اجلاس اخیر اروپایی به شدت این مسئله را رد کرده اند، اروپا به ظاهر با به روز کردن مفاد قانون «مقررات مسدودکننده» قرار است این اقدام را انجام دهد اما باز هم به نظر می رسد توجه به جزییات مهم تر از تبلیغات رسانه ای در این خصوص باشد. قانون موسوم به «مقررات مسدودکننده» یا «مقررات مقابله ای» اعلام می کند که اتحادیه اروپا برای حفظ منافعش می تواند تحریم های اعمال شده توسط آمریکا را دور بزند و بدین ترتیب رعایت تحریم های آمریکا علیه ایران را برای شرکت های اروپایی ممنوع می کند. همچنین شرکت هایی که این قانون را رعایت نکنند می توانند مجازات شوند. از سوی دیگر این جنگ اقتصادی به احتمال زیاد بر روی شرکت هایی که در آمریکا نیز فعالیت دارند تأثیرگذار خواهد بود و مسلماً دولت ترامپ اجازه نمی دهد شرکت هایی که تحریم های آمریکایی را اجرا نمی کنند، دراین کشور به کار خود ادامه دهند و این بدین معنی است که شاید بر اساس قوانین اتحادیه اروپا، کار تجاری و اقتصادی در ایران آزاد باشد اما شرکت ها به دلیل منافع اقتصادی شان منفعتی در سرمایه گذاری در ایران نبینند و تحریم ها به صورت عملی توسط شرکت های اروپایی ادامه یابد. در واقع سؤال اصلی در این زمینه این است که آیا اروپا حاضر است تجارت خود با آمریکا را فدای تجارت بسیار کم و محدود با ایران کند؟ آیا اروپا ظرفیت لازم برای مقابله با آمریکا را دارد؟ نگاهی به تاریخ فعالیت های اقتصادی و همکاری سیاسی اتحادیه اروپا و آمریکا نشان می دهد که نمی توان چشم انداز خوبی در این زمینه متصور شد چراکه از هم اینک دولت ترامپ و جان بولتون، مشاور ضد ایرانی او اعلام کرده اند کاخ سفید آماده اعمال تحریم های گسترده علیه شرکت های اروپایی است که سعی کنند با ایران مراودات تجاری داشته باشند، جان بولتون پا را فراتر از این نیز گذاشته و بیان کرده است که اتحادیه اروپا نیز درنهایت به تحریم های آمریکایی می پیوندد. در طول مدتی که ترامپ خبر خروج آمریکا از برجام را اعلام کرده است، شرکت های زیادی اعلام کرده اند که به زودی به فعالیت های اقتصادی خود در ایران خاتمه خواهند داد. از سوی دیگر از هم  اینک برای جبران کمبود نفت در بازار جهانی بعد از تحریم شدن صنعت نفت ایران نیز برنامه ریزی های گسترده ای بین آمریکا و عربستان صورت گرفته و یک روز بعد از زمانی که ترامپ اعلام کرد از برجام خارج می شود، محمد بن سلمان ولیعهد سعودی به صراحت اعلام کرد که عربستان سعودی غیبت ایران در بازار نفت را جبران خواهد کرد. این اقدامات اما همه در شرایطی قرار است انجام شود که برخی از خبرها حکایت از این دارد همین اقدامات نیز قرار است به صورت پلکانی و به صورت مرحله به مرحله انجام شده و برای انجام شدن هرکدام از این اقدامات نیز یک پیش شرط وجود دارد: ایران باید آرام آرام از مواضع خود در خصوص مسائل منطقه ای کوتاه بیاید و مذاکرات برای برجام موشکی را نیز آغاز کند تا در نهایت بتواند مراحلی از این وعده های داده شده را محقق ببیند! گرچه در ابتدای امر تلاش اروپاییان برای رسیدن به توافق با ایران بسیار جدی می آمد اما به نظر می رسد گلایه های وزیر امور خارجه از مسئولان اروپایی در تور برجامی اش ریشه در توجه به همین جزییات دارد.

طراحی و پیاده سازی توسط: بیدسان